TY  - JOUR
T1  - ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERİN İNTERNET BAĞIMLILIK DÜZEYLERİ İLE SALDIRGAN DAVRANIŞLARININ FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ (EBEVEYN DEĞERLENDİRMESİ)
TT  - Examining the Levels of Internet Addiction and Aggressive Behaviors in Individuals with Special Needs According to Different Variables (Parent Assessment)
AU  - Nuri, Cahit
AU  - Dağtekin, Alperen
AU  - Bağlama, Başak
PY  - 2025
DA  - March
Y2  - 2025
DO  - 10.17753/sosekev.1426080
JF  - EKEV Akademi Dergisi
PB  - Erzurum Kültür Eğitim Vakfı
WT  - DergiPark
SN  - 1301-6229
SP  - 174
EP  - 198
IS  - 101
LA  - tr
AB  - Bu çalışmanın amacı özel gereksinimli birey (ÖGB)’lerin internet bağımlılık düzeyleri ile saldırgan davranışlarının farklı değişkenlere göre ebeveyn değerlendirmelerine göre incelenmesidir. Araştırma betimsel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu ise 2022-2023 eğitim öğretim döneminde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde öğrenimine devam eden özel gereksinimli bireylerin ebeveynleri (n=239) oluşturmuştur. Veriler demografik bilgi formu, aile-çocuk internet bağımlılık ölçeği, çocuklar için saldırganlık ölçeği anne-baba formu ile toplanmıştır. Araştırmanın bulgularına çocuğa ait demografik değişkenlere göre aile-çocuk internet bağımlılık ölçeği anne-baba formu puanları ile çocuğun yaşı, çocuğun yaşadığı kişiler, kardeş sayısı, özel eğitime başlama yaşı arasında anlamlı farklara rastlanmıştır. Çocukların cinsiyetlerine göre farklılıklara rastlanmamıştır. Çocuğa ait demografik değişkenlere göre çocuklar için saldırganlık ölçeği anne-baba formu puanları ile çocuğun yaşı, kardeş sayısı ve özel eğitime başlama yaşı arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Çocuklar için saldırganlık ölçeği anne-baba formu puanları ile çocuğun yaşı ve cinsiyet değişkenlerine göre anlamlı farklara rastlanmamıştır. Araştırmanın diğer bulgularını olan özel gereksinimli bireylerin ebeveynlerinin sosyo-demografik bilgilerine göre aile-çocuk internet bağımlılık ölçeği anne-baba formu puanları ile katılımı sağlayan kişi, çocuğunun internet bağımlısı olduğunu düşünme durumu ve çocuğun telefonda en çok kullandığı ağlar değişkenlerine göre anlamlı farklılıklara rastlanmıştır. Özel gereksinimli bireylerin ebeveynlerinin sosyo-demografik bilgilerine göre çocuklar için saldırganlık ölçeği anne-baba formu puanları ile katılımı sağlayan kişi, çocuğun internet bağımlısı olduğunu düşünme durumu, çocuğun internet kullanım süresi ve çocuğun telefonda en çok kullandığı ağlar arasında anlamlı ilişkiye rastlanmıştır. Sonuç olarak özel eğitim gerektiren bireylerin internet bağımlılık düzeyleri ile saldırgan davranışlarının farklı değişkenlere göre ebeveyn değerlendirmelerine göre anlamlı farklara rastlanmıştır.
KW  - Özel gereksinimli birey
KW  - İnternet
KW  - İnternet bağımlılığı
KW  - Problem davranış
KW  - Saldırgan davranışlar
N2  - The aim of this study is to examine the levels of internet addiction and aggressive behaviors in individuals with special needs (ISN) according to different variables based on parent assessments. The research was conducted using a descriptive survey model. The study group consisted of parents of individuals with special needs who continued their education in the Turkish Republic of Northern Cyprus during the 2022-2023 academic year (n=239). Data were collected using a demographic information form, a family-child internet addiction scale, and a parental form of the aggression scale for children. The findings revealed significant differences in the parent assessment scores of the family-child internet addiction scale based on the child's demographic variables, such as age, individuals the child lives with, number of siblings, and age of starting special education. No differences were found based on the gender of the children. Significant differences were found in the parent assessment scores of the aggression scale for children according to the child's age, number of siblings, and age of starting special education. No significant differences were found based on the child's age and gender in the parent assessment scores of the aggression scale for children. Other findings indicated significant differences in the parent assessment scores of the family-child internet addiction scale based on the socio-demographic information of parents of individuals with special needs, including the person participating in the study, the belief that their child is internet addicted, and the networks the child uses most on their phone. A significant relationship was found between the parent assessment scores of the aggression scale for children and the socio-demographic information of parents, including the person participating in the study, the belief that their child is internet addicted, the child's internet usage time, and the networks the child uses most on their phone. In conclusion, significant differences were found in the levels of internet addiction and aggressive behaviors of individuals requiring special education based on parent assessments according to various variables.
