TY  - JOUR
T1  - تأثير اللغة الآرامية على اللهجة الشامية
TT  - Aramicenin Şam Lehçesi Üzerindeki Etkisi
AU  - Doğru, Erdinç
AU  - Derviş, Firdevs
PY  - 2022
DA  - December
Y2  - 2022
DO  - 10.32330/nusha.1165022
JF  - Nüsha
JO  - Yer Aldığı İndeksler ve Veritabanları
PB  - Oku Anonim Şirketi
WT  - DergiPark
SN  - 1303-0752
SP  - 177
EP  - 204
VL  - 22
IS  - 55
LA  - ar
AB  - هذه الدراسة المعنونة بـ " تأثير اللغة الآرامية على اللهجة الشامية" التي تم  من خلالها إلقاء نظرة سريعة على اللهجة الشامية وما مدى تأثير اللغة الآرامية عليها بهدف الوقوف على أهم المراحل التاريخية التي مرَّت بها اللغة الآرامية، وكيف وصل هذا التأثير إلى اللهجة الشامية، وقد استخدم فيها المنهج التاريخي الوصفي لإنجاز هذا العمل. تضمن موضوع المقالة نبذة عن مصطلحي اللغة واللهجة والفرق بينهما وفقًا لعلماء اللغة القدامى والمحدثين، ثم ما هي نظرة القدامى إلى اللهجات العربية القديمة، وما هو مفهوم اللهجة عند المحدثين، وكيف نشأت هذه اللهجات، وكيف تأثّرت اللهجة الشامية باللغة الآرامية، إنّ هذه الموضوعات نوقشت بطريقة مقارنة، ثم عرضت نماذج حية من الكلمات الآرامية الأصل التي كثيرا ما تستخدم في اللهجة الشامية، مع محاولة تفسير تأثير الآرامية على اللهجة الشامية من حيث علم اللغويات وعلم التداولية،  ثم توصلت المقالة إلى نتائج منها:  إن من أهم اللغات التي أثرت في اللهجة الشامية هي اللغة الآرامية. لأن اللغة الآرامية لم تكن فرعًا مهمًا من عائلة اللغات السامية فحسب، بل استمرت أيضًا في وجودها مع اللغة العربية منذ القدم، خاصة في البلدان المسماة ببلاد الشام. من وجهة النظر هذه، يمكن فهم حجم تأثير اللغة الآرامية على اللهجة الشامية بسهولة.وجوب تكثيف البحوث والدراسات اللغوية والدلالية في مجالاتها المتنوعة والمختلفة بما فيها الصوتية والصرفية، وخصوصاً في ميدان علم اللهجات. كما أنه من الضروري الانفتاح على كل ما هو جديد وجاد في هذه الميادين، والإكثار من الملتقيات العلمية والمعرفية المختلفة التي تحضّ الباحثين في حقلي اللغة واللهجات على المغامرة من أجل الوصول إلى أقصى غاية ممكنة من غايات الكمال العلمي.
KW  - اللغة ،اللهجات، اللهجة الشامية، اللغة الآرامية، التأثيرات النحوية والصرفية والصوتية.
N2  - Bu çalışma, Şam lehçesini, Aramicenin Şam lehçesi üzerindeki etkisini ve bu etkinin boyutlarını ele alan, "Aramice'nin Şam Lehçesi Üzerindeki Etkisi" başlıklı analitik bir çalışmadır. Aramicenin geçtiği en önemli tarihsel aşamaları ve Aramicenin Şam lehçesine etksini tespit etmek üzere bu çalışmada betimleyici tarihsel yöntem kullanılmıştır. Çalışmada; hem klasik hem de modern dönem dilcilerine göre dil ve lehçe kavramlarının birbirinden farkı, klasik dönem Arap dilcilerinin o dönemdeki Arap lehçelerine dair görüşleri, modern dil bilginlerinin lehçe kavramına bakış açıları, gerek klasik gerekse de modern lehçelerin nasıl ortaya çıktığı ve Şam lehçesinin Aramiceden nasıl etkilendiği gibi konular karşılaştırmalı olarak ele alınmış daha sonra Şam lehçesinde sıkça kullanılan Aramice kökenli kelimelere güncel örnekler sunulmuştur. Örnekler verilirken Aramicenin Şam lehçesi üzerindeki etkisi dilbilim ve kullanım bilim açılarından izah edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada genel olarak şu sonuçlara varılmıştır: Şam lehçesini etkileyen en önemli dillerden biri Aramicedir. Çünkü Aramice yalnızca Sami dil ailesinin önemli bir kolu olmakla kalmamış aynı zamanda ve de özellikle Biladu’ş-Şam denilen ülkelerde Arapçayla birlikte varlığını devam ettirmiştir. Bu açıdan bakıldığında Aramicenin Şam lehçesi üzerindeki etkisinin büyüklüğü kolay anlaşılabilir bir durumdur. Ayrıca bu çalışma, dilbilimsel ve anlambilimsel çalışmaların fonetik ve morfolojik alanlar dahil olmak üzere diyalektolojinin çeşitli alanlarında yoğunlaştırılmasının lehçe tahlili ve tarihçesinin aydınlatılması bakımından bir zorunluluk olduğunu ortaya koymuştur. Öte yandan, bu alanlarda yeni ve ciddi olan her şeye açık olmak, dil ve lehçe alanındaki araştırmacıları bu alanda araştırma yapmaya teşvik etmek, çeşitli bilimsel tartışma ortamlarını ve  forumları çoğaltmak, mümkün olan maksimum hedefe ulaşmak için bir gereklilik olarak görünmektedir.
