TY  - JOUR
T1  - KRONİK RUHSAL BOZUKLUĞU OLAN HASTALARIN TIP DIŞI YARDIM ARAMA DAVRANIŞLARI VE İLAÇ UYUM DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
TT  - DETERMINATION OF NON-MEDICAL HELP-SEEKING BEHAVIORS AND DRUG ADHERENCE LEVELS OF PATIENTS WITH CHRONIC MENTAL DISORDERS
AU  - Günay Molu, Nesibe
AU  - Şişginoğlu, Esma Ceren
PY  - 2024
DA  - March
Y2  - 2024
DO  - 10.17343/sdutfd.1184375
JF  - Medical Journal of Süleyman Demirel University
JO  - Med J SDU
PB  - Süleyman Demirel University
WT  - DergiPark
SN  - 1300-7416
SP  - 1
EP  - 12
VL  - 31
IS  - 1
LA  - tr
AB  - AmaçBu araştırma kronik ruhsal bozukluğu olan hastalarıntıp dışı yardım arama davranışları ve ilaç uyum düzeylerinibelirlemek amacıyla yapılmıştır.Gereç ve YöntemBu araştırma tanımlayıcı türde yapılmıştır. Araştırmanınörneklemini Erzurum ilinde bulunan bir hastaneninPsikiyatri Polikliniği’ne kronik ruhsal bozukluk tanısı ilebaşvuran ya da başvurduğunda yeni tanı alan ve araştırmayakatılmayı kabul eden 191 hasta oluşturmuştur.Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından oluşturulanKişisel Bilgi Formu, Tıp Dışı Yardım Arama DavranışıBilgi Formu ve Tıbbi Tedaviye Uyum Oranı Ölçeği(TTUOÖ) kullanılmıştır. Verilerin analizinde ki-karetesti, T-testi, varyans analizi kullanılmıştır.BulgularAraştırmamızda hastaların %79,6’sının tıp dışı yardımaradığı, %86,4’ünün hastalık belirtileri ortaya çıkıncailk olarak hekime başvurduğu ve %73,3’ünün hekimdışı başvurularda ilk başvurdukları kişinin dini unvanıkullanan kişi (hoca) olduğu bulunmuştur. Hekim dışıbaşvurulan yerde hastaya tanı koymak için uygulananyöntem %78,5 oranında dua ve muska olarak bulunmuştur.Kronik ruhsal bozukluğu olan hastaların, cinsiyet,yaş, medeni durum, yaşanılan yer, eğitim durumu,çalışma durumu ve gelir düzeyi ile tıp dışı yardım aramadavranışlarının istatistiksel olarak anlamlı olduğubelirlenmiştir. Kronik ruhsal bozukluğu olan hastaların-Tıbbi Tedaviye Uyum Oranı Ölçeği puan ortalamasının14,61±2,39 olduğu saptanmıştır.SonuçKronik ruhsal bozukluğu olan hastaların tıp dışı yardımarama davranışları ilaç uyum düzeylerini olumsuz etkilemektedir.Bu sonuç doğrultusunda psikiyatri hemşirelerininilaç uyumu konusunda eğitici rolde olması,hastaların bilgi birikimlerini arttırmaya ve aynı zamandatıp dışı yardım arama davranışlarını değerlendirmeyeyönelik girişimlerde bulunması önerilebilir.
KW  - İlaç uyumu
KW  - Kronik ruhsal bozukluklar
KW  - Psikiyatri hemşireliği
KW  - Tıp dışı yardım arama
davranışı
N2  - ObjectiveThis research was conducted to determine the nonmedicalhelp seeking behaviors and drug compliancelevels of patients with chronic mental disorders.Material and MethodThis research was conducted in descriptive type. Thesample of the study was 191 patients who came to thePsychiatry Outpatient Clinic of a hospital in Erzurum witha diagnosis of chronic mental disorder or were newlydiagnosed and accepted to participate in the research.Personal Information Form, Non-Medical Help SeekingBehavior Information Form and Medication AdherenceRating Scale (MARS) were used to collect data. Chisquaretest, T-test, analysis of variance were used inthe analysis of the data.ResultsIn our research, it was found that 79.6% of the patientssought non-medical help, 86.4% first applied to thephysician when the symptoms of the disease appearedand 73.3% of them were the person who used thereligious title (religious) for the first time they appliedin non-physician applications. The method applied todiagnose the patient in the non-physician applicationwas found to be 78.5% prayer and amulet. Gender,age, marital status, place of residence, education,employment and income level and non-medical helpseeking behaviors of patients with chronic mentaldisorders were found to be statistically significant.It was determined that patients with chronic mentaldisorders had a mean score of 14.61±2.39 on theMedication Adherence Rating Scale.ConclusionNon-medical help-seeking behaviors of patientswith chronic mental disorders adversely affect drugadherence levels. In line with this result, it can besuggested that psychiatric nurses should play aneducational role on drug compliance and take initiativesto increase the knowledge of patients and to evaluatetheir non-medical help-seeking behaviors at the sametime.