CR  - Akçamete, G. (2018). Özel gereksinimli bireyler. Şahbaz, Ü. (Ed.) Özel eğitim ve kaynaştırma içinde (2-28). Anı.
CR  - Alyanak, B. (2016). İnternet bağımlılığı. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(5), 20-24.
CR  - American Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal Bozukluklarının Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (E. Köroğlu, Çev.). Hekimler Yayın Birliği.
CR  - Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2001). Effects of violent video games on aggressive behavior, aggressive cognition, aggressive affect, physiological arousal, and prosocial behavior: A meta-analytic review of the scientific literature. Psychological Science, 12(5), 353-359. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00366
CR  - Anderson, C. A., Berkowitz, L., Donnerstein, E., Huesmann, L. R., Johnson, J. D., Linz, D., & Wartella, E. (2003). The influence of media violence on youth. Psychological Science in the Public Interest, 4(3), 81-110. https://doi.org/10.1111/j.1529-1006.2003.pspi_1433.x
CR  - Ayhan, B., & Köseliören, M. (2019). Internet, online game and addiction. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 6(1), 1-30. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/751430
CR  - Bacanlı, H. (2016). Educational psychology (Improved 23rd Edition). Pegem Akademi.
CR  - Balıkçı, R. (2018). Çocuklarda ve ergenlerde çevrimiçi oyun bağımlılığı ve agresif davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 507951) [Yüksek lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F., & Yılmaz, E. (2021). Problemli internet kullanımında güncel bir risk faktörü: Covid-19 pandemisi. Humanistic Perspective, 3(1), 97-121.https://doi.org/10.47793/hp.872503
CR  - Canan, F., Ataoğlu, A., Nichols, L. A., Yildirim, T., & Ozturk, O. (2010). Evaluation of psychometric properties of the internet addiction scale in a sample of Turkish high school students. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 13(3), 317-320. https://doi.org/10.1089/cyber.2009.0160
CR  - Clark, D. J., Frith, K. H., & Demi, A. S. (2004). The physical, behavioral, and psychosocial consequences of internet use in college students. CIN: Computers, Informatics, Nursing, 22(3), 153-161.
CR  - Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2005). Research methods in education (5th ed.). Routledge Falmer.
CR  - Crocker, J., & Luhtanen, R. K. (2003). Level of self-esteem and contingencies of self-worth: Unique effects on academic, social, and financial problems in college freshmen. Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 701–712. https://doi.org/10.1177/0146167203029006003
CR  - Çalışkan, M., & Mencik, Y. (2015). Değişen dünyanin yeni yüzü: sosyal medya. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 254-277.https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/383058
CR  - Çetin, B. B. (2024). 4-6 yaş çocuklarının dijital oyun bağımlılığı eğilimlerinin problem davranışlarını yordayıcı etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 1490-1515. https://doi.org/10.53444/deubefd.1459586
CR  - Daysal, B., &Yılmazel, G. (2020). Halk sağlığı gözüyle akıllı telefon bağımlılığı ve ergenlik. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 316-322.https://doi.org/10.21763/tjfmpc.730254
CR  - DePlanty, J., Coulter-Kern, R., & Duchane, K. A. (2007). Perceptions of parent involvement in academic achievement. The Journal of Educational Research, 100(6), 361–368. https://doi.org/10.3200/JOER.100.6.361-368
CR  - Dewald, J. F., Meijer, A. M., Oort, F. J., Kerkhof, G. A., & Bögels, S. M. (2010). The influence of sleep quality, sleep duration and sleepiness on school performance in children and adolescents: A meta-analytic review. Sleep Medicine Reviews, 14(3), 179-189. https://doi.org/10.1016/j.smrv.2009.10.004
CR  - Dong, H. Y., Wang, B., Li, H. H., Yue, X. J., & Jia, F. Y. (2021). Correlation between screen time and autistic symptoms as well as development quotients in children with autism spectrum disorder. Frontiers in psychiatry, 12, 619994. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.619994
CR  - Durkee, T., Kaess, M., Carli, V., Parzer, P., Wasserman, C., Floderus, B., & Wasserman, D. (2012). Prevalence of pathological internet use among adolescents in Europe: demographic and social factors. Addiction, 107(12), 2210-2222. https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.2012.03946.x
CR  - Emerson, E. (2001). Challenging behaviour: Analysis and ıntervention in people with severe ıntellectual disabilities. Cambridge University.
