@article{article_1478548, title={ANKARA ROMA (CARACALLA) HAMAMI TAŞIYICI, ISITMA VE SU SİSTEMLERİNDE KULLANILAN PİŞMİŞ TOPRAK MALZEMELERİN HAM MADDE ÖZELLİKLERİ}, journal={TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi}, pages={11–31}, year={2025}, DOI={10.22520/tubaked.1478548}, author={Tanrıverdi, Zeynep and Akyol, Ali Akın and Kadıoğlu, Yusuf Kagan}, keywords={Roman (Caracalla) Bath in Ankara, Bath Heating System (Hypocaust), Water System in Bath, Materials and Production Technologies, Terracotta Materials}, abstract={Mimarinin yıkanma, sağlık, sosyalleşme taleplerini karşılayan hamam yapılarının inşasına antik dönemlerden itibaren başlanmış Roma uygarlığının hamama gitmeyi bir yaşam kültürü olarak benimsemesi, malzeme ve yapım teknolojisinde gösterdiği ilerlemeler, hamam mimarisinin en parlak devrinin Roma Dönemi’nde yaşanmasına ortam hazırlamıştır. Bu çalışmada MS 200’lerde Roma Caracalla Dönemi’nde Ankara’da inşa edilmiş günümüzde temel seviyesindeki özgün kalıntılarıyla açık hava müzesi olarak işlev gören Ankara Roma (Caracalla) Hamamı taşıyıcı, ısıtma ve su sistemlerinde kullanılan yapısal tuğla (hamamın temel duvarlarında yer alan), pilae (tuğla ayak) ve künk (pişmiş toprak boru); pişmiş toprak malzemelerinin analitik incelemelerle (Petrografik İnce Kesit Optik Mikroskop Analizi ve PED-XRF Analizi) ham madde karakter ve kaynakları belirlenmiştir. Bu bağlamda yapısal tuğlaların 6, pilaelerin 5 ve künklerin d e 2 gruba ayrıldığı tespit edilmiştir. Alınan tüm numunelerin kil ham madde karakterleri benzer ve kaynakları Ankara civarı formasyonlarına (ODTÜ ormanı, Cevizlidere çevresi, Yenidoğan civarı ve Tandoğan) ait olduğu saptanmıştır. Diğer bir yandan tüm pişmiş toprak örnek çeşitlerinde kullanılan agregaların Ankara’nın yakın çevre yerel formasyonlarına (andezit agregası-Hüseyingazi Kale, granit agregası-Bağla Köprüköy, metagrovak agregası-Güney Ankara yerel formasyonu) ait olduğu görülmüştür. Bu analizler sonucunda tüm malzemelerin yerel, yakın çevreden elde edilip aynı dönemde ve atölyelerde üretilmiş olduğu belirlenmiştir. Bu veriler ışığında, Roma Dönemi’nde Ankara’da yıkanma ihtiyacını karşılayan hamamın inşasında; erişim kolaylığı, ekonomiklik, hızlı üretim, mevcut çevreye uyum açısından Ankara’ya yakın yerel ham madde kaynaklarından yararlanıldığı anlaşılmıştır.}, number={31}, publisher={Türkiye Bilimler Akademisi}, organization={Çalışma’nın XRF analizleri ODTÜ BAP Birimi tarafından desteklenmiştir.}