TY - JOUR T1 - Klasik Sosyal Teoride Emek ve Özgürlük İlişkisi TT - The Relationship between Labor and Freedom in Classical Social Theory AU - Ulaşkın, Şükriye PY - 2023 DA - December DO - 10.26650/jspc.2023.85.1219352 JF - Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi PB - Istanbul University WT - DergiPark SN - 1304-0103 SP - 31 EP - 41 IS - 85 LA - tr AB - Toplumsal ve ekonomik gelişmelerin anlaşılması, bu gelişmelerin toplumda yarattığı etkiler ve toplumsal sorunların çözümüne ilişkin öneriler klasik sosyal teorinin gündemini oluşturmuştur. Yeni ortaya çıkan kapitalist üretim biçimi ve bunun toplumda yarattığı etkilerin anlaşılması kurucu sosyologlar olarak bilinen Karl Marx, Max Weber ve Emile Durkheim’ın fikri faaliyetlerinin yoğunlaştığı alanlardır. Emeğin niteliği ile çalışma yaşamına yön veren ilkelerdeki değişimler, kurucu sosyologların çeşitli kavram ve tartışmaları arasında kendine yer bulmuş ve modern emeğin anlaşılmasına yönelik teorik bir zemin oluşmuştur. Bu doğrultuda bu makalenin temel amacı klasik sosyal teorideki tartışmalardan yola çıkarak emek, iş, üretim gibi kavramların kesiştikleri asgari çağrışım üzerinden özgürlük fikriyle kurulan ilişkiselliği ortaya çıkarmaktır. Düşünce tarihinin kadim ve köklü meselelerinden biri olan özgürlüğün emek bağlamında ele alınması, emeğin hangi durumlarda özgürlük için bir imkân oluşturabileceğini veya aksine farklı türden bir kölelik biçimi yaratabileceğinin anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Antik Yunan’daki efendi-köle düalitesinden, kendi emek gücünü özgürce satma hakkına sahip modern çalışana gelene kadar, emek ve özgürlük arasındaki ilişkinin tarihsel takibi bu makalede amaçlanan bir diğer unsurdur. Bu amaçla klasik sosyal teori literatürü göz önünde bulundurularak yapılan kavramsal değerlendirmeler neticesinde bu makalede, kapitalizm öncesi toplum biçimlerinde özgürlüğün emeği dışlayan yapısının aksine 19. yüzyıl toplumsal düşüncesinin emeği saygın bir konuma yerleştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda klasik sosyal teorisyenlerin emek ve özgürlük arasında kurdukları ilişki, emeğin geleneksel anlamından koparak gündelik yaşam için göz ardı edilemeyecek bir gerçekliğe, bu gerçeklik içinde zaman zaman özgürlük açısından çeşitli boyutlarıyla gerekli ve arzu edilen bir konuma gelmesinde etkili olmuştur. KW - Klasik sosyal teori KW - Emek KW - İşbölümü KW - Rasyonelleşme KW - Özgürlük N2 - The agenda of classical social theory has been formed to understand social and economic developments, the effects of these developments on society, and suggestions for solving social problems. The emergence of capitalist production and its impacts on society are areas where the intellectual activities of Karl Marx, Max Weber, and Emile Durkheim, known as founding sociologists, are concentrated. Changes in labor characteristics and the principles that shape working life have found a place among the various concepts and discussions of the founding sociologists, and a theoretical ground for understanding modern labor has been formed. Based on relevant theoretical discussions, the main goal of this article is to develop an inquiry into the possibility of considering the concepts of labor and freedom together. Consideration of freedom, one of the most ancient and deeply rooted issues in the history of thought, in the context of labor will help us understand in which situations labor can create an opportunity for freedom or, on the contrary, a different form of slavery. The historical tracking of the relationship between labor and freedom is another element aimed in this article, from master–slave duality in Ancient Greece to the modern worker who has the right to freely sell his/her own labor power. In precapitalist societies, the