CR  - Emerson, E. (2003). Mothers of children and adolescents with intellectual disability: social and economic situation, mental health status, and the self‐assessed social and psychological impact of the child's difficulties. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4‐5), 385-399. https://doi.org/10.1046/j.1365-2788.2003.00498.x
CR  - Endendijk, J. J., Groeneveld, M. G., Bakermans-Kranenburg, M. J., & Mesman, J. (2016). Gender-differentiated parenting revisited: Meta-analysis reveals very few differences in parental control of boys and girls. PloS one, 11(7), 1-33. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0159193
CR  - Ercan, E., Ercan, E. S., Akyol Ardıç, Ü., & Uçar, S. (2016). ChildrenAggressionScale-ParentVersion (CAS-P): Turkishvalidityandreliabilitystudy. AnatolianJournal of Psychiatry,17, 77-84. Retrieved from: https://www.alpha-psychiatry.com/Content/files/sayilar/109/77-84.pdf
CR  - Eşgi, N. (2014). Adaptation of the Family-Child Internet Addiction Scale into Turkish: Validity and reliability study. Kastamonu Education Journal, 22(2), 807-839.
CR  - Fan, X., & Chen, M. (2001). Parental involvement and students’ academic achievement: A meta analysis. Educational Psychology Review, 13, 1–22. https://link.springer.com/article/10.1023/A:1009048817385
CR  - Farmer, C., Butter, E., Mazurek, M. O., Cowan, C., Lainhart, J., Cook, E. H., & Aman, M. (2015). Aggression in children with autism spectrum disorders and a clinic-referred comparison group. Autism, 19(3), 281-291. https://doi.org/10.1177/1362361313518995
CR  - Favaretto, G., Morandin, I., Gava, M., & Binotto, F. (2004). Internet and psychopathology: an analysis of the use of the Web by 1075 students at secondary school. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 13(4), 249-254. https://doi.org/10.1017/S1121189X00001767
CR  - Gökler, M. E., & Turan, Ş. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde problemli teknoloji kullanımı. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 108-114. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.767526
CR  - Henry, D. B., Farrell, A. D., Schoeny, M. E., Tolan, P. H., & Dymnicki, A. B. (2011). Influence of school-level variables on aggression and associated attitudes of middle school students. Journal of school psychology, 49(5), 481-503. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2011.04.007
CR  - Hock, M. (2011). Effective literacy instruction for adults with specific learning disabilities: Implications for adult educators. Journal of Learning Disabilities, 45, 1, 17–31. https://doi.org/10.1177/0022219411426859
CR  - Izzo, C. V., Weissberg, R. P., Kasprow, W. J., & Fendrich, M. (1999). A longitudinal assessment of teacher perceptions of parent involvement in children's education and school performance. American Journal of Community Psychology, 27(6), 817-839. https://doi.org/10.1023/A:1022262625984
CR  - Jeynes, W. (2015). A meta-analysis: the relationship between father involvement and student academic achievement. Urban Education, 50(4) 387–423. https://doi.org/10.1177/0042085914525789
CR  - Kabasakal, Z. (2015). Life satisfaction and family functions as-predictors of problematic Internet use in university students. Computers in Human Behavior, 53, 294-304. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.07.019
CR  - Karakoç, B., & Atbaşı, Z. (2020). Özel Eğitim Öğretmenlerinin Problem Davranışlara Müdahalede İşbirliğinin Önemine ve Uygulanmasına Yönelik Görüşleri. OPUS International Journal of Society Researches, 16(29), 1666-1688. https://doi.org/10.26466/opus.727238
CR  - Karasar, N. (2007). Scientific research method: Concepts, principles, techniques. Nobel.
