TY  - JOUR
T1  - DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YÖNETİM ALGISI VE AĞIZ SAĞLIĞINA İLİŞKİN UYGULAMALARI
TT  - THE ORAL HEALTH PRACTICES AND SELFMANAGEMENT PERCEPTIONS OF PATIENTS WITH DIABETES
AU  - Berdo Çelik, Nazmiye İkbal
AU  - Akman Yılmaz, Arzu
PY  - 2023
DA  - December
JF  - Sağlık Bakım ve Rehabilitasyon Dergisi
JO  - SABARED
PB  - Rehabilitasyon Hemşireleri Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 2980-0226
SP  - 31
EP  - 39
VL  - 1
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Araştırmanın amacı diyabetli bireylerin öz-yönetim algısı ve ağız sağlığına ilişkin uygulamalarının belirlenmesidir. Tanımlayıcı kesitsel tipteki araştırmanın örneklemini bir kamu hastanesinin dahiliye servisinde yatarak izlenen ve polikliniğe ayaktan başvuran 158 diyabetli birey oluşturdu. Hastaların %71.5’i sıklıkla diş çürüğü, ağız kuruluğu, ağızda kötü koku/tat ve tat kaybı gibi ağız sağlığı sorunları yaşamaktaydı. Hastalar ağız sağlığına ilişkin uygulamaları çoğunlukla gerçekleştirirken daha az sıklıkta diş ipi kullanmakta ve kontrol için diş hekimine gitmekteydi. Bununla birlikte ağız sağlığı ile ilgili sorun yaşayan bireylerin diyabette öz-yönetim puanları daha düşük olup sadece günde en az bir kez diş ipi kullananların öz-yönetim puanları anlamlı olarak yüksek bulundu (p
KW  - Ağız sağlığı
KW  - Diyabet
KW  - Hemşirelik
KW  - Özyönetim
N2  - The study aimed to determine the oral health practices and self-management perceptions of people with diabetes. The sample of the descriptive cross-sectional study consisted of 158 people with diabetes who were hospitalized in the internal medicine department of a public hospital and presented to the outpatient clinic. 71.5% of the patients had common oral health problems such as dental caries, dry mouth, bad odor/taste, and loss of taste. Although patients performed most oral hygiene measures, they flossed less frequently and went to the dentist for checkups less often. In addition, those who had oral health problems had lower diabetes self-management scores, and those who flossed only at least once a day had significantly higher selfmanagement scores (p  < 0.05). Providing information about protecting and maintaining oral health as part of diabetes self-management education may help prevent oral health problems.
CR  - 1.World Health Organization (WHO). Diabetes.Erişim Traihi: 30.12.2022. Erişim Adresi:https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
CR  - 2.Centers for Disease Control and Prevention (CDC).Prevent Diabetes Complications. Erişim Traihi:30.12.2022. Erişim Adresi:https://www.cdc.gov/diabetes/managing/problems.html#:~:text=Common%20diabetes%20health%20complications%20include,how%20to%20improve%20overall%20health.
CR  - 3.Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği(TEMD). Diyabetin Kronik Komplikasyonları.TEMD- Diabetes Mellitus ve KomplikasyonlarınınTanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2022. 14. Baskı,Ankara: TEMD Yayınları, s. 177-186.
CR  - 4.Bastos, A. S., Leite, A. R., Spin-Neto, R., Nassar, P.O., Massucato, E. M., & Orrico, S. R. (2011).Diabetes mellitus and oral mucosa alterations:prevalence and risk factors. Diabetes researchand clinical practice, 92(1), 100–105.https://doi.org/10.1016/j.diabres.2011.01.011
CR  - 5.Tunalı, M., Erşahin, Ş., & Aydınbelge, M. (2014).Periodontal Hastalık İle Diyabet Arasında Çift Yönlü İlişki. Sağlık Bilimleri Dergisi, 23 (1), 28-35.
CR  - 6.Leite, R. S., Marlow, N. M., Fernandes, J. K., &Hermayer, K. (2013). Oral health and type 2diabetes. The American journal of the medicalsciences, 345(4), 271–273.https://doi.org/10.1097/MAJ.0b013e31828bdedf
CR  - 7.Khanuja, P. K., Narula, S. C., Rajput, R., Sharma, R.K., & Tewari, S. (2017). Association of periodontaldisease with glycemic control in patients withtype 2 diabetes in Indian population. Frontiers ofmedicine, 11(1), 110–119.https://doi.org/10.1007/s11684-016-0484-5
CR  - 8.Şahin, O. A. (2015). Diyabetli Bireylerde Cilt, Ağızve Diş Bakımı. Turkiye Klinikleri J Intern Med Nurs-Special Topics, 1(3), 49-57.