CR  - 1. World Health Organization (WHO). 2022 [ cited 12 January
2022]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-
sheets/detail/mental-disorders
CR  - 2. Baysan Arabacı L, Büyükbayram A, Aktaş Y, Taşkın N. Kronik
ruhsal bozukluk tanısı alan hastaların bakım verenlerine verilen
psikoeğitimin yaşadıkları güçlük ve psikososyal uyumlarına etkisi.
Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2018;9(3):175-85.
CR  - 3. Kelleci M, Ata EE. Psikiyatri kliniğinde yatan hastaların ilaç
uyumları ve sosyal destekle ilişkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi.
2011;2(3):105-10.
CR  - 4. Demirkol ME, Tamam L. Psikiyatrik bozukluklarda tedavi uyumu.
Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2016;8(1):85-93.
CR  - 5. Rathi Devi M, Prakash M, EzhilRamya J. Pharmacological factors
influencing drug compliance among patients taking psychotropic
drugs-a cross-sectional study. National Journal of
Physiology, Pharmacy and Pharmacology. 2020;10(11):966-69.
CR  - 6. Yıldız M, Ünal A. Bipolar bozukluğu olan hastalarda uyku kalitesi,
biyolojik ritim örüntüsü ve yaşam kalitesinin tedavi uyumuyla
ilişkisi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi. 2017;1(1):10-23.
CR  - 7. Aksoy A, Kelleci M. Bipolar hastalarda ilaç uyumu: stresle başetme
ve sosyal destekle ilişkisi. Düşünen Adam The Journal of
Psychiatry and Neurological Sciences. 2016;29:210-18.
CR  - 8. Çam O, Bilge A. Türkiye’de ruhsal hastalığa/hastaya yönelik
inanç, tutum ve damgalama süreci: sistematik derleme. Psikiyatri
Hemşireliği Dergisi. 2013;4(2):91-101.
CR  - 9. Bademli K, Lök N. Kronik ruhsal hastalıklarda yardım arama
davranışları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2017;9(2):136-46.
CR  - 10. Karataş S, Çalışkan BB. Toplum ruh sağlığı modelleri: Dünyada
ve Türkiye’deki mevcut durum. Türkiye Klinikleri İç Hastalıkları
Dergisi. 2020;5(1):34-41.
CR  - 11. Göktaş A, Buldukoğlu K. Ruhsal hastalığı olan bireylerin yardım
arama davranışları. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik
Dergisi. 2022; 4(3):159-164.
CR  - 12. Özbaş D, Buzlu S. Geçmişten günümüze psikiyatri hemşireliği.
İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi.
2011;19(3):187-93.
CR  - 13. Uslu E, Buldukoğlu K. Şizofrenide ilaç tedavisine uyum ve
psikiyatri hemşiresinin rolü. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi.
2018;7(1):61-72.
CR  - 14. Osterberg L, Blaschke T. Adherence to medication. The New
England Journal of Medicine. 2005;353(5):487-97.
CR  - 15. Güleç H, Yavuz A, Topbaş M, Ak İ, Kaygusuz E. Psikiyatri hastalarında
tıp dışı çare arama davranışı: Türkiye’de ve Almanya’da
yaşayan Türkler arasında karşılaştırmalı bir ön çalışma.
Klinik Psikiyatri. 2006;9:36-44.
CR  - 16. Ünal S, Kaya B, Yalvaç HD. Psikotik hastalarda hastalık açıklama
modeli ve çare arama davranışı. Türk Psikiyatri Dergisi.
2007;18:38-47.
CR  - 17. Bahar A, Savaş HA, Bahar G. Psikiyatri hastalarında tıp dışı
yardım arama davranışının değerlendirilmesi. New Symposium
Journal. 2010;48(3):216-22.
