TY - JOUR T1 - 20. YÜZYIL BAŞLARINDA ŞİRAN KAZASINDA KURULAN VAKIFLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME AU - Demir, Alparslan AU - Başol, Şemsettin PY - 2021 DA - December JF - TÜRKAV Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi JO - TÜRKAV KYE-SBD PB - Türkiye Kamu Çalışanları Kalkınma ve Dayanışma Vakfı (TÜRKAV) WT - DergiPark SN - 2791-9684 SP - 217 EP - 234 VL - 1 IS - 1 LA - tr AB - Vakıflar, İslam tarihi boyunca insana ve insanlığı hizmet etmiş en temel müesseselerdir.Osmanlı Devleti bu müesseseyi yaygınlaştırmış ve en ileri seviyeye taşımıştır. Vakıfkurumları toplumun her türlü ihtiyacını karşılamış, sosyal dayanışma, kültür, din, eğitim vesağlık alanlarında ilerlemeye katkı sağlamıştır. Osmanlı Devleti’nde toplumun her kesimivakıf kurma etkinliğine katılırdı. Padişahlar, saray kadınları, devlet görevlileri ve halktan pekçok kişi maddi durumları ölçüsünde vakıf eserleri tesis ederdi. Padişahlar, saray mensuplarıve yüksek dereceli devlet görevlileri ile zenginler, ülkenin değişik yerlerine külliyelertarzında birçok vakıf-hizmet yapıları inşa ettirirlerdi. Vatandaşlar ise bir kitap vakfetmektenbir kütüphane kurmaya, çeşme akıtmaktan bir mescit veya cami inşasına kadar kendiimkânları ölçeğinde bu hayır yarışına katılırlardı. Şer’iye sicilleri, XV. yüzyılın ikinciyarısından başlayarak, XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar geçen yaklaşık beş asırlık birdönemin kayıtlarını içermekte olup Osmanlı toplum yapısıyla ilgili çalışmalarda önemlikaynaklardan biridir. Nikâh, miras taksimi, yetim malları ile kayıp malların muhafazası, vasitayini ve azli, vasiyetlerin ve vakıfların hükümlerine riayet edilip edilmediğinin takibi, cürümve cinayet davaları gibi şer’i ve hukukî işlerin yanında idari yönden de kadılara oldukça genişyetki ve görevler verilmesi Şer’iye sicillerinin önemini ortaya koymaktadır. GünümüzdeGümüşhane’ye bağlı bir ilçe olan Şiran’a ait iki Şer’iye sicili bulunmaktadır. Bunlardan ilkiolan 8191 numaralı sicil H. 1302-1324 (M. 1885-1906), 8192 numaralı ikinci sicil ise H.1324-1329 (M. 1906-1911) tarihlerini kapsamaktadır. Bu çalışmada, 1885-1911 tarihlerinikapsayan Şer’iye sicillerinden hareketle Gümüşhane’ye bağlı bir ilçe konumunda olanŞiran’da bahsi geçen tarih aralığında kurulan yeni vakıflar üzerine bir değerlendirmeyapılacaktır. KW - Osmanlı Devleti KW - 20. Yüzyıl KW - Şiran KW - Gümüşhane KW - Vakıflar KW - Hayrat CR - Şiran Şer’iye Sicili, No: 8191, 8192. CR - Albayrak, Mustafa. 19. Yüzyılda Şiran Kazasının Sosyal ve Ekonomik Durumu (Maliye Nezareti Temettuat Defterlerine Göre, 1260/1844), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 2001. CR - Çalışkanoğlu, Cansu. 8191 Numaralı Şiran Şer’iye Siciline Göre Şiran’da Sosyal ve Ekonomik Hayat. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2019. CR - Demir, Alpaslan. “Şeriye Sicillerine Göre Şiran Kazası’nda Sulama Davaları”, Türk Kültürünü Araştırma Dergisi, Prof.Dr. Mustafa Kafalı Armağanı, (2013), Ankara: 171-177. CR - Erdem, Erdem. XIX. Asrın Sonunda Şer’i Sicillerde Şiran Kazası: İçtimai ve İktisadi Hayat. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2005. CR - Kıvrım, İsmail. “19. Yüzyılda Gümüşhane ve Çevresinde Kurulan Vakıflar”, Gümüşhane Tarihi (İl Oluşunun 85. Yılında Gümüşhane Tarihi ve Ekonomisi Sempozyumu Tarih Bildirileri, 25-26 Mayıs 2010). (2016). (Editörler: Bayram Nazır, Kemal Saylan). Gümüşhane: 393-409. CR - Kıvrım, İsmail. “Osmanlı Döneminde Gümüşhane ve Çevresinde Kurulan Para Vakıfları”, History Studies (2010). 2/3.: 231-243. CR - Öğreden, Merve. Tereke Kayıtlarından Hareketle Şiran Kazasında Sosyo-Ekonomik Hayat (1893-1911). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2020. CR - Saylan, Kemal ve Algül, Faruk. Osmanlı Vesikalarında Şiran Kazası. İstanbul: Şiran Belediyesi Yay., 2017. CR - Saylan, Kemal. Gümüşhane-İdari, Sosyal ve Ekonomik Tarih (1850- 1918). (2014). İstanbul: Gümüşhane Üniversitesi Yay.: 187-201. Ürkmez, Naim. “Şiran Vakıfları”, Vakıflar Dergisi (2015). 44. CR - Ankara: 73-94; Murat Dursun Tosun, “Gümüşhane-Şiran İsa Baba Vakfı ve Türbesi”, https:// alucradantarihebakis.files.wordpress.com/2018/01/isababa.pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2021): 1-8. Yeşildağlı, Emrul. Tereke Kayıtlarına Göre Şiran Kazasında SosyoEkonomik Hayat (1886-1893). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2020. UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/turkav/issue//1207076 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2782148 ER -