TY - JOUR T1 - SHE’RIY MATNLARDA TERMINLARNING EPITET SIFATIDA QO‘LLANILISHI TT - EDEBÎ METİNLERDE BULUNAN SIFATLARIN TERİM OLARAK KULLANIMI AU - Jamolıddınova, Dilnoza PY - 2022 DA - November JF - Comparative Turkish Dialects and Literatures JO - Comparative Turkish Dialects and Literatures PB - Ataturk University WT - DergiPark SN - 2822-4795 SP - 17 EP - 24 VL - 1 IS - 2 LA - uz AB - Maqolada terminlarning epitet sifatida qo‘llanilishi xususida ilmiy fikrlar keltirilgan. She’riy asardan olingan misollar yordamida terminlarning epitet xosil qilishi lingvopoetik jihatdan tadqiq etilgan. Shuningdek, epitet orqali muallifning narsa-hodisalarni o‘ziga xos qiyoslash darajasi hamda tasvirlanayotgan voqelikka nisbatan munosabati namoyon bo‘ladi. Epitet murakkab tasvir vositasi sifatida o‘xshatish va metaforaga juda yaqin turadi. Shunga qaramay, o‘ziga xos belgi-xususiyatlariga ko‘ra ulardan farq qiladi.Epitet – sifatlashning bir turi. Ammo u doimiy sifatlashdan ekspressivligi, ko‘chma ma’noda ishlatilishi bilan farq qiladi. Epitet – poetik aniqlovchi. Epitetning oddiy aniqlovchidan yana bir farqi shundaki, u ayni paytda tasvirlanayotgan narsaning so‘zlovchi nuqtai nazaridan muhim hisoblangan tomonini ta’kidlab, bo‘rttirib ko‘rsatadi. Ayniqsa, she’riy asarlarda bu ko‘proq talab qilinadi. Chunki she’riy asarda prozaik asarga nisbatan so‘zning estetik va emosional ta’siri kuchliroq bo‘lishi kerak.O‘zbek tili lug‘at tarkibining ma’lum bir qismini tashkil etuvchi terminlar badiiy adabiyotda epitet sifatida qo‘llanar ekan, ma’lum narsa- hodisalarga xos xarakterli belgini emosional tarzda bo‘rttirishga xizmat qiladi. Maqoda filologiya,matematika va astronomiyaga oid ilmiy terminlarning epitet xosil qilishi tahlil qilingan, epitet badiiy tasvir vositasi sifatida nutq jarayonida til materialida bo‘lgan ichki imkoniyat asosida yuzaga keladi. KW - epitet KW - sifatlash KW - she’riy nutq KW - prozaik asar KW - tilshunoslik N2 - Makale, terimlerin sıfat olarak kullanımına ilişkin bilimsel görüşler sunmaktadır. Şiirsel eserden alınan örnekler kullanılarak, terimlerin sıfatlarının oluşumu dilbilimsel bir bakış açısıyla incelenmiştir. Ayrıca, sıfat, yazarın şeyleri ve olayları karşılaştırma seviyesini ve tasvir edilen gerçeğe karşı tutumunu gösterir. Epithet, karmaşık bir görüntü aracı olarak benzetme ve metafora çok yakındır. Bununla birlikte, kendi özelliklerine göre onlardan farklıdır.Epithet bir sıfat türüdür. Ancak kalıcı sıfattan anlamlılığı ve mecazi kullanımı bakımından farklıdır. Epithet şiirsel bir tanımlayıcıdır. Bir sıfat ile basit bir belirleyici arasındaki diğer bir fark, konuşmacının bakış açısından neyin önemli olduğunu vurgulaması ve abartmasıdır. Bu özellikle şiirsel eserlerde gereklidir. Çünkü şiirsel bir eserde kelimelerin estetik ve duygusal etkisinin nesir esere göre daha güçlü olması gerekir.Özbek dilinin kelime dağarcığının belirli bir bölümünü oluşturan terimler, kurguda sıfat olarak kullanılır ve belirli şeylerin ve olayların karakteristik özelliklerini duygusal olarak abartmaya hizmet eder. Makalede, filoloji, matematik ve astronomi ile ilgili bilimsel terimlerin epitet oluşumu analiz edilmekte, sanatsal bir imaj aracı olarak epitet, konuşma sürecinde dil malzemesinin içsel olasılığına dayanarak ortaya çıkmaktadır. CR - Shomaqsudov A., Rasulov I., Qo‘ng‘urov R., Rustamov H. O‘zbek tili stilistikasi Toshkent: O‘qituvchi, 1983. CR - Mahmudov N., Xudoyberganova D. O‘zbek tili o‘xshatishlarining izohli lug‘ati. Toshkent: Ma’naviyat, 2013. UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/ctdal/issue//1183656 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2685687 ER -