TY - JOUR T1 - Almanya’da Sivil Toplum Anlayışı ve Organizasyonu TT - Civil Society in Germany: Its Conceptualization and Organization AU - Kalkan, Murat PY - 2023 DA - July DO - 10.26650/jspc.2023.84.1274999 JF - Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi PB - Istanbul University WT - DergiPark SN - 1304-0103 SP - 209 EP - 225 IS - 84 LA - tr AB - Almanya, sosyal politika uygulamalarının olduğu kadar, sosyal politika bilim disiplininin de hem ortaya çıkmasında hem de gelişmesinde önemli bir ülkedir. Bu çerçevede de sosyal devlet olarak karakteristik bir konumda yer almaktadır. Bunun bir yansıması ise sivil toplum alanında kendini göstermekte ve literatürde, Almanya’nın, karşılaştırmalı refah devleti çalışmalarına benzer şekilde, korporatist bir sivil toplum rejimi örneği olarak ele alındığı anlaşılmaktadır. İşte bu noktada çalışmanın amacı ise, Almanya’daki sivil toplum anlayışının ve örgütlenmesinin, güncel durumunun tespiti olarak belirlenmiş; dayanak noktası sosyal politika-sosyal devlet dönüşümü perspektifi olmuştur. Bunun için çalışmada öncelikle sosyal politika-sivil toplum ilişkisi kavramsal düzlemde ele alınmış daha sonra da Almanya’daki mevcut durum tarihi süreç üzerinden anlamlandırılarak değerlendirilmiştir. Netice olarak, son yıllarda yapılan araştırmalardan elde edilen veriler ışığında, Almanya’nın sivil toplum örgütlenmesinde büyümenin olduğu ama buna yapısal bir dönüşümün eşlik ettiği görülmüştür. Bir başka deyişle Alman sivil toplum örgütlenmesinde ‘işletmecilik’ mantığının ve ‘profesyonelleşme’ eğiliminin giderek ağırlık kazandığı anlaşılmaktadır. KW - Almanya KW - Gönüllülük KW - Refah Devleti KW - Sivil Toplum Kuruluşları KW - Sivil Toplum KW - Sosyal Politika N2 - Germany has been an important country in the emergence and development of social policy practices and the discipline of social policy science and as such has a characteristic position as a welfare state. This is reflected in the field of civil society, with Germany having been analyzed in the literature as an example of a corporatist civil society regime, similar to comparative welfare state studies. In this regard, this study aims to determine the current state of civil society’s conceptualization and organization in Germany, and the main focus of this study involves the social policy-welfare state perspective. For this purpose, the study first analyzes the relationship between social policy and civil society on a conceptual level before evaluating the current situation in Germany through the historical context. As a result and in light of the data obtained from research conducted in recent years, the study observes growth to have occurred in Germany’s civil society organization, but this growth has also been accompanied by a structural transformation. In other words, the ‘corporatization’ and tendency toward ‘professionalization’ are observed to have gained weight in German civil society organizations. CR - Aktive Bürgerschaft e.V, (2014). Deutsche zivilgesellschaftliche Traditionen, http://www.aktive-buergerschaft.de/buergergesellschaft/basismformationen/entwicklung_und_diskurs/deutsche_traditionen#.VKGxXv9ACM. (19.12.2014). google scholar CR - Alber, J. (1989). Die Bundesrepublik Deutschland im internationalen Vergleich. N. Blüm H. F. Zacher (Ed.), 40 Jahre Sozialstaat Bundesrepublik Deutschland. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft. 783-795. google scholar CR - Alscher, M., Priller, E. (2013). Zivilgesellschaftliches Engagement. Statistisches Bundesamt, Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung, Bundesinstitut für Bevölkerungsforschung (Ed.), Datenreport 2013: Ein Sozialbericht für die Bundesrepublik Deutschland. Bonn: Bun-deszentrale für politische Bildung (bpb). 350-356. google scholar CR - Alscher, M., Priller, E., Burkhardt, L. (2021). Zivilgesellschaftliches Engagement. Statistisches Bundesamt, Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung, Bundesinstitut für Bevölkerungsforschung (Ed.), Datenreport 2021: Ein Sozialbericht für die Bundesrepublik Deutschland, Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung (bpb). ss. 399-407. google scholar CR - Althammer, J. W., Lampert, H., Sommer, M. (2014). Lehrbuch der Sozialpolitik. Berlin-Heidelberg: Springer Verlag. google scholar CR - Anheier, H. K., List, R. A. (2005). A Dictionary of Civil Society, Philanthropy and the Non-Profit Sector, London and New York: Routledge. google scholar CR - Arriagada, C., Karnick, N. (2022). Motive für freiwilliges Engagement, Beendigungsgründe, Hinderungsgründe und Engagementbereitschaft. J. Simonson, N. Kelle, C. Kausmann, C. Tesch-Römer (Ed.), Freiwilliges Engagement in Deutschland: Der Deutsche Freiwilligensurvey 2019. Wiesbaden: Springer VS. 125-149. google scholar CR - Aslan, S. (2010). Sivil toplum ve demokrasi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2). 357-374. google scholar CR - Aykaç, B., Durgun, Ş. (2014). Hükümet Dışı Bir Örgütlenme Olarak Dini Topluluklar ve Sivil Toplum Düşüncesi. G. Durgun, U. Saran, Y. Pustu (Ed.), Türk Dünyası Sivil Toplum Zirvesi Bildiriler Kitabı, Ankara: Kamu Araştırmaları Vakfı Yayınları. 589-602. google scholar CR - Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük (4. Bs). C. 3, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. google scholar CR - Backer, G., Naegele, G., Bispinck, R., Hofemann, K., Neubauer, J. (2010). Sozialpolitik und soziale Lage in Deutschland: Band 1- Grundlagen, Arbeit, Einkommen und Finanzierung. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. google scholar CR - Baş, M. F. (2022). Almanya’ da Gönüllülük. M. Şentürk (Ed.), Dünyada Gönüllülük Çalışmaları, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. 19-38. google scholar CR - Böhnisch, L., Schröer, W. (2016). Das Sozialpolitische Prinzip: Die eigene Kraft des Sozialen an den Grenzen des Wohlfahrtsstaats. Bielefeld: transcript Verlag. google scholar CR - Bundesverband Deutscher Stiftungen. (2014). Zahlen, Daten, Fakten zum deutschen Stiftungswesen, Berlin: Bundesverband Deutscher Stiftungen e.V. google scholar CR - Bundesverband Deutscher Stiftungen. (2023a). Stiftungsbestand, Dichte und Wachstum 2022.Stiftungsbestand-Dichte-Wachstum-2022.pdf. (10.05.2023)_ google scholar CR - Bundesverband Deutscher Stiftungen. (2023b). Stiftungserrichtungen 1990-2022. https://www.stiftungen.org/fileadmin/stiftungen_org/Stiftungen/ Zahlen-Daten/2022/Stiftungserrichtungen-1990-2022.pdf (10.05.2023). google scholar CR - Charities Aid Foundation. (2022). World Giving Index 2022. https://www.cafonline.org/docs/default-source/about-us-research/caf_world_giving_index_2022_210922-final.pdf. (28.04.2023). google scholar CR - Einolf, C. J. (2015). The Social Origins of the Nonprofit Sector and Charitable Giving. P. Wiepking, F. Handy, (Ed.), The Palgrave Handbook of Global Philanthropy. London: Palgrave Macmillan. 