TY  - JOUR
T1  - Sağlığın Biyo-Sosyal Belirleyicilerinden Biri Olarak Tıbbi (Medikal) Jeoloji
TT  - Medical Geology As One Of The Biosocial Determinants Of Health
AU  - Can, İslam
PY  - 2024
DA  - June
Y2  - 2024
DO  - 10.33817/muhakeme.1479137
JF  - Muhakeme Journal
PB  - Metin KILIÇ
WT  - DergiPark
SN  - 2636-8749
SP  - 19
EP  - 31
VL  - 7
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, sağlık sosyolojisi disiplini açısından görece yeni bir alan olan tıbbi jeoloji üzerine odaklanmaktadır. Tıbbi jeoloji disiplini, genel olarak kayaçlar, elementler, madenler, mineraller gibi jeolojik faktörlerin doğrudan veya dolaylı olarak insanlara temas etmesiyle ortaya çıkan sağlık ve hastalık durumlarını incelemektedir. Dolayısıyla bu çalışma, öncelikle sağlığın sürdürülebilirliği ve hastalığın nedenleri hususunda, biyo-medikal yaklaşımın aksine, sosyal belirleyicilerin etkilerini ele almaktadır. Daha sonra insan ve toplum sağlığına doğrudan ve dolaylı şekilde etki eden kayaçlar, elementler, mineraller, hava, su ve gündelik yaşamda kullanılan materyaller gibi birçok varlığı araştırma nesnesi olarak ele alan tıbbi jeoloji alanının temel sayıltılarına yer verilmektedir. Ayrıca dünyanın çeşitli bölgelerinde ve Türkiye’de yapılan tıbbi jeolojik araştırmalara değinilerek sağlık sosyolojisi alanında çalışan ve çalışacak bilim insanları için bir “disipliner farkındalık” oluşturulmaya çalışılacaktır.
KW  - Tıbbi Jeoloji
KW  - Sağlık
KW  - Hastalık
KW  - Sağlık Sosyolojisi.
N2  - This study focuses on medical geology, a relatively new field in the discipline of sociology of health. The discipline of medical geology generally examines the health and disease conditions caused by direct or indirect contact of geological factors such as rocks, elements, minerals and minerals with humans. Therefore, this study primarily addresses the effects of social determinants on the sustainability of health and the causes of disease, in contrast to the bio-medical approach. Then, the basic assumptions of the field of medical geology, which deals with many assets such as rocks, elements, minerals, air, water and materials used in daily life, which directly and indirectly affect human and public health, as research objects, are given. In addition, by referring to medical geological research conducted in various regions of the world and in Turkey, it will be tried to create a "disciplinary awareness" for scientists who work and will work in the field of sociology of health.
CR  - Adak, N. (2016). Günümüz toplumlarında sağlığa ilişkin riskler. Adak, N. (Editör), Sağlık Sosyolojisinde Güncel Tartışmalar. (ss. 13-32). Nobel Yayıncılık
CR  - Atabey, E. (2016). asbest, eriyonit ve diğer mineral tozları ve insan sağlığına etkileri (akciğer zarı kanseri-mezotelyoma ve pnömokonyozlar): tıbbi jeolojik yönden değerlendirme. Jeofizik Bülteni, 26(76-77), 74-93.
CR  - Atabey, E. (2007, 16-22 Nisan). Aksaray-Nevşehir arası eriyonit minerali içeren volkanik tüflerin dağılımı ve akciğer kanseri (mezotelyoma) ilişkisi. [Konferans sunumu özet metin]. 60. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye
CR  - Beck, U. (2011). Risk toplumu: başka bir modernliğe doğru. İthaki Yayınları
CR  - Bunnell, J. E.; Finkelman, R. B.; Centeno, J. A. & Selinus, O. (2007). Medical geology: a globally emerging discipline. Geologica Acta, 5(3), 273-281.
CR  - Can, İ. (2019). Sağlık olsun: sağlığın toplumsal görünümleri. Çizgi Kitabevi
CR  - Cirhinlioğlu, Z. (2001). Sağlık sosyolojisi. Nobel Yayınları
CR  - Demirci-Kayıran, S. (2019). Dioscorides’in De Materia Medica adlı eserindeki tıbbi bitkilerin Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki güncel kullanımlarının araştırılması, Lokman Hekim Dergisi, 9(2), 189-202. DOI: 10.31020/mutftd.519382.
CR  - Dissanayake, C. B. & Chandrajith, R. (2009). Introduction to medical geology. Springer
CR  - Elmacı, N. (2013). Sağlık antropolojisi: Diyarbakır örnekleri. Siyasal Kitabevi
CR  - Harlak, H. (2016). Geleneksel, tamamlayıcı ve alternatif tıp, Adak, N. (Editör), Sağlık sosyolojisinde güncel tartışmalar. (ss. 173-206). Nobel Yayıncılık
CR  - Kasapoğlu, M. A. (1999). Sağlık sosyolojisi Türkiye’den araştırmalar. Sosyoloji Derneği Yayınları
CR  - Gönç-Şavran, T. (2010). Toplumsal eşitsizlikler ve sağlık: Eskişehir’de sosyolojik bir araştırma [Yayımlanmamış DoktoraTezi]. Anadolu Üniversitesi
CR  - Kavak, O., Dalgıç, A. & Şenyiğit, A. (2003). Medikal jeoloji ve önemi, Dicle Tıp Dergisi, 30(1-4), 89-92.
CR  - Nasr, S. H. (2006). İslam ve bilim, İslam medeniyetinde pozitif bilimlerin tarihi ve esasları. İnsan Yayınları
CR  - Porter, R. (2016). Kan revan içinde: tıbbın kısa tarihi. Metis Yayınları
CR  - Tekin, F. (2016). Tıbbın bedene müdahalesi: hasta bedenden sağlıklı ve estetik bedene. E. Tecim (Editör). Sağlık sosyolojisi yazıları (ss. 77-102). İstanbul: Açılım Kitap
CR  - Ríos-Reyes, C.A., Ríos-Gutiérrez, M. P. & Joya-Neira, S. (2021). The importance of minerals in medical geology: impacts of the environment on health. Archivos de Medicina, 21(1), 182-202, DOI: https://doi.org/10.30554/archmed.21.1.3589.2021
CR  - Varol, S. (2010). Çevre için jeoloji; çevre ve sağlık araştırmalarında farklı bir boyut: tıbbi jeoloji (medikal jeoloji), SDUEGO E-dergi. 1(4), 38-43.
CR  - Varol, S., Davraz, A. & Varol, E. (2008). Yeraltı suyu kimyası ve sağlığa etkisinin tıbbi jeoloji açısından değerlendirilmesi, TAF Preventive Medicine Bulletin. 7(4), 351-356.
CR  - World Health Organization (WHO). (1998). Health Promotion Glossary. 1998.
CR  - https://www.who.int/publications/i/item/WHO-HPR-HEP-98.1
UR  - https://doi.org/10.33817/muhakeme.1479137
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3908588
ER  -