CR  - Abdurrahîm, Y. (2012). Mevsûatu’l-âmmiyye’s-Sûriyye أ/ح. Dimeşk: el-Hey’etu’l-Âmme’s-Sûriyye Li’l-Kitâb.
CR  - Abdu’t-Tevvâb, R. (1980). Fusûl fî fıkhi’l-luğa (2. Baskı). el-Kâhire: Mektebetu’l-Hâncî.
CR  - ---, (1982). Buhûs ve makâlât fî’l-luğa (1. Baskı). el-Kâhire: Mektebetu’l-Hâncî.
CR  - Dictionnaire de Linguistique et des Sciences du Langage. Paris: Larousse- Bordas/HER.
CR  - Dubois, J. ve diğerleri. (1979). Larousse De La Langue Française Lexis. Paris: Larousse.
CR  - el-Eb Habîka, Y. (1939). Ed-Devâiru’s-Suryaniyye fî Lubnân ve Sûriyye. El-Meşrik dergisi. (Temmuz, Ağustos, Eylül sayısı).
CR  - el-Eb Nahle el-Yesuî, R. (t.s.). Ğarâibu’l-lehce el-Lübnâniye es-Sûriyye. Beyrût: el-Matba’atu’l-Katûlîkiyye.
CR  - Enis, İ. (1970). el-Luğa beyne’l-kavmiyye ve’l-âlemiyye. Mısır: Dâru’l-maârif.
CR  - ---, (1965). fî’l-Lehecâti’l-Arabiyye. el-Kâhire: Mektebtu’l-Anglo el-Mısriyye.
CR  - Fâdıl el-Matlabî, Ğ. (1978). Lehcetu Temîm ve eseruha fîl’l-Arabiyye’l-muvahhade. Bağdat: Vezâretu’s-Sekâfe ve’l-Funûn.
CR  - el-Fâhûrî, H. (1953). Târîhu’l-edebi’l-arabî. Beyrût: el-Matba’atu’l-Bûlîsiyye.
CR  - Feghali, M.  (1918). Etudes sur les emprunts syriaques dans les parlers arabes du Liba. 
    
Fück, J. W. (t.s.). Dirâsât fî’l-luğati’l-Arabiyye ve’l-lehecât ve’l-esâlîb. Tahkik: Abdulhalîm en-Neccâr. el-Kâhire: Mektebetu’l-Hâncî.
CR  - Hâmid Hilâl, A. Ğ. (t.s.). Mecmûatu’l-mustalahâti’l-ilmiyye ve’l-fenniyye. (el-Lehecâtu’l-Arabiyye neş’eten ve tatavvuran’dan aktarım), el-Kâhire: Mektebetu vehbe.
CR  - Hitti, P.K. (1922). el-Luğâtu’s-Sâmiyye’l-mahkiyye fî Sûriyye ve Lubnân. Beyrût.
CR  - İbn Cinnî, (1913). el-Hasâis. Tahkik: Muhammed Ali en-Neccâr, 3. Baskı, C. 1, el-Kâhire: el- Hey’etu’l Arabiyye li’l-Kutub.
CR  - İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab. (1988). Beyrût: Dâr İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
CR  - Johnston, T. M. (1975). Dirâsât fî lehecât şarkiyyi’l-cezirati’l-arabiyye. (A. ed-Dubeyb, Çev.) Riyad: Câmiatu Melik Su’ûd.
CR  - el-Luğatu’s-Süryâniyye luğaten sekâfeten ve hadâraten. Aştâr tv kanalı. 29 Tişrin-i sânî 2010. Wây Bâk Meşin sitesinden erişilmiştir.
CR  - el-Mûsulî, İ.Y.D. (1879). el-Lem’atu’ş-şehiyye fî nahvi’l-luğati’s-Süryâniyye. Musul: Matba’atu’l-Musul.
CR  - el-Murâdî, H. B. K. (1992). el-Cenyu’d-dânî fî hurûfi’l-meânî. Tahkik: Fahreddin Kabâve, Muhammed Nedîm Fâdıl. (1. Baskı). Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye.
CR  - Necâ, İ. M. (2008). el-Lehecâtu’l-Arabiyye. el-Kâhire: Dâru’l-Hadîs.
CR  - Nöldeke, T. (2001). Compendious Syriac Grammar.  (James A. Crichton Çev.). İndiana: Eisenbrauns.
CR  - er-Râcihî, A. (1966). Fıkhu’l-luğa fî’l-Kutubi’l-arabiyye. İskenderiye: Dâru’l-Ma’rifi’l-Câmi’iyye.
CR  - ط4، ص31-32، للمقابلة بين انتشار اليونانية والآرامية Renan, E. (t.s.). Histoire des L.
CR  - es-Sâmerrâî, İ. (1985). Dirâsât fî’l-luğateyn es-Süryâniyye ve’l-Arabiyye. Beyrût: Dâru’l-Cîl.
CR  - Saussure, F. (1985). İlmu’l-luğati’l-âm. (Y. Y. Azîz, Çev.) Âfâk Arabiyye.
CR  - Sayce, A. H. (1907). Assuan Papyri. The Journal of Theological Studies, Volume os-VIII, Issue 32, July 1907, Pages, 615-624,   Published: 01 July , https://doi.org/10.1093/jts/os- .VIII.32.615
CR  - Şâhîn, A. S. (1980). fî İlmi’l-luğati’l-âm. el-Kâhire: Müessesetu’r-Risâle.
CR  - Şâhîn, T. M. (1980). İlmu’l-luğati’l-âm. el-Kâhire: Mektebetu Vehbe.
CR  - Vâfî, A. V. (2004). Fıkhu’l-luğa. 3. Baskı. Mısır: Nahdatu Mısr.
CR  - Vendryes, J. (1950). el-Luğa. (Uyarlama: Abdulhamîd ed-Devâhilî, Muhammed el-Kassâs). el-Kâhire: Mektebtu’l-Anglo el-Mısriyye.
CR  - Zeyyân, L. (t.s.). İlmu’l-Lehecât. (Beşşâr Üniversitesi ders notlarından aktarım). Cezâir: Muntedeyât Tehâtub. www.ta5atub.com adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 26. 04. 2022).
CR  - ez-Zeyyât, H. (1902). Hazâinu’l-kutub fî Dimeşk ve davâhîha. Mısır: Matba’atu’l-Maârif.
CR  - https://portal.arid.my adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 12. 04. 2022).
CR  - https://islamstory.com adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 22. 06. 2022).
CR  - https://www.researchgate.net/publication/331791661_lght_aklwny_albraghyth_byn_alrbyt_alfshy_wlhjat_shbh_aljzyrt_alrbyt  adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 25. 06. 2022).
CR  - https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D8%AC%D8%B1  adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 10. 07. 2022).
CR  - http://almajma3.blogspot.com/2015/09/blog-post_7.html adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 12. 07. 2022).
CR  - https://arabicpost.net/%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9/2017/03/02/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B4%D9%83%D8%B4%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AC%D8%B9%D8%AC%D8%A9-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AD%D9%81%D8%AD%D8%A9-%D9%85%D8%A7%D8%B0%D8%A7-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%81-%D8%B9/ adresinden erişilmiştir. (Erişim tarihi: 03. 06. 2022).
CR  - Quatremère, E. M. (1904). Nabateens, Page, 137,«Encyclopaedia of Islam» Arabia , Arabic Writing. London: Wıllıams & Norgate.
UR  - https://doi.org/10.32330/nusha.1165022
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2608238
ER  -