509-529. google scholar CR - Erdem, T. (1997). Sivil topluma kavramsal bir bakış. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(Yaz 97), 207-214. google scholar CR - Frech, S. (2007). Bürgerschaftliches Engagement. Der Bürger im Staat, (4/2007). 202-203. google scholar CR - Freise, M., Zimmer, A. (2019a). Zivilgesellschaft und Wohlfahrtsstaat in Deutschland: Eine Einführung. M. Freise, M., A. Zimmer. (Ed.), Zivilgesellschaft und Wohlfahrtsstaat im Wandel: Akteure, Strategien und Politikfelder. Wiesbaden: Springer VS. 3-22. google scholar CR - Freise, M., Zimmer, A. (2019b). Zivilgesellschaft und Wohlfahrtsstaat in Deutschland: Ein kurzer Ausblick. I M. Freise, M., A. Zimmer. (Ed.), Zivilgesellschaft und Wohlfahrtsstaat im Wandel: Akteure, Strategien und Politikfelder. Wiesbaden: Springer VS. 395-402. google scholar CR - Gensicke, T. (2006). Bürgerschaftliches Engagement in Deutschland, Aus Politik und Zeitgeschichte, 12/2006 (Marz). 9-16. google scholar CR - Grande, E. (2021). Wie wichtig istdie Zivilgesellschaft?: Einführende Bemerkungen. B. Grande, E. Grande, U. Hahn (Ed.), Zivilgesellschaft in der Bundesrepublik Deutschland: Aufbrüche, Umbrüche, Ausblicke. Bielefeld: transcript Verlag. 13-20. google scholar CR - Hohendanner, C., Priemer, J., Rump, B., Schmitt, W. (2019). Zivilgesellschaft als Arbeitsmarkt. H. Krimmer (Ed.), Datenreport Zivilgesellschaft. Wiesbaden: Springer VS. 93-112. google scholar CR - Hummel, S., Pfirter, L., Strachwitz, R. G. (2022). Zur Lage und den Rahmenbedingungen der Zivilgesellschaft in Deutschland: ein Bericht. (Opuscula, 159). Berlin: Maecenata Institut für Philanthropie und Zivilgesellschaft. google scholar CR - Kalkan, M. (2020). Almanya’da sosyal politika-sosyal devlet. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 167-170. google scholar CR - Kalkan, M. (2022). Sosyal Politika Açısından Almanya’da Emek Piyasasının Organizasyonu. Ankara: TAEM (Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi) Yayınları. google scholar CR - Kamlage, J.-H. (2008). The Awaking Giant: The Development Of Civil Society Infrastructure in Germany.https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1804851. (08.05.2023). google scholar CR - Karnick, N., Simonson, J., Hagen, C. (2022). Organisationsformen und Leitungsfunktionen im freiwilligen Engagement. J. Simonson, N. Kelle, C. Kausmann, C. Tesch-Römer (Ed.), Freiwilliges Engagement in Deutschland: Der Deutsche Freiwilligensurvey 2019. Wiesbaden: Springer VS. 183-202. google scholar CR - Kaufmann, F.-X. (2013). Thinking About Social Policy: The German Tradition. F.-X. Kaufmann (Ed.), Thinking About Social Policy: The German Tradition. Berlin-Heidelberg: Springer Verlag. 23-153. google scholar CR - Kayagil, M. E. (2016). Tarihsel Perspektiften Japonya’da Sivil Toplum Kuruluşları. Çalışma ve Toplum, 4(51), 1769-1792. google scholar CR - Kessler, G. (1945). İçtimaî Siyaset. (Çev. Orhan Tuna). İstanbul: Millî Mecmua Basımevi. google scholar CR - Klein, A. (2000). Der Diskurs der Zivilgesellschaft. (Münsteraner Diskussionspapiere zum Nonprofit-Sektor, 6). Münster: Universitat Münster. google scholar CR - Kocabaş, F. (2010). Sosyal Politika Aracı Olarak Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlar, İstanbul: Nisan Kitabevi. google scholar CR - Kocka, J. (2001): Zivilgesellschaft: Zum Konzept und semer sozialgeschichtlichen Verwendung. J. Kocka, P. Nolte, S. Randeria, S. Reichardt, (Ed.) Neues über Zivilgesellschaft. Aus historisch-sozialwissenschaftlichem Blickwinkel. Discussion Paper P01-801. Berlin: Wissenschaftszentrum Berlin (WZB). 4-21. google scholar CR - Kocka, J. (2002). Das Bürgertum als Trager von Zivilgesellschaft - Traditionslinien, Entwicklungen, Perspektiven, in: Enquete-Kommission „Zukunft des Bürgerschaftlichen Engagements“ Deutscher Bundestag (Hrsg.): Bürgerschaftliches Engagement und Zivilgesellschaft. Wies-baden: Springer Fachmedien. ss. 15-22. google scholar CR - Kocka, J. (2003). Zivilgesellschaft in historischer Perspektive. Forschungsjournal Soziale Bewegungen, 16(2), 29-37. google scholar CR - Kocka, J. (2004). Zivilgesellschaft in historischer Perspektive. R. Jessen, S. Reichardt, A. Klein, A. (Ed.), Zivilgesellschaft als Geschichte: Studien zum 19. und 20. Jahrhundert. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. 29-42. google scholar CR - Kocka, J. (2010). Civil Society and Dictatorship in Modern German History. Hanover: University Press of New England google scholar CR - Krimmer, H. (2018). Konturen und Strukturwandel der organisierten Zivilgesellschaft. Forschungsjournal Soziale Bewegungen, 31(1-2), 195-203. google scholar CR - Krimmer, H., Schubert, P., Tahmaz, B. (2022). Informalisierung, Deinstitutionalisierung, Politisierung: Überlegungen zum Strukturwandel von Zivilgesellschaft. Forschungsjournal Soziale Bewegungen, 35(3), 467-483. google scholar CR - Kucur, F. (2021). Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek. İstanbul: İz Yayıncılık. google scholar CR - May, M. (2011). Sosyal Politikada Karşılaştırmalı Çalışmaların Rolü. (Çev. Ş. Gökbayrak). P. Alcock, M. May, K. Rowlingson (Ed.), Sosyal Politika: Kuramlar ve Uygulamalar. Ankara: Siyasal Kitabevi. 543-554. google scholar CR - Özdemir, S. (2004). Kâr Gütmeyen Kuruluşlar (KGK) ve Sosyal Refah'ın sağlanmasında artan rolü. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (48), 129-161. google scholar CR - Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları. google scholar CR - Özdemir, S., Başel, H., Şenocak, H. (2009). Sivil Toplum Kuruluşları (STK)’nın Artan Önemi ve Üsküdar’da Faaliyet Gösteren Bazı STK’lar Üzerine Bir Araştırma. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (56). 151-234. google scholar CR - Piekenbrock, D., Hennig, A. (2013). Einführung in die Volkswirtschaftslehre und Mikroökonomie. Berlin-Heidelberg: Springer Gabler. google scholar CR - Priemer, J., Bischoff, A., Hohendanner, C., Krebstakies, R., Rump, B., Schmitt, W. (2019). Organisierte Zivilgesellschaft. Krimmer, H. (Ed.), Datenreport Zivilgesellschaft. Wiesbaden: Springer VS. 7-54. google scholar Rosenski, N. (2012). Die wirtschaftliche Bedeutung des Dritten Sektors. Wirtschaft und Statistik-WISTA, Marz 2012. 209-217. google scholar CR - Roth, R. (2001). NGOs und transnationale soziale Bewegungen als Akteure für eine Weltzivilgesellschaft, http://www.boeU-hessen.de/archivseite/pol/ngos.htm. (28.02.2023). google scholar CR - SachBe, C. (2002a). Traditionslinien bürgerschaftlichen Engagements in Deutschland. Aus Politik und Zeitgeschichte, (9). 3-5. google scholar CR - SachBe, C. (2002b). Traditionslinien bürgerschaftlichen Engagements. Enquete-Kommission „Zukunft des Bürgerschaftlichen Engagements“ Deutscher Bundestag (Ed.), Bürgerschaftliches Engagement und Zivilgesellschaft, Wiesbaden: Springer Fachmedien. 23-28. google scholar CR - Salamon, L. M., Anheier, H. K. (1998). Social Origins of Civil Society: Explaining the Nonprofit Sector Cross-Nationally. VOLUNTAS: International Journal ofVoluntary and Nonprofit Organizations, 9(3), 213-248. google scholar CR - Schmidt, M. G. & Ostheim, T. (2007). Der Aufbau staatlicher Sozialpolitik im deutschen Kaiserreich. M. G. Schmidt, T. Ostheim, N. A. Siegel, R. Zohlnhöfer (Ed.), Der Wohlfahrtsstaat: Eine Einführung in den historischen und internationalen Vergleich. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. 123-130. google scholar CR - Schmidt, M. G. (2021). Geschichte der Zivilgesellschaft in der Bundesrepublik Deutschland. B. Grande, E. Grande, U. Hahn (Ed.), Zivilgesellschaft in der Bundesrepublik Deutschland. Bielefeld: transcript Verlag, 21-34. google scholar CR - Schubert, P., Tahmaz, B. & Krimmer, H. (2023a). Erste Befunde des ZiviZ-Survey 2023 — Zivilgesellschaft in Krisenzeiten: Politisch aktiv mit geschwachten Fundamenten. Berlin: ZiviZ im Stifterverband. google scholar CR - Schubert, P., Tahmaz, B. & Krimmer, H. (2023b). ZiviZ-Survey 2023: Methodenbericht. Berlin: ZiviZ im Stifterverband. google scholar CR - Schubert, P., Tahmaz, B., Krimmer, H. (2022). Vereine in Deutschland im Jahr 2022: Aktuelle Zahlen zum Strukturwandel der unterschiedlichen Geschwindigkeiten. (Discussion Paper-Ausgabe 03, 04. Juli 2022). Berlin: ZiviZ im Stifterverband. google scholar CR - Schuppert, G. F. (2002). Aktivierender Staat und Zivilgesellschaft—Versuch einer Verhaltnisbestimmung. Enquete-Kommission „Zukunft des Bürgerschaftlichen Engagements“ Deutscher Bundestag (Ed.), Bürgerschaftliches Engagement und Zivilgesellschaft, Wiesbaden: Springer Fachmedien, 185-207. google scholar CR - Sesselmeier, W., Somaggio, G., Yollu, A. (2006). Mögliche Implikationen dergegenwartigenArbeitsmarktreformenfür die zukünftige Entwicklung der Arbeitslosenversicherung. Düsseldorf: Hans-Böckler-Stiftung. google scholar CR - Seyyar, A. (2008). İngilizce-Almanca Karşılıklı ve Türkçe Açıklamalı Sosyal Siyaset Terimleri: Ansiklopedik Sözlük, Sakarya: Sakarya Yayıncılık. google scholar CR - Sezen, Y. (2005). Hümanizm ve Türkiye, İstanbul: İz Yayıncılık. google scholar CR - Simonson, J., Kelle, N., Kausmann, C., Karnick, N., Arriagada, C., Hagen, C., Hameister, N., Huxhold, O., Tesch-Römer, C. (2021). Freiwilliges Engagement in Deutschland: Zentrale Ergebnisse des Fünften Deutschen Freiwilligensurveys (FWS 2019). Berlin: Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend. google scholar CR - Simonson, J., Kelle, N., Kausmann, C., Tesch-Römer, C. (2022a). Einleitung: Zwanzig Jahre Deutscher Freiwilligensurvey. J. Simonson, N. Kelle, C. Kausmann, C. Tesch-Römer, (Ed.), Freiwilliges Engagement in Deutschland: Der Deutsche Freiwilligensurvey 2019. Wiesbaden: Springer VS. 11-28. google scholar CR - Simonson, J., Kelle, N., Kausmann, C., Tesch-Römer, C. (2022b). Freiwilliges Engagement im Zeitvergleich. J. Simonson, N. Kelle, C. Kausmann, C. Tesch-Römer, (Ed.), Freiwilliges Engagement in Deutschland: Der Deutsche Freiwilligensurvey 2019. Wiesbaden: Springer VS. 53-65. google scholar CR - Spengler, N., Hubrich, D.-K., Tamm, T., Alscher, M., Priller, E. (2011). Landkarte zur Datenlage: Dritter Sektor/Zivilgesellschaft (Projektbericht). Zivilgesellschaft in Zahlen. Heidelberg-Berlin: Centrum für soziale Investitionen und Innovationen (CSI), Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung (WZB). google scholar CR - Spengler, N., Priemer, J. (2011). Daten zur Zivilgesellschaft: Eine Bestandsaufnahme, Essen: Stifterverband. google scholar CR - Statistisches Bundesamt. (2005). Datenreport 2004: Zahlen und Fakten über die Bundesrepublik Deutschland, Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung (bpb). google scholar CR - Strachwitz, R. G. (2020). Basiswissen Zivilgesellschaft. (Opuscula, 140). Berlin: Maecenata Institut für Philanthropie und Zivilgesellschaft. google scholar CR - Strachwitz, R., Priller, E., Triebe, B. (2020). Handbuch Zivilgesellschaft. Berlin-Boston: De Gruyter Oldenbourg. google scholar CR - Şahin, L., Öztürk, M. (2008). Küreselleşme sürecinde sivil toplum kuruluşları ve Türkiye’de durumu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (54). 3-29. google scholar CR - Şenkal, A. (2003). Küreselleşme, sosyal politikanın dönüşümü ve sivil toplum örgütleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (45), 97-123. google scholar CR - Şenkal, A. (2011). Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika. İstanbul: Alfa Yayınları. google scholar CR - Taşçı, F. (2020). Sosyal Refah: Bütüncül Bir Perspektif. İstanbul: İktisat Yayınları. google scholar CR - TDK. (2011). Türkçe Sözlük (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar CR - Tokol, A. (2012). Sosyal Politikanın Tarafları. A. Tokol, Y. Alper. (Ed.). Sosyal Politika. Bursa: Dora Yayıncılık. 37-76. google scholar CR - TÜSEV. (2006). Türkiye’de Sivil Toplum: Bir Değişim Süreci (Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi Türkiye Ülke Raporu), İstanbul: TÜSEV Yayınları. google scholar CR - Uğur, S. (2011). Sivil Toplum Kuruluşlarının Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri, Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar CR - Yumurtacı, A. (2019). Tarihsel süreçte Almanya’da kar amacı gütmeyen kuruluşların gelişimi ve yapısı. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17). 119-143. google scholar CR - Zimmer, A. (2000). Einleitung. A. Zimmer, E. Priller. (Ed.), Der deutsche Nonprofit-Sektor im gesellschaftlichen Wandel: Zu ausgewahlten Ergeb-nissen der deutschen Teilstudie des international vergleichenden Johns Hopkins Projektes, Münster: Westfalischer Wilhelms-Universitat. 3-15. google scholar CR - Zimmer, A. (2007). Vereine-Zivilgesellschaft konkret. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. google scholar CR - Zimmer, A. (2019). Wohlfahrtsstaatlichkeit in Deutschland: Tradition und Wandel der Zusammenarbeit mit zivilgesellschaftlichen Organisa-tionen. M. Freise, A. Zimmer, (Ed.), Zivilgesellschaft und Wohlfahrtsstaat im Wandel: Akteure, Strategien und Politikfelder. Wiesbaden: Springer VS. 23-54. google scholar CR - ZiviZ. (2023). ZIVIZ-SURVEY: Die zentrale reprasentative Datenerhebung zur organisierten Zivilgesellschaft in Deutschland. https://www.ziviz.de/ziviz-survey. (10.04.2023). google scholar UR - https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1274999 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3051339 ER -