TY  - JOUR
T1  - İlköğretim Son Sınıf Öğrencilerinde Olumlu Sağlığı Geliştirme Eğitiminin Sağlıklı Yaşam Biçim Davranışları Üzerine Etkisi
TT  - The Effect of Positive Health Promotion Education on Healthy Lifestyle Behaviors in Senior Primary School Students
AU  - Baykal, Dilek
AU  - Dinç, Sermin
AU  - Sönmezsoy, M. Enes
AU  - Tayfur, Şüheda
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.61535/bseusbfd.1510861
JF  - Bilecik Şeyh Edebali University Faculty of Health Sciences Journal
JO  - BSEU-FHSJ
PB  - Bilecik Seyh Edebali University
WT  - DergiPark
SN  - 2980-1788
SP  - 221
EP  - 231
VL  - 3
IS  - 3
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, ilköğretim son sınıf öğrencilerinde sağlığı geliştirme eğitiminin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisini incelemek amacıyla, pre-test, post-test yarı deneysel tasarımda planlanmıştır. Araştırmanın verileri; Şubat 2022-2023 tarihleri arasında İstanbul’da bir İlköğretim Okulu’ndaki 399 öğrenciye, 6 hafta boyunca 1’er saatlik verilen eğitim öncesinde bilgi formu, “Sağlıklı davranışlara yönelik bilgi formu” ve “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II” ve eğitim sonrasında ölçek tekrar uygulanarak toplandı. Bulgular; öğrencilerin %79.2’si (n=316) yemekten sonra dişlerini fırçaladığını, %77.9’u (n=311) haftada 3 kere banyo yaptığını, %83.2’si (n=332) iç çamaşırlarını ve çoraplarını her gün değiştirdiğini belirtmiştir. Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği’nden aldıkları toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmuştur (p
KW  - ilköğretim
KW  - öğrenci
KW  - sağlıklı yaşam davranışı
KW  - eğitim
N2  - This study aimed to examine the effect of positive health promotion education on healthy lifestyle behaviors in senior primary school students. It is a pre-test, post-test quasi-experimental study. Between February 2022 and 2023, an information form, “Information Form for Healhty Behaviors” and “Healthy Lifestyle Behaviors Scale II” were administered to 399 students in a primary school in Istanbul. 1 hour training per week was fiven for 6 weeks. After the training was completed, the scale was applied again. 79.2% (n=316) of the students stated that they brushed their teeth after meals, 77.9% (n=311) took a bath 3 times a week, and 83.2% (n=332) stated that they changed their underwear and socks everyday. A significant difference was found between the students’ total scores from the healthy lifestyle behaviors scale, pre-test and post-test (p
CR  - Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., & Kıssal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları Ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1). 1-13.
CR  - Brooks, J. E., & Moore, D. D. (2016). The impact of childhood experiences on perceptions of health and wellness in African American young adults. Journal of African American Studies, 20(2), 183-201. https://doi.org/10.1007/s12111-016-9327-3
CR  - Bulut, A., Bulut, A., & Erçim, R. E. (2016). Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. FNG & Bilim Tıp Dergisi, 2(2), 105- 112. https://doi.org/10.5606/fng.btd.2016.020
CR  - Can H. O., Ceber, E., Sogukpinar, N., Saydam, B. K., Otles, S., &  Ozenturk, G. (2008). Eating habits, knowledge about cancer prevention and the HPLP scale in Turkish adolescents. Asian Paısific Journal Cancer Prev; 9, 569-74.
CR  - Çalık, A., & Kapucu, S. (2017). Diyabetli hastalarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirme: Pender’in sağlığı geliştirme modeli. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 62-75
CR  - Dağhan, Ş., Çalt, A.Ç., & Konal, E. (2022). Pender’in sağlığı geliştirme modeline dayalı hemşirelik araştırma örnekleri: Sistematik derleme. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 87-97.
CR  - Demirezen, E., & Coşansu, G. (2005). Adölesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 174-17.
CR  - Dil, S., Şentürk, S. G., & Girgin, B. A. (2015). Relationship between risky health behaviors and some demographic characteristics of adolescents’ self-esteem and healthy lifestyle behaviors in Çankırı. Anadolu Psikiyatr Dergi, 16, 51-9. https://doi.org/10.5455/apd.48433
CR  - Doğan, V. (2017). Davranışsal ve sosyal bilimlerde yaygınca sorgulanan 10 metodolojik sorunun cevabı. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi. 3(2), 41-88.
CR  - Geçkil, E., & Yıldız, S. (2006). Adolescent health behaviors and problems. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Dergisi,25 26-34.