CR  - 18. Güleç G, Yenilmez Ç, Ay F. Bir anadolu şehrinde psikiyatri kliniğine
başvuran hastaların hastalık açıklama ve çare arama
davranışları. Klinik Psikiyatri. 2011;14:131-42.
CR  - 19. Dikeç G, Kutlu Y. Ruhsal bozukluklarda tedavi uyumunu artırmak
için bir yöntem: tedaviye uyum programı. Psikiyatri Hemşireliği
Dergisi. 2015;6(1):40-46.
CR  - 20. Şahin Ş, Elboğa G. Toplum ruh sağlığı merkezinden yararlanan
hastaların yaşam kalitesi, tıbbi tedaviye uyumu, içgörü ve işlevsellikleri.
Cukurova Medical Journal. 2019;44(2):431-38.
CR  - 21. Gutierrez-Rojas L, Martinez-Ortega JM, Perez-Costillas L,
Jimenez-Fernandez S, Carretero MD, Gurpegui M. Illness
insight and medication adherence among patients with bipolar
disorder. TheJournal of Nervous and Mental Disease.
2020;208(6):481-87.
CR  - 22. Stockbridge EL, Webb NJ, Dhakal E, Garg M, Loethen AD,
NandyK.Antipsychotic medication adherence and preventive
diabetes screening in medicaiden rolles with serious mental illness:
an analysis of real-world administrative data. BMC Health
Services Research. 2021;21(69):1-16.
CR  - 23. Cohen J, Cohen P, West SG, Aiken LS. Applied multiple regression/
correlation analysis for the behavioral sciences. Lawrence
Erlbaum Associates Publishers, 2003,3rd ed.
CR  - 24. Kırpınar İ. Erzurum Numune Hastanesi psikiyatri kliniğinde yatan
hastalarda ruhsal bozukluklar nedeni ile tıp dışı kişilere başvurma
davranışı üzerine bir araştırma. 1992;1(5):24-8.
CR  - 25. Yaşan A, Gürgen F. Psikiyatri ve fizik tedavi polikliniklerine başvuran
hastaların geleneksel yardım arama davranışının karşılaştırılması.
Dicle Tıp Dergisi. 2004;31(3):20-8.
CR  - 26. Bal U, Cengisiz C, Yılmaz E, Karaytuğ MO, Tamam L. Psikiyatri
polikliniğine başvuran hastalarda geleneksel ve tamamlayıcı tıp
uygulamalarının özelliği ve yayınlığı. Cukurova Medical Journal.
2017;42(3):533-39.
CR  - 27. Thompson K, Kulkarni J, Sergejew AA. Reliability and validity
of a new Medication Adherence Rating Scale (MARS) for the
psychoses. Schizophr Res. 2000;42:241-47.
CR  - 28. Koç A. Kronik psikoz hastalarında tedavi uyumunun ve tedavi
uyumu ile ilişkili etkenlerin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi
Tıp Fakültesi Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
2006.
CR  - 29. Özkorumak E, Güleç H, Köse S, Borckardt J, Sayar K. Depresyon
hastalarında tıp dışı yardım arama davranışı: aleksitimi bir
etken olabilir mi? Klinik Psikiyatri Dergisi. 2006;9:161-69.
CR  - 30. Güner Küçükkaya P, Ünal S. Help-seeking behaviors of Turkish
patients prior to accessing a psychiatric polyclinic. Archives of
Psychiatric Nursing. 2012;26:145-54.
CR  - 31. Shi W, Shen Z, Wang S, Hall BJ. Barriers to Professional mental
health help-seeking among chinese adults: a systematic review.
Frontiers in Psychiatry. 2020;11:442.
CR  - 32. Iversen A, Van StadenL, Hughes J, Browne T, Greenberg
N, Hotopf M, et al. Help-seeking and receipt of treatment
among UK service personnel. British Journal of Psychiatry.
2010;197(2):149-55.
CR  - 33. Basumatary M, Ali A, Daimari BN. Magico-religious beliefs
stigma and help-seeking behaviour among the caregivers of
persons with schizophrenia. National Journal of Professional
Social Work. 2020;21(1):19-26.
CR  - 34. Upadhyaya SK, Raval CM, Sharma DK. The sociocultural factors
and patterns of help-seeking among patients with mental
illness in the sub-Himalayan region. Industrial Psychiatry Journal.
2018;27(2):279-84.
