TY  - JOUR
T1  - Word Order in Reporting Clauses
TT  - Aktarma Tümcelerinde Sözcük Dizilişi
AU  - Türkmen, Emre
PY  - 2023
DA  - December
DO  - 10.26650/TUDED2023-1189961
JF  - Journal of Turkish Language and Literature
PB  - Istanbul University
WT  - DergiPark
SN  - 1015-2091
SP  - 655
EP  - 665
VL  - 63
IS  - 2
LA  - en
AB  - The reporting clauses convey thoughts or statements in different forms with quotations included. In traditional grammar, these sentences are classified under nested compound sentence structures, and the quotations and metaphrases correspond to the reported clause. The reporting clause is the whole sentence that includes the reported clause combined with the predicate of the main sentence. The present study claims that it is immensely possible to trace the examples of reporting clauses in the same order and comprising a differing number of components through the historical texts in Turkish. It mainly focuses on and aims to point out the similar structures constituting reporting clauses in Turkish. For this purpose, various examples of reporting clauses in two different word order patterns such as object-verb, subject-verb-object are extracted and examined from three widely known historical texts in Turkish: Kutadgu Bilig, Dede Korkut Stories, and The Campaign Narrative of Tiryaki Hasan Pasha. Undoubtedly, the word order of reporting clauses in Turkish is not restricted to these two orders. In order to draw a more vivid depiction of the phenomenon this paper is based on the multiple forms of reporting clauses, yet limits itself to these two word orders. As a result, this study provides a detailed description of word order phenomena of similar structures in the aforementioned sources, which were written in different epochs and fields of Turkish literature. In this sense, this study serves to improve our understanding of the broader range of issues around word order in reporting clauses.
KW  - Syntax
KW  - word order
KW  - reporting clause
KW  - reported clause
KW  - quotation
N2  - Aktarma tümceleri, düşünüleni ya da söylenileni içerdikleri alıntılar ile çeşitli biçimlerde aktaran tümcelerdir. Geleneksel dil bilgisinde iç içe birleşik cümle yapısına karşılık gelen bu tümcelerdeki alıntılar, aktarılan tümce; aktarılan tümcenin ana cümle yüklemine bağlanmış şekli de aktarma tümcesidir. Bu çalışma Türkçenin benzer dizilişteki aktarma tümcesi örneklerini tarihî metinlerinde belirlemenin mümkün olduğu ve bu örneklerin sürdürülebilir olduğu iddiasını taşır. Dolayısıyla bu çalışmada aktarma tümcesi kuruluşlarında benzer üyeli dizilimlere dikkat çekilmekte, Türkçenin aktarma tümcesi üretiminde izlediği benzer yapıların gösterilmesi hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda Kutadgu Bilig, Dede Korkut ve Tiryâkî Hasan Paşa Gazavâtnâmesi gibi Türkçenin farklı saha ve dönem metinlerinden sırasıyla iki unsurlu Nesne + Yüklem [NY], üç unsurlu Özne + Yüklem + Nesne [ÖYN] dizilişleri ile bir sınırlamaya gidilerek söz dizim temelinde benzerlik gösteren tümce örnekleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Elbette ki Türkçe aktarma tümcesi üretimi bu iki diziliş ile sınırlı değildir. Ayrıntılı bir inceleme ve detaylandırma hedefiyle çalışma iki farklı diziliş ile sınırlandırılmış, örneklerin belirlenmesinde nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak bu çalışma, Türkçenin farklı saha ve dönem metinlerindeki eserlerinden belirlenen benzer söz dizimsel özelliklerin ayrıntılı bir incelemesini sunmaktadır.