structure of freedom that excludes labor made labor respectable, along with 19th-century social thinking. Contrary to the precapitalist freedom structure that excludes labor, the 19th-century social thought elevated labor to a respectable position. In this context, the relationship established by classical social theorists between labor and freedom has been effective in breaking away from the traditional definition of labor and becoming a reality that cannot be ignored for daily life, and in this reality, it becomes a necessary and desirable position in terms of freedom from time to time. CR - Arendt, H. (1994). İnsanlık durumu. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul: İletişim. google scholar CR - Aristoteles. (1993). Politika. (M. Tunçay, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar CR - Arslan, A. (2018). Hesiodos’tan Marx’a çalışma ideolojisi. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı. google scholar CR - Braverman, H. (2008). Emek ve tekelci sermaye. (Ç. Çidamlı, Çev.) İstanbul: Kalkedon. google scholar CR - Budd, J. W. (2016). Çalışma düşüncesi. (F. Man, Çev.) İstanbul: Ayrıntı. google scholar CR - Coser, L. (2008). Sosyolojik düşüncenin ustaları. (H. Hülür, S. Toker ve İ. Mazman, Çev.) Ankara: De Ki. google scholar CR - Durkheim, E. (2006). Sosyoloji dersleri. (A. Berktay, Çev.) İstanbul: İletişim. google scholar CR - Durkheim, E. (2010). Sosyolojik yöntemin kuralları (2 b.). (C. B. Akal, Çev.) Ankara: Dost. google scholar CR - Durkheim, E. (2013). İntihar. (Z. İlkgelen, Çev.) İstanbul: Pozitif Yayınları. google scholar CR - Durkheim, E. (2014). Toplumsal işbölümü. (Ö. Ozankaya, Çev.) İstanbul: Cem. google scholar CR - Ege, R., & Igersheim, H. (2016). Political philosophy and economics: freedom and labour. G. Faccarello, & H. D. Kurz içinde, Handbook on the history of economic analysis volume III (s. 436-452). Cheltenham: Edward Elgar. google scholar CR - Febvre, L. (1995). Uygarlık, kapitalizm ve kapitalistler. (M. A. Kılıçbay, Çev.) Ankara: İmge. google scholar CR - Freyer, H. (2014). Sanayi çağı. (M. R. Ayas, Dü., B. Akarsu, ve H. Batuhan, Çev.) Ankara: Doğu Batı. google scholar CR - Gençoğlu, A. Y. (2020). Kapitalizme teorik yaklaşımlar: kapitalist ekonomik sistemin temel nitelikleri üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 14, 237-256. google scholar CR - Giddens, A. (2008). Sosyoloji. (C. Güzel, Dü.) İstanbul: Kırmızı Yayınları. google scholar CR - Gorz, A. (2007). İktisadi aklın eleştirisi. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Ayrıntı. google scholar CR - Göçmen, D. (2022). Karl Marx’ın Emek ve Mülkiyet Kavramları Üzerine. I. B. Bravo, & H. Bravo içinde, Emek ve mülkiyet (s. 121-147). Ankara: Fol. google scholar CR - Grint, K. (1998). Çalışma sosyolojisi. (V. Bozkurt, Çev.) İstanbul: Alfa. google scholar CR - Güler Aydın, D. (2010). Kapitalizmde bireyin sorgulanması: yabancılaşma ve demir kafes. Amme İdaresi Dergisi, 43(2). google scholar CR - Huberman, L. (2013). Feodal toplumdan yirminci yüzyıla (13 b.). (M. Belge, Çev.) İstanbul: İletişim. google scholar CR - Kalın, İ. (2017). Hoca Ahmed Yesevî, hüküm ve hikmet. Bilig(80), 1-15. google scholar CR - Kaya, M. (2012). Klasik sosyolojik perspektifte modernleşme tartışmaları. Birey ve Toplum, 2(4), 111-132. google scholar CR - Kıran, A. (2019). Aristoteles, devlet, köleler ve vatandaşlık. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 44, 350-359. google scholar CR - Kösemihal, N. Ş. (1993). Durkheim sosyolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar CR - Kupper, A., & Kupper, J. (2016). Sosyal bilimler ansiklopedisi. Ankara: Adres Yayınları. google scholar CR - Locke, J. (2012). Yönetim üzerine ikinci inceleme (2 b.). (F. Bakırcı, Çev.) Ankara: Ebabil. google scholar CR - Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (O. Akınhay, & D. Kömürcü, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. google scholar CR - Marx, K. (2014). Kapital (6 b.). (M. Selik, & N. Satılgan, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap. google scholar CR - Marx, K., & Engels, F. (2013). Alman ideolojisi (2 b.). (T. Ok, & O. Geridönmez, Çev.) İstanbul: Evrensel. google scholar CR - Meda, D. (2012). Emek kaybolma yolunda bir değer mi? (2 b.). İstanbul: İletişim. google scholar CR - Nikitin, P. (1990). Ekonomi politik. (H. Konur, Çev.) Ankara: Halk Kitaplığı. google scholar CR - Nişancı, Z. (2022). Demir kafes. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. TÜBİTAK. 12 6, 2022 tarihinde https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/demir_kafes adresinden alındı google scholar CR - Nişanyan, S. (2022, 12 08). Nişanyan Sözlük. https://www.nisanyansozluk.com/kelime/%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma adresinden alındı google scholar CR - Oğuz, Ö. (2007). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Türkiye’de çalışma hayatında esnek çalışma. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar CR - Parkan, B. (2013). Marx. İstanbul: Say Yayınları. google scholar CR - Peksan, S. (2021). Çalışmanın evrimi ve işin sonu. Ankara: İmge Kitabevi. google scholar CR - Ritzer, G. (2011). Klasik sosyoloji kuramları (6 b.). (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki. google scholar CR - Sahlins, M. (2010). Taş devri ekonomisi. (T. Doğan ve Ş. Özgün, Çev.) İstanbul: Bgst Yayınları. google scholar CR - Samsum, N. (2017). Çalışmanın değişen anlamı ve güncel durumuna ilişkin tartışmalar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 160-210. google scholar CR - Slattery, M. (2012). Sosyolojide temel fikirler. (Ü. Tatlıcan ve G. Demiriz, Dü) Ankara: Sentez. google scholar CR - Smith, A. (2014). Milletlerin zenginliği (9 b.). (H. Derin, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası. google scholar CR - Swingewood, A. (2009). Sosyolojik düşüncenin kısa tarihi. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı. google scholar CR - Torun, İ. (2008). Max Weber’e göre iktisadi zihniyetin rasyonalizasyonu. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi(8), 15-34. google scholar CR - Turan, V. (2017). Karl Marx’ta bölüşüm. Politik Ekonomik Kuram, 1 (2), 143-167. google scholar CR - Turhan, R. (2014). Türkiye’de Cumhuriyetin erken döneminde Max Weber etkisi ve bu etkiyi anlamak. Sosyoloji Dergisi(29), 259-284. google scholar CR - Turner, J. H., Beeghley, L., & Powers, C. H. (2013). Sosyolojik teorinin oluşumu (3 b.). (Ü. Tatlıcan, Çev.) Ankara: Sentez. google scholar CR - Turner, S. (2005). Emile Durkheim. London: Routledge. google scholar CR - Türk Dil Kurumu. (2022, 11 09). Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı google scholar CR - Türkkan, Z. (2017). Durkheım ve Weber: paradigmatik bağlamda karşılaştırmalı bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(38), 189-218. google scholar CR - Ülgen, P. (2010). Ortaçağ Avrupasında feodal sisteme genel bir bakış. Mukaddime, 1(1), 1-18. google scholar CR - Ünsaldı, L., & Geçgin, E. (2013). Sosyoloji tarihi. Ankara: Heretik. google scholar CR - Weber, M. (2005). Bürokrasi ve otorite. (H. B. Akın, Çev.) Ankara: Adres. google scholar CR - Weber, M. (2011). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. (M. Köktürk, Çev.) Ankara: Bilgesu. google scholar CR - Weeks, K. (2014). Çalışma sorunu. (T. Tosun, Çev.) İstanbul: Ayrıntı. google scholar CR - Williams, R. (2018). Anahtar sözcükler. (S. Kılıç, Çev.) İstanbul: İletişim. google scholar UR - https://doi.org/10.26650/jspc.2023.85.1219352 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2833180 ER -