CR  - 35. Karababa İF, Çiçek E, Çiçek İE, Kayhan F, Aşkın R. Bipolar–I
bozukluğu olan hastalarda klinik özellikler ile hastalığın seyri
arasındaki ilişki. Selçuk Tıp Dergisi, 2012;28(1): 9-12.
CR  - 36. Yalvaç HD, Kotan Z, Ünal S. Şizofreni hastalarında çare arama
davranışı ve ilişkili faktörler: Türkiye'nin doğusunda ve batısındaki
iki popülasyon arasında karşılaştırmalı bir çalışma. Düşünen
Adam. 2015;28:154-61.
CR  - 37. Sarıkoç G, Demiralp M, Özşahin A, Açıkel CH. Ruhsal hastalıklarda
yardım arama: hasta yakınlarının tutumlarına yönelik bir
çalışma. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4:32-38.
CR  - 38. Pinkhasov RM, Wong J, Kashanian J, Lee M, SamadiDB,Shabsigh
R.Are men shortchanged on health? perspective on health
care utilization and health risk behavior in men and women in
the unitedstates. Int J Clin Pract. 2010;64(4):475–87.
CR  - 39. Kırpınar İ. Psikiyatrik hastalarda paramedikal iyileştiriciler ve
psikoterapiye etkisi. 9. Anadolu Psikiyatri Günleri Kongre Özet
Kitabı. 2002; s.27-28, Adana, Türkiye.
CR  - 40. Üstünsoy Çobanoğlu ZS, Aker T, Çobanoğlu N. Şizofreni ve
diğer psikotik bozukluğu olan hastalarda tedaviye uyum sorunları.
Düşünen Adam. 2003;16(4):211-18.
CR  - 41. Dikeç G, Kutlu Y. Bir grup şizofreni hastasında tedaviye uyum
ve etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi.
2014;5(3):143-48.
CR  - 42. Onan N. Bir toplum ruh sağlığı merkezindeki hastalarda tıbbi
tedaviye uyumun incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri
Enstitüsü Dergisi. 2020;10(3):271-78.
CR  - 43. Pusuroğlu M, Helvacı Çelik F, Baltacıoğlu M, Bahçeci M, Hocaoğlu
Ç. Şizofreni hastalarında bağlanmanın işlevsellik, içgörü,
ve tedaviye uyum ile ilişkisi. Phnx Med J. 2022;4(1):17-21.
CR  - 44. Kavak F, Yılmaz E. Şizofreni hastalarının tedaviye uyumuna
umudun etkisi. Annals of Medical Research. 2018;25(3):416-19.
CR  - 45. Desai R, Nayak R. Effects of Medication Nonadherence and Comorbidity
on Health Resource Utilization in Schizophrenia. Journal
of Managed Care& Specialty Pharmacy. 2019;25(1):37-46.
CR  - 46. Gebeyehu DA,Mulat H, Bekana L, Asemamaw NT, Biarra MK,
Takale WW, et al. Psychotropic medication non-adherence
among patients with severe mental disorder attending at Bahir
Dar Felege Hiwote Referral hospital, Northwest Ethiopia. 2017.
BMC Research Notes. 2019;12(102):1-6.
CR  - 47. Settem VJ, Karanadi H, Praharaj SK. Cognitive deficits, depressive
symptoms, insight, and medication adherence in remitted
patients with schizophrenia. Indian Journal of Psychiatry.
2019;61(4):335-41.
CR  - 48. Sendt KV, Tracy DK, Bhattacharyya S. A systematicreview
of factors influencing adherence to antipsychotic medication
in schizophrenia-spectrum disorders. Psychiatry Research.
2015;225:14–30.
CR  - 49. Tareke M, Tesfaye S, Amare D, Belete T, Abate A. Antipsychotic
medicationnon-adherence among schizophrenia patients
in Central Ethiopia. South African Journal of Psychiatry.
2018;24:11-24.
CR  - 50. Üstün G, Küçük L, Buzlu S. Bir toplum ruh sağlığı merkezinde
uygulanan rehabilitasyon programlarına katılan ve katılmayan
şizofreni hastalarının bazı sosyodemografik ve hastalıkla ilişkili
özellikleri ile tedaviye uyumları ve öz-yeterlilikleri açısından
tanımlanması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2018;9(2):69-79.
UR  - https://doi.org/10.17343/sdutfd.1184375
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2688853
ER  -