CR  - 9.Karakoç-Kumsar, A., & TaşkınYılmaz, F. (2018). Tip2 diyabetli bireylerde ağız sağlığı ve ağız sağlığı ileilişkili yaşam kalitesi. FNJN Florence NightingaleHemşirelik Dergisi, 26(2), 103-113.https://doi.org/10.26650/FNJN290472
CR  - 10.Sönmez, S., & Top, M. (2015). Ağız ve DişSağlığında Yaşam Kalitesi: Diyabet HastalığınınYaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Sosyal GüvenlikDergisi, 5(2), 189-217.
CR  - 11.Sürücü, A. H. (2014). Diyabet Özyönetim Eğitimi,Grup Temelli Eğitim ve Bireysel Eğitim. DokuzEylül Üniversitesi Hemşirelik YüksekokuluElektronik Dergisi, 7(1), 46-51.
CR  - 12.Wallston, K. A., Rothman, R. L., & Cherrington, A.(2007). Psychometric properties of the PerceivedDiabetes Self-Management Scale (PDSMS).Journal of behavioral medicine, 30(5), 395–401.https://doi.org/10.1007/s10865-007-9110-y
CR  - 13.Bayındır Çevik, A. (2010). Tip 2 diyabetlilerdekardiyovasküler risk faktörleri ile sağlık inancı veöz-etkililik arasındaki ilişki. (Doktora tezi). İstanbulÜniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
CR  - 14.Eldarrat A. H. (2011). Diabetic patients: theirknowledge and perception of oral health. TheLibyan journal of medicine, 6,10.3402/ljm.v6i0.5691.https://doi.org/10.3402/ljm.v6i0.5691
CR  - 15.Eltas, A., Tozoğlu, U., Keleş, M., & Canakci, V.(2012). Assessment of oral health in peritoneal dialysis patients with and without diabetes mellitus. Peritoneal dialysis international : journal of the International Society for Peritoneal Dialysis, 32(1), 81–85. https://doi.org/10.3747/pdi.2010.00113
CR  - 16.Lindenmeyer, A., Bowyer, V., Roscoe, J., Dale, J.,& Sutcliffe, P. (2013). Oral health awareness andcare preferences in patients with diabetes: aqualitative study. Family Practice, 30(1), 113–118.https://doi.org/10.1093/fampra/cms034
CR  - 17.Tozoğlu, Ü., Bilge, M. (2010). Diyabetes MellitusOlgularında Oral Mukoza Bulguları. Düzce TıpDergisi, 12(2), 12-16.
CR  - 18.Valerio, M. A., Kanjirath, P. P., Klausner, C. P., &Peters, M. C. (2011). A qualitative examination ofpatient awareness and understanding of type 2diabetes and oral health care needs. Diabetesresearch and clinical practice, 93(2), 159–165.https://doi.org/10.1016/j.diabres.2011.03.034
CR  - 19.Al Habashneh, R., Khader, Y., Hammad, M. M., &Almuradi, M. (2010). Knowledge and awarenessabout diabetes and periodontal health amongJordanians. Journal of diabetes and itscomplications, 24(6), 409–414.https://doi.org/10.1016/j.jdiacomp.2009.06.001
CR  - 20.Chester, B., Stanely, W. G., & Geetha, T. (2018).Quick guide to type 2 diabetes self-managementeducation: creating an interdisciplinary diabetesmanagement team. Diabetes, metabolicsyndrome and obesity : targets and therapy, 11,641–645.https://doi.org/10.2147/DMSO.S178556
CR  - 21.Saengtipbovorn, S., & Taneepanichskul, S. (2015).Effectiveness of lifestyle change plus dental careprogram in improving glycemic and periodontalstatus in aging patients with diabetes: a cluster,randomized, controlled trial. Journal ofPeriodontology, 86(4), 507–515.https://doi.org/10.1902/jop.2015.140563
CR  - 22.Yuen, H. K., Wolf, B. J., Bandyopadhyay, D.,Magruder, K. M., Salinas, C. F., & London, S. D.(2009). Oral health knowledge and behavioramong adults with diabetes. Diabetes researchand clinical practice, 86(3), 239–246.https://doi.org/10.1016/j.diabres.2009.09.010
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/sabared/issue//1398663
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3571384
ER  -