@article{article_1471444, title={Z-Skor ve Kutu Grafiğiyle Sapan Değer Belirleme}, journal={Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi}, volume={12}, pages={137–159}, year={2025}, DOI={10.35193/bseufbd.1471444}, author={Dede, Ahu and Ağıralioğlu, Necati}, keywords={Hydrology, Outliers, Z-Score, Boxplot.}, abstract={Türkiye’deki 1926’dan 2012’ye kadar olan su kaynakları verileri hataya açıktır ve bu durum sıkı kalite kontrol prosedürlerini gerektirmektedir. 129 istasyondaki aylık ortalama sıcaklık, ortalama bağıl nem ve toplam yağış verilerindeki sapan değerler, z-skoru ve kutu grafikleri kullanılarak analiz edildi. Analiz sonuçları, mevsime özgü ön işleme prosedürlerinin uygulanmasının gerekliliğini ve sapan değer tespit sınırları arasındaki eşitsizliklerin belirgin olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, çeyrekler arası aralık için katsayı olarak dört değerinin kullanılmasının zorunluluğu vurgulanmıştır. Sapan değerlerinin, eksik verilere ve sapan olmayan değerlere, özellikle yaz aylarında sıfır olmayan yağış kayıtlarına yakın olma eğilimi göstermesi dikkat çekicidir. Sıcaklık ve yağış sapan değerlerinin mekansal ve zamansal açıdan benzerlikler gösterdiği belirlenmiştir. Bağıl nem ve yağış sapan değerlerini çıkaran komşu bölgeler arasında benzerlik gözlemlenmiştir. Çalışmada ayrıca, sapma miktarı ile sapan değer adedi arasında ters orantılı bir ilişki saptanmış olup, sapan değer içeren istasyonların bölgesel konumları ile bu istasyonlardaki verilerin dağılımları arasında anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.}, number={1}, publisher={Bilecik Seyh Edebali University}