CR  - Gömleksiz, M., Yakar, B., & Pirinçci, E. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili faktörler. Dicle Tıp Dergisi, 47(2), 347-358. https://doi.org/10.5798/dicletip.755736
CR  - Hendekci, A., & Hacer, G. (2021). Ergenlik dönemi öğrencilerinin riskli sağlık davranışları, anne baba ergen ilişkileri ve etkileyen etmenler. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 134-146. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.842248
CR  - Kahveci, G., & Demirtaş, Z. (2012). İlköğretim okulu 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin temizlik ve hijyen algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(2), 51-61
CR  - KHosravi, N., Alami, A., Aelami, M. H., & KHosrovan, S. (2021). Improving hand hygiene compliance of intensive care unit by using Pender’s Model. Ethiopian Journal of Health Sciences, 31(3). https://doi.org/10.4314/ejhs.v31i3.12
CR  - Kırım, C., & Hırça, N. (2015). Lise öğrencilerinin kişisel hijyen ve temizlik alışkanlıklarının fen okur-yazarlığına göre değerlendirilmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 790-802. https://doi.org/10.14686/buefad.v4i2.5000138700
CR  - Mpofu, J.J. (2023). Overview and methods for the Youth Risk Behavior Surveillance System—United States, 2021. MMWR supplements, 72,(Suppl-1):1–12. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.su7201a1
CR  - Nacar, M., Baykan, Z., Cetinkaya, F., Arslantaş, D., Ozer, A., Coşkun, O., … Yilmazer, G. (2014). Health promoting lifestyle behaviour in medical students: a multicentre study from Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15(20), 8969-8974. http://dx.doi.org/10.7314/apjcp.2014.15.20.8969.
CR  - Naserpoor, F., Zamani-Alavijeh, F., Shahri, P., & Saki Malehi, A. (2018). Effect of education based on Penders health promotion model on nutrition behavior of adolescent girls. Journal of Research and Health, 8(5), 394-402. http://dx.doi.org/10.29252/jrh.8.5.394
CR  - Özbaşaran, D. F., Çoban, A. A., Bora, Y., Kaymaz, A., Solar, M., & Kuş, K. (2006). Yurtta Kalan ve Eğitimi Sağlıkla İlgili Olmayan Kız Öğrencilerin Sağlık Davranışlarının Değerlendirilmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 10(10). https://doi.org/10.21560/spcd.95125
CR  - Özcan, S., & Bozhüyük, A. (2016). Çukurova Üniversitesi sağlık bilimleri öğrencilerinin sağlıklı yaşam davranışları. Çukurova Medical Journal, 41(4), 664-674. https://doi.org/10.17826/cutf.254191
CR  - Pender, N. J., Murdaugh, C. L., & Parsons, M. A. (2006). Health promotion in nursing practice. (7th ed.) New Jersey: Pearson Education.
CR  - Sabooteh, S., Feizi, A., Shekarchizadeh, P., Shahnazi, H., & Mostafavi, F. (2021). Designing and evaluation of E-health educational intervention on students’ physical activity: an application of Pender’s health promotion model. BMC Public Health, 21, 1-10. https://doi.org/10.1186/s12889-021-10641-y
CR  - Sevil, Ü., Çoban, A., & Taşçı, E. (2006). Health promotion behaviors of high school students. Dirim, 255-267.
Sümen, A., & Öncel, S. (2017). Türkiye’de lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler: Sistematik derleme. Eur J Ther, 23(2), 49-94. https://doi.org/10.5152/EurJTher.2017.04044
CR  - Şanver, T. M., & Özvarış, Ş. B. (2023). Adölesan dönemde riskli sağlık davranışları: Ebeveyn, okul, akranların rolü. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(4), 321-327. https://doi.org/10.17942/sted.1184826
CR  - Şimşek, Ç., Piyal, B., Tüzün, H., Çakmak, D., Turan, H., & Seyrek, V. (2010). Ankara il merkezindeki bazı lise öğrencilerinde kişisel hijyen davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(5), 433-440.
CR  - Şişman, N. Y., & Çakır, G. A. (2021). Adölesanlarda Öz-bakım Gücü-Sağlığı Geliştirme Arasındaki İlişki ve Öz-bakım Gücünü Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(1), 29-34. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.906938
CR  - Tatlıoğlu, S. S. (2021). Öğrenmeye ve sosyal-bilişsel bir bakış: Albert Bandura. Sosyoloji Notları, 5(1), 15-30.
CR  - Temircan, Z. (2022). Ergenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile okul aidiyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(13), 71-87.
CR  - Top, F. Ü. (2011). Ergenlerde sağlığı geliştirme Modeli ve Bilