TY  - JOUR
T1  - Soğuk Savaş Dönemi Kamu Görevlilerinin Sendikal Hakları: Batı Bloğu ve Türkiye
TT  - Civil Servants’ Trade Union Rights in the Cold War Era: The Western Bloc and Türkiye
AU  - Yılmaz, İbrahim
PY  - 2024
DA  - July
DO  - 10.26650/jspc.2024.86.1367516
JF  - Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi
PB  - Istanbul University
WT  - DergiPark
SN  - 1304-0103
SP  - 175
EP  - 184
IS  - 86
LA  - tr
AB  - Bu çalışma Türkiye’de Soğuk Savaş döneminde kamu görevlilerinin sendikal hakları hakkındadır. Sendikal haklar, sendika hakkı, toplu iş sözleşmesi hakkı ve grev hakkı üzerinden ele alınacaktır. Çalışmanın amacı, Soğuk Savaş döneminde Türkiye’de kamu görevlilerinin sendikal hakları konusunda yaşanan gelişmeleri Batı Bloğunda yaşanan gelişmelerle mukayese etmektir. Türkiye’de ve Batı Bloğunda kamu görevlilerinin sendikal hakları konusunda yaşanan gelişmeler, doküman incelemesi yöntemi ile incelenmiştir. Türkiye’de yaşanan değişiklikler başta dönemin Anayasa ve yasaları olmak üzere, bu mevzuatın oluşması aşamasında Meclis’te yaşanan tartışmalar üzerinden değerlendirilmiştir. Batı Bloğunda yaşanan gelişmeler ise Birleşmiş Milletler, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Avrupa Konseyi tarafından oluşturulan uluslararası belgeler üzerinden incelenmiştir. Soğuk Savaş döneminde hem askeri hem de ideolojik anlamda ABD’nin liderliğindeki Batı bloğuna entegre çabası içerisinde olan Türkiye’nin, kamu görevlilerinin sendikal hakları noktasında ise 1961-1971 arası hariç tutulursa müttefiklerinden ayrıştığı belirtilebilir. Soğuk Savaş döneminde Türkiye geniş anlamda kamu görevlilerinin dar anlamda memurların sendikal haklarının tanınması, anayasal ve yasal düzeyde güvenceye alınması noktasında, Batılı müttefiklerinin oldukça gerisinde kalmış olduğu belirtilebilir.
KW  - Kamu Görevlileri
KW  - Sendika Hakkı
KW  - Toplu Sözleşme Hakkı
KW  - Grev Hakkı
KW  - Soğuk Savaş
N2  - This study is about civil servants’ union rights in Türkiye during the Cold War. The article will also discuss trade union rights the right to organize a union, the right to collective bargaining, and the right to strike. The aim of this study is to compare the developments regarding civil servants’ union rights in Türkiye during the Cold War with the developments in the Western Bloc. The article uses the document analysis method to examine the developments regarding civil servants’ union rights in Türkiye and the Western Bloc and evaluates the changes that occurred in Türkiye primarily through the Turkish Constitution and laws of the period, as well as through the discussions that occurred in the Grand National Assembly of Türkiye as these legislations were being formed. The article uses the international documents created by the United Nations, the International Labour Organization, and the Council of Europe to examine the developments in the Western Bloc. Türkiye, which was trying to integrate into the Western Bloc that was led by United States both militarily and ideologically during the Cold War, can be said to have differed from its allies in terms of its civil servants’ union rights, except for the period between 1961-1971. In a broad sense, Türkiye can be argued to have fallen far behind its Western allies during the Cold War in terms of recognizing and securing its civil servants’ union rights at the constitutional and legal levels.
CR  - Akbay, M. (1950). Grev bir hak mıdır?. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(3), 86-104. google scholar
CR  - Aybay, R. (2006). Açıklamalı insan hakları evrensel bildirisi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları. google scholar
CR  - Benli, A. (2003). Türkiye’de kamu çalışanlarının sendikalaşma çabaları ve sorunları. Journal of Social Policy Conferences, 46, 89-128. google scholar
CR  - Bülbül, O. G. (2009). Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığı. Kamu’da Sosyal Politika, 11(4), 32-36. google scholar
CR  - Cronin, J. E. (2000). Convergence by conviction: Political economics in the emergence of the ‘Anglo-American model’. Journal of Social History, 33(4), 781-804. google scholar
CR  - Çelik, A. (2019). Türkiye’de çalışma ilişkilerinde kurumsallaşma 1960-1980. İçinde A. Makal (Ed.) Çalışma İlişkileri Tarihi (pp. 165-196). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. google scholar
CR  - Çelik, A. (2014). Mücadeleden vesayete Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığı. Eleştirel Pedagoji, 34, 22-27. google scholar
CR  - Çelik, A. (2010). Sendikal haklar: Uluslararası çalışma hukuku ve Türkiye’nin uyumsuzluğu. İçinde S. Çağlar (Ed). Disiplinlerarası Yaklaşımla İnsan Hakları (pp. 255-331). İstanbul: Beta Yayını google scholar
CR  - Demokrat Parti Programı 1946. (1946). Erişim adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/917/200805461_1946.pdf? sequence=1&isAllowed=y google scholar
CR  - Demokrat Parti Programı. (1951). Erişim adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/487/198104894.pdf?sequence=1& isAllowed=y google scholar
CR  - Doğu, O. (1987). Türkiye’de sendikalara siyaset yasaklarının dünü-bugünü. İnsan Hakları Yıllığı, 9(1), 127-168. google scholar
CR  - Erhan, Ç. (2006). ABD ve NATO’yla ilişkiler. İçinde B. Oran (Ed). Türk Dış Politikası Cilt:I 1919-1980 (pp. 522-575). İstanbul: İletişim Yayınları google scholar
CR  - Eyrenci, Ö. (2011). Avrupa Sosyal Şartı karşısında Türk mevzuatı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 53(1-4), 225-234. google scholar
CR  - Güler, M. A. (2020). Sosyal devletin dönüşümü ve düzenleme teorisi: Karşılaştırmalı bir çalışma. Çalışma ve Toplum, 4(67), 2295-2340. google scholar
CR  - Güler, M. A. (2017). Sosyal politikanın “Sınıf” sorunu ve sosyal devlet modelleri. Emek Araştırma Dergisi, 8(12), 87-106. google scholar
CR  - Gülmez, M. (2002). Avrupa Birliği hukukunda sendikal haklar ve Türkiye’nin uyum sorunu. İnsan Hakları Yıllığı, 23-24, 1-29. google scholar
CR  - Gülmez, M. (1996). Dünyada memurlar ve sendikal haklar. Ankara: TODAİE Yayını. google scholar
CR  - Gülmez, M. (1994). Türkiye’de memurlar ve sendikal haklar 1926-1994 (2. bs). Ankara: TODAİE Yayını. google scholar
CR  - Gülmez, M. (1993). Toplu pazarlık ve grev hakları ve Türkiye. İçinde M. Gülmez (Ed). Avrupa sosyal şartı ve Türkiye kollokyumu (bildiriler ve tartışmalar) (pp. 119-158). Ankara: TODAİE. google scholar
CR  - Gülmez, M. (1985). 1961 Anayasası’nda sendikal hakların oluşumu. Amme İdaresi Dergisi, 18(3), 79-102. google scholar
CR  - Güneş, H. (2013). Sendikal haklar ve ülkemizde kamu görevlileri sendikacılığının gelişimi. Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 62-79. google scholar
CR  - Güran, S. (1978). Avrupa’da ve Türkiye’de memurların sendikalaşması ve yönetime katılması. Amme İdaresi Dergisi, 11(4), 12-29. google scholar
CR  - Heywood, A. (2016). Küresel Siyaset (N. Uslu ve H. Özdemir, Çev). (4.bs). Ankara: Adres Yayınları google scholar
CR  - International Labour Organization. (2023). Ratification of Co87 - Freedom of Association and Protection of the Right to Organise Convention, 1948 (No. 87). Erişim adresi: https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::P11300_INSTRUMENT_ID:312232 google scholar
CR  - Işıklı, A. (1993). Sendika hakkı ve Türkiye. İçinde M. Gülmez (Ed). Avrupa sosyal şartı ve Türkiye kollokyumu (bildiriler ve tartışmalar) (pp. 105-118). Ankara: TODAİE, 1993. google scholar
CR  - Kara, B. (2009) Sosyal devletten küresel devlete: Türkiye’de kamu çalışanları ve temel haklar. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 369-386. google scholar
CR  - Kayar, N. (2021). Kamu personel yönetimi (11. bs). Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar
CR  - Knorr, K. (1951). The European welfare state in the atlantic system. World Politics, 3(4), 417-449. google scholar
CR  - Kutal, M. (1969). Devlet personeli (memur) sendikalarının hukuki esasları ve sınırları. Journal of Social Policy Conferences, 20, 169-201. google scholar
CR  - Makal, A. (2003). Cumhuriyetin 80. yılında Türkiye’de çalışma ilişkileri. Journal of Social Policy Conferences, 47, 123-172. google scholar
CR  - Makal, A. (2002). Türkiye’de çok partili dönemde çalışma ilişkileri: 1946-1963. İstanbul: İmge Kitabevi. google scholar
CR  - Mahiroğulları, A. (2011). 1965’ten 12 Eylül 2010 halk oylamasına yasakoyucunun memur sendikacılığına bakış açısı ve ILO normları. Sosyal Siyaset Konferansları, 60(1), 61-87. google scholar
CR  - Mahiroğulları, A. (2005). Gelişim süreci ve yasal çerçevesiyle Türkiye’de memur sendikacılığı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1), 143-189. google scholar
CR  - Mahiroğulları, A. (2001). Türkiye’de sendikalaşma evreleri ve sendikalaşmayı etkileyen unsurlar”. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 161-190. google scholar
CR  - Mutlu, L. (2001). Memurların sendikalaşması ve ekonomik-sosyal haklara etkisi. Sayıştay Dergisi, 42, 20-36. google scholar
CR  - Öncü, A. S. ve Cevizliler, E. (2013). Avrupa bütünleşmesi için önemli bir adım: “Avrupa Konseyi” ve Türkiye’nin konseye üyeliği meselesi. Gazi Akademik Bakış, 7(13), 15-44. google scholar
CR  - Özbudun, E. (2020). Türk Anayasa Hukuku (20. bs.). Ankara: Yetkin Yayınları. google scholar
CR  - Özkal Sayan, İ. ve Urhan, V. F. (2020). Türkiye’de kamu görevlilerinin toplu sözleşme hakkı: Temel metinler, aktörler ve uygulama. Memleket Siyaset Yönetim, 15(33), 61-100. google scholar
CR  - Petersen, K., Mioni, M., ve Obiger, H. (2022) The cold war and the welfare state in Western Europe. İçinde F. Nullmeier, D. G. de Reufels ve H. Obinger (Eds). International impacts on social policy short histories in global perspective (pp. 47-59). Cham: Springer International Publishing. google scholar
CR  - Petersen, K. (2013). The eraly cold war and the Western welfare state. Journal of International and Comparative Social Policy, 29(3), 226-240. google scholar
CR  - Pıçak, M., ve Hamza K. (2018). Türkiye’de sendikalaşmanın tarihsel gelişimi. İçinde S. Koç, S. Yılmaz Genç ve K. Çolak (Eds). Dünden bugüne ekonomi yazıları (pp. 198-241). Kocaeli: Umuttepe Yayınları. google scholar
CR  - Sant’Anna, A. A., ve Weller L. (2020). The Threat of communism during the cold war. Comparative Politics, 52(3), 359-381. google scholar
CR  - Sönmezoğlu, F., Güneş H., ve Keleşoğlu, E. (2021). Uluslararası ilişkilere giriş (8. bs.). İstanbul: Der Yayınları. google scholar
CR  - Talas, C. (1981). Sosyal haklar ve Türk anayasalarında sosyal hakların evrimi. İnsan Hakları Yıllığı, 3(4), 38-75. google scholar
CR  - Talas, C. (1965). Devlet personeli sendikalar kanunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 20(2), 867-871. google scholar
CR  - Tutum, C. (1972). Türkiye’de memur güvenliği. Ankara: TODAİE yayın no: 132. google scholar
CR  - Tutum, C. (1968). Memurların örgütlenme hakkı. Amme İdaresi Dergisi, 1(2), 29-46. google scholar
CR  - Uçkan Hekimler, B. (2023). Türkiye’de kamu görevlileri sendikacılığı paradoksu: güçlü sendikacılık mı, bağımlı sendikacılık mı?. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 84, 43-57. google scholar
CR  - Westad, O. A. (2010). The cold war and the international history of the twentieth century. İçinde M. P. Leffler ve O. A. Westad (Eds). Cambridge Handbook on the Cold War (pp. 1-19). Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/jspc.2024.86.1367516
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3438618
ER  -