CR  - Kelleci, M., Güler, N., Sezer, H., & Gölbaşı, Z. (2009). Relationships gender and psychiatric symptoms with duration of internet use among high school students. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(3), 223-230.
CR  - Kerberg, C. S. (2005). Problem and pathological gambling among college athletes. Annals of Clinical Psychiatry, 17(4), 243-247. https://doi.org/10.3109/10401230500295388
CR  - Kubey, R. W., Lavin, M. J., & Barrows, J. R. (2001). Internet use and collegiate academic performance decrements: Early findings. Journal of Communication, 51(2), 366–382. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2001.tb02885.x
CR  - Küçükvardar, M., & Tıngöy, Ö. (2018). Teknoloji bağımlılığının semptomlar temelinde incelenmesi. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 9(35), 111-123. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.5.008.x
CR  - Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2011). The effects of pathological gaming on aggressive behavior. Journal of Youth and Adolescence, 40, 38-47. https://doi.org/10.1007/s10964-010-9558-x
CR  - Mazurek, M. O., & Engelhardt, C. R. (2013). Video game use in boys with autism spectrum disorder, ADHD, or typical development. Pediatrics, 132(2), 260–266. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.619994
CR  - Medikoğlu, O. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeylerinin belirlenmesi ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 	505961) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Moon, S. S., & Lee, J. (2009). Multiple predictors of Asian American children’s school achievement. Early Education and Development, 20(1), 129-147. https://doi.org/10.1080/10409280802206635
CR  - Mustafaoğlu, R., & Yasacı, Z. (2018). Dijital oyun oynamanın çocukların ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Bağımlılık Dergisi, 19(3), 51-58. https://dergipark.org.tr/en/pub/bagimli/issue/38282/447021
CR  - Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z., & Özdinçler, A. R. (2018). Dijital teknoloji kullanımının çocukların gelişimi ve sağlığı üzerine olumsuz etkileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 1-21. I http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2018.5.2.0051
CR  - Müezzin, E. (2017). An investigation of high school students’ internet addiction with respect to withdrawal, controlling difficulty, disorder in functionality and social isolation. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 541-551. https://doi.org/10.19126/suje.323075
CR  - Özgür, H., & Nuri, C. (2022). Sürekli ve düzenli sınıf öğretmeni değişikliğinin kaynaştırma öğrencisi üzerindeki etkisinin öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 6(11), 1-21. https://doi.org/10.31461/ybpd.1109588
CR  - Özkan, İ., Nuri, C., & Bağlama, B. (2023). Determination of peer bullying in individuals requiring special education according to teachers' opinions (TRNC Sample). International Anatolian Journal of Social Sciences, 7(4), 1064-1086. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1395194
CR  - Öztürk, Ö., Odabaşıoğlu, G., Eraslan, D., Genç, Y., & Kalyoncu, Ö. A. (2007). Internet addiction: clinical aspect and treatment strategies. Journal of Dependence, 8(1), 36-41.
CR  - Özvatan, Ö. (2021). Özel eğitim merkezine devam eden öğrencilerde teknoloji kullanımı ve internet bağımlılığının incelenmesi (Tez No. 	505961) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Özvatan, Ö., & Altundağ, S. (2024). Özel eğitim merkezine devam eden öğrencilerde teknoloji kullanımı ve internet bağımlılığının incelenmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 7(2), 524-534. https://doi.org/10.38108/ouhcd.1272415
CR  - Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (Eds.). (2010). Kaplan and Sadock's pocket handbook of clinical psychiatry. Lippincott Williams & Wilkins.
CR  - Sak, R., Sak, İ. Ş., Atlı, S., & Şahin, B. (2015). Preschool period: parenting attitudes. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 11(3), 972-991. https://doi.org/10.17860/efd.33313
CR  - Senemoğlu, N. (2012). Development, learning and teaching are applied from theory. Pegem Akademi.
