TY - JOUR T1 - Sakalı Göbeğinde Bir İskoç: Hacı Mustafa Resmî TT - A Scotsman With A White Beard Flowing Down to His Middle: Hadji Mustafa Resmî AU - Tuncer, Harun PY - 2023 DA - July DO - 10.26650/iuturkiyat.1246795 JF - Journal of Turkology PB - Istanbul University WT - DergiPark SN - 2651-3188 SP - 175 EP - 197 VL - 33 IS - 1 LA - tr AB - Osmanlı Devleti’nde 18. yüzyılın ilk yarısı bitmeden başlayan yenileşme hareketleri, askerî anlamda üstünlüğü kabul edilen Avrupa’dan getirtilen uzmanlardan alınan destekle gerçekleştirilmeye çalışıldı. Bu kapsamda kimi davetle, kimi de davetsiz Osmanlı topraklarına gelen Avrupalılar oldu. Patrick James Campbell isimli İskoç genç de ülkesinden kaçan ve bir süre sonra yolu Osmanlı mülküne düşen karakterlerden biriydi. Askerî ıslahat hareketlerinin önemli isimlerinden Baron de Tott’un yanında yardımcı olarak yer alan Mustafa Resmî Humbaracı Ocağında muhtelif görevler aldı, bu vesileyle Avusturya, Rusya ve Fransa gibi muhtelif düşmanlara karşı cephede mücadele verdiği gibi Hicaz bölgesinde yaşanan iç isyanlarda da dil bilgisiyle katkı sağlayan bir isim oldu. Bu makalede Mustafa Resmî nâm-ı diğer İngiliz Mustafa hakkında Osmanlı arşivlerinde yapılan taramalar sonucu elde edilen ve henüz literatüre girmemiş birtakım bilgiler sunulmaya ve meşhur sözlükçü James W. Redhouse’la karıştırıldığı görülen Mustafa Resmî Efendi’nin biyografisinde görülen eksikler ikmal edilmeye çalışıldı. KW - Patrick James Campbell KW - İngiliz Mustafa KW - Mustafa Resmî KW - Baron de Tott KW - James W. Redhouse N2 - Attempts were made to carry out the reform movements that started in the Ottoman Empire toward the mid-18th century with the support of experts brought over from Europe, which was thought to be militarily superior. In this regard, an influx of Europeans was seen to have occurred in the Empire, some who were invited and others who were not. The Scottish youth Patrick James Campbell was one of these characters who’d fled his homeland and whose path led him into Turkish lands after a while. Mustafa Resmî was an assistant to Baron de Tott, one of the important names of the military reform movements, and took various duties in the Corps of Bombardiers. He not only contributed to suppressing the internal riots in the Hejaz region with his knowledge of language but also fought against various enemies such as Austria, Russia, and France at several points in the Empire. This article aims to present some information about Mustafa Resmî (or İngiliz Mustafa) as obtained through the studies made in the Ottoman archives and to provide a more proper portrayal of Mustafa Resmî Efendi, who seems to have been confused with another British man, the famous lexicographer James W. Redhouse. CR - Büyüktuğrul, Afif. Osmanlı Deniz Harp Tarihi, cilt 3. İstanbul: Deniz Basımevi, 1973. google scholar Efrâd-ı Bahriye ve Gedikliler Hakkında Kanunnâme-i Hümayun. [İstanbul]: Bahriye Matbaası, 1331 (1915). google scholar Dölen, Emre. Türkiye Üniversite Tarihi 1 - Osmanlı Döneminde Darülfünun (1863-1922). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2009. google scholar Dölen, Emre. İstanbul Darülfünunu’nda Alman Müderrisler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2013. google scholar Kadıoğlu, Sevtap. “Walther Penck’in Türkiye’deki Çalışmaları.” İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi 20, 1 (2007): 1-18. google scholar CR - İE.BH 5/479 google scholar CR - AE.SMHD.I 131/9652 google scholar CR - AE.SABH.I 162/10815; 42/3048; 105/7151; 167/11174; 52/3695 google scholar CR - AE. AE.SSLM.III 78/4737; 148/8931; 309/17998, 250/14550, 227/13241 google scholar CR - C.AS 1065/46900, 688/28897, 1045/45915, 502/20961 google scholar CR - C.BH 28/1315 google scholar CR - C.HR 162/8079 google scholar CR - C.HR 110/5485 google scholar CR - C.ML 615/25368 google scholar CR - C.TZ 81/4043; 9/448; 147/7328, 151/7513, 98/4855 google scholar CR - DFE.RZ.d 1649, s. 3, 6, 33, 40, 78 google scholar CR - HAT 219/12097; 1387/55133, 1666/26, 178/7909, 240/13417 google scholar CR - MAD.d 5941, s. 135, 136 google scholar CR - Ahmed Cavid, (1998). Hadikatü’l-Vekâyi, (Haz. Adnan Baycar), Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar CR - Ahmed Vasıf, (1994). Mehsinü’l- Asar ve Hakaikü’l-Ahbar, (haz. Mücteba İlgürel), Ankara: TTK Yayınları. google scholar CR - Ahmed Vasıf, (2015). Mehâsinü’l- Asar ve Haka’iku’l-Ahbar, (haz. Hüseyin Sarıkaya), İstanbul: Çamlıca Basım Yayın. google scholar CR - Beydilli, Kemal, Şahin, İlhan, (2001). Mahmud Raif Efendi ve Nizam-ı Cedid’e Dair Eseri, 2001. Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar CR - Beydilli, Kemal. “Bonnaval’in İzinde: Mühtedi Osman Bey veya Avusturyalı Firarı General Karlo de Kotzi”, Osmanlı Araştırmaları, 11 (1991): 73-78. google scholar CR - ---------. “III. Selim,” TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 36, (2009): 423. google scholar CR - ---------. “Mühendishâne-i Bahrî-i Hümayûn”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 31, (2020): 513. google scholar CR - ---------. “Kendi Kaleminden III. Selim,” III. Selim İki Asrın Dönemecinde İstanbul, ed. Coşkun Yılmaz, İstanbul: İstanbul Avrupa Kültür Başkenti, 2010. google scholar CR - Danişmend, İsmail Hami. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, 5, İstanbul: Doğu Kütüphanesi, 2011. google scholar CR - Eton William. A Survey of The Turkish Empire, Londra: T. Cadell, jun. and W. Davies, 1798. google scholar CR - Ferrard, Christopher. “İngiliz Mustafa: A Scotsman in the Service of the Ottoman Empire”, Yücel Dağlı Anısına, (Haz. google scholar CR - Evangelia Balta, Yorgos Dedes, Emin Nedret İşli, Sabri Koz), İstanbul: Turkuaz Yayınları, 2011. google scholar CR - Goodrich, Th. D. “Old Maps in the Library of Topkapi Palace in Istanbul”, Imago Mundi, 45, (1993): 125. google scholar CR - Grant, James. Scottish Soldiers of Fortune, Glasgow: George Routledge and Sons, 1889. google scholar CR - İstanbul Teknik Üniversitesi ve Mühendislik Tarihimiz, ed. Mehmet Karaca, İstanbul: İTÜ Vakfı, 2012. google scholar CR - Kaçar, Mustafa. Osmanlı Devleti’nde Mühendishanelerin Kuruluşu ve Bilim ve Eğitim Anlayışındaki Değişmeler, İstanbul Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), 1995. google scholar CR - ----------, (2007/8). “Tersâne Hendesehânesi’nden Bahriye Mektebi’ne Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyûn”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, IX/1-2, (2007-8): 51-77. google scholar CR - Özcan, Aabdülkadir. (1998). “Humbaracı Ahmed Paşa”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 18, (1998): 351-353. google scholar CR - Sarıcaoğlu, Fikret. (1997). “Harita”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, TDV Yayınları, 16, (1997): 213. google scholar CR - Slade, Adolphus. Türkiye ve Kırım Harbi, çev. Ali Rıza Seyfi, İstanbul: Askeri Matbaa, 1943. google scholar CR - Şakul, Kahraman. “Osmanlıların İlk Maden Kömürcülüğü Girişimi: Yedikumlar Kömür Madeni Mukataası”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 18/1, (2016): 40-43. google scholar CR - Tuncer, Harun. İhanetle Sadakat Arasında James William Redhouse, İstanbul: Rumuz Yayınları, 2020. google scholar CR - Yalçınkaya, Mehmet Alaaddin. “Osmanlı Devleti’nin Modernleşme Sürecinde Avrupalılar’ın İstihdam Edilmesi (1774-1807)”, Osmanlılar ve Avrupa, Seyahat, Karılaşma ve Etkileşim, ed. Seyfi Kenan, İstanbul: İsam Yayınları, (2010): 421-448. google scholar CR - --------. “Nizam-ı Cedid Döneminde Osmanlı Devleti’nin Modernleşmesinde İngilizlerin Rolü”, Osmanlı Ansiklopedisi, 6, Ankara: Yeni Türkiye, (1999): 687-688. google scholar CR - Walsh, Thomas. Journal of the late campaign in Egypt: including descriptions of that country, and of Gibraltar, Minorca, Malta, Marmorice, and Macri, Londra: T. Cadell, Jun. and W. Davis, 1803. google scholar CR - Zorlu, Tuncay. “III. Selim Dönemi Osmanlı Teknolojisi”, Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e III. Selim ve Dönemi, ed. Seyfi Kenan, İstanbul: İSAM, (2010): 215. google scholar UR - https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1246795 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2935153 ER -