CR  - Akan, T. (2009). On scrambling in Turkish. (Unpublished MA thesis). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
CR  - Arat, R. R. (2006). Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar
CR  - Arslantaş, H. (2002). Türkçede dolaylı anlatım. Ana Dili (Dil ve Eğitim Dergisi) (27), 46-55. google scholar
CR  - Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Clarendon Press. google scholar
CR  - Clift, R. & Holt, E. (2006). Introduction. In E. Holt & R. Clift (Eds.), Reporting talk: Reported speech in interaction (Studies in Interactional Sociolinguistics 24) (pp. 1-15). Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
CR  - Coşar, A. M. (1997). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir adlı eserindeki cümlelerde unsur dizilişi ve kuruluş İlişkisi. (Unpublished Ph.D. dissertation). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
CR  - Coşar, A. M. (2006). Üç çay risalesi inceleme-metin-tıpkıbasım. Trabzon: Serander Yayınları. google scholar
CR  - Coulmas, F. (1986). Reported speech: Some general issues. In F. Coulmas (Ed.), Direct and indirect speech (pp. 1-28). Berlin: Mouton de Gruyter. google scholar
CR  - Daşdemir, M. (2000). Dedem Korkut Kitabı’nın söz dizimi. (Unpublished Ph.D. dissertation). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. google scholar
CR  - de Vries, M. (2006). Reported direct speech in Dutch. Linguistics in the Netherlands 23(1), 212-223. google scholar
CR  - Ergin, M. (2013). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak. google scholar
CR  - Ergin, M. (2014). Dede Korkut kitabı-1 (9th edn). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
CR  - Erguvanlı, E. E. (1984). The function of word order in Turkish grammar (Linguistics 106). Berkeley: University of California Press. google scholar
CR  - Erguvanlı-Taylan, E. (2018). Türkçede sözcük dizimine yeniden bir bakış. In Ü. D. Turan & H. Kopkallı Yavuz & A. Balcı (Eds.), Dilbilimde güncel tartışmalar (pp. 3-22). Ankara: Dilbilim Derneği Yayınları. google scholar
CR  - Holt, E. (2009). Reported speech. In S. D’hondt & J. O. Östman, & J. Verschueren (Eds.), The pragmatics of interaction (Handbook of Pragmatics Highlights 4) (pp. 190-205). Amsterdam: John Benjamins. google scholar
CR  - Kornfilt, J. (1997). Turkish (Descriptive Grammars). London: Routledge. google scholar
CR  - Lewis, G. (1974). The book of Dede Korkut. Great Britain: Penguin Books. google scholar
CR  - Li, Charles N. (1986). Direct speech and indirect speech: A functional study. In F. Coulmas (Ed.) Direct and indirect speech (pp. 29-45). Berlin: Mouton de Gruyter. google scholar
CR  - Özkan, M. & Sevinçli, V. (2013). Türkiye Türkçesi söz dizimi (6th edn). İstanbul: Akademik Kitaplar. google scholar
CR  - Özmen, M. (2004). Divanü Lügati’t-Türk’te ve Kutadgu Bilig’de ‘aymak’ fiiliyle kurulan dolaysız anlatım cümleleri üzerine. Türk Dilleri Araştırmaları, (14), 67-77. google scholar
CR  - Özmen, M. (2008). Türkçede dolaysız anlatım. In Y. Çotuksöken & N. Yalçın (Eds.) 20. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri (12-13 Mayıs 2006) (pp. 265-275). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yayınları. google scholar
CR  - Özmen, M. (2016). Türkçenin sözdizimi (2nd edn). Adana: Karahan Kitabevi. google scholar
CR  - Özsoy, A. Sumru (2019), Introduction. In A. Sumru Özsoy (Ed.) Word order in Turkish (pp. 1-38). Cham: Springer google scholar
CR  - Pamuk, O. (1999). Kara Kitap (27th edn). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
CR  - Sözer, Z. (2004). Türkçe’de dolaylı anlatım ve kimi yan cümleler. İstanbul: Dilmer Yayınları. google scholar
CR  - Şenlik, A. Ş. (2017). Tiryâkî Hasan Paşa gazavâtnâmesi ve bazı filolojik notlar. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi. google scholar
CR  - Tekin, T. (1997). A grammar of Orkhon Turkic (Uralic and Altaic 69). Routledge. google scholar
CR  - Tietze, A. (2002). Tarihi ve etimolojik Türkiye Türkçesi lugatı. İstanbul & Wien: Simurg Yayınları. google scholar
CR  - Türkmen, E. (2018). Türkçede aktarma cümleleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi (4), 274-285. google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/TUDED2023-1189961
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2711937
ER  -