Shields, M. K., & Behrman, R. E. (2000). Children and computer technology: Analysis and recommendations. The Feature of Children Journal, 10(2), 3- 29. https://doi.org/10.2307/1602687
CR  - Şahin, D., & Kahraman, Ö. G. (2021). Okul dönemi çocuklarının bilgisayar oyun bağimlılığı ile davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 13-28. https://doi.org/10.37669/milliegitim.682086
CR  - Tremblay, R. E., Nagin, D. S., Séguin, J. R., Zoccolillo, M., Zelazo, P. D., Boivin, M., &Japel, C. (2004). Physical aggression during early childhood: Trajectories and predictors. Pediatrics, 114(1), 43-50. https://doi.org/10.1542/peds.114.1.e43
CR  - Tsampalas, E., Dimitrios, S., Papadimitropoulou, P., Vergou, M., &Zakopoulou V. (2018). Learning paths and learning styles in dyslexia: Possibilites and effectiveness - case study of two elementary school students aged 7 years old. European Journal of Special Education Research, 3(1), 25-37. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1095187
CR  - Tsitsika, A., Critselis, E., Kormas, G., Filippopoulou, A., Tounissidou, D., Freskou, A., &Kafetzis, D. (2009). Internet use and misuse: A multivariate regression analysis of the predictive factors of internet use among Greek adolescents. European Journal of Pediatrics, 168, 655-665. http://dx.doi.org/10.1007/s00431-008-0811-1
CR  - Türk Dil Kurumu (2021). https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 12.01.2024].
CR  - Üstündağ, A. (2022). Çocukların sosyal medya, akıllı telefon ve oyun bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bağımlılık Dergisi, 23(3), 316-326. https://doi.org/10.51982/bagimli.1004767
CR  - Van Den Eijnden, R. J., Spijkerman, R., Vermulst, A. A., Van Rooij, T. J., & Engels, R. C. (2010). Compulsive internet use among adolescents: Bidirectional parent-child relationships. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(1), 77-89. https://doi.org/10.1007/s10802-009-9347-8
CR  - Vladimirovna, G. E., Lvovich, S. I., &Anatolyevna, F. E. (2021). Psychology of adolescents with intellectual disability complicated by visual impairment: features of interpersonal relations. Education & Pedagogy Journal, 2(2), 68-75. https://doi.org/10.23951/2782-2575-2021-2-68-75
CR  - Wang, J. L., Wang, H. Z., Gaskin, J., & Wang, L. H. (2015). The role of stress and motivation in problematic smartphone use among college students. Computers in Human Behavior, 53, 181-188. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.07.005
CR  - Wehman, P., Smith, M. D., & Schall, C. (2009). Autism and the Transition to Adulthood: Success beyond the Classroom. Brookes Publishing Company. PO Box 10624, Baltimore, MD 21285.
CR  - Weinstein, A., & Lejoyeux, M. (2010). Internet addiction or excessive internet use. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 36(5), 277-283.
CR  - Wise, A. F. (2014). Designing pedagogical interventions to support student use of learning analytics. LAK '14 Proceedings of the Fourth International Conference on Learning Analytics and Knowledge, 203-211. https://doi.org/10.1145/2567574.2567588
CR  - Yalçın, C. (2003). The internet from a sociological perspective. Cumhuriyet University Journal of Social Sciences, 27(1),77-89.
CR  - Yoder, J. R., & Lopez, A. (2013). Parent’s perceptions of involvement in children’s education: Findings from a qualitative study of public housing residents. Child and Adolescent Social Work Journal, 30, 415-433. https://doi.org/10.1007/s10560-013-0298-0
CR  - Young, K. S., & Rodgers, R. C. (1998, April). Internet addiction: Personality traits associated with its development. In 69th annual meeting of the Eastern Psychological Association (pp. 40-50). https://www.netaddiction.com/articles/personality_correlates.pdf
CR  - Young, S. (2007). How to increase serotonin in the human brain without drugs. Journal of Psychiatry and Neuroscience, 32, 394-399. https://www.jpn.ca/content/jpn/32/6/394.full.pdf
CR  - Zaigraeva, N. V., Samoylyuk, L. L., Logunova, K. G., Firsova, M. A., &Yushkova, A. E. (2021). Aggression and Its Awareness by Intellectually Disabled Adolescents. In N. G. Bogachenko (Ed.), Amurcon 2020: International Scientific Conference, vol 111. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences (pp. 1155-1160). European. https://doi.org/10.15405/epsbs.2021.06.03.154
CR  - Zhou, Z., Zhu, H., Li, C., & Wang, J. (2014). Internet addictive individuals share impulsivity and executive dysfunction with alcohol-dependent patients. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 8, 288. https://doi.org/10.3389/fnbeh.2014.00288
UR  - https://doi.org/10.17753/sosekev.1426080
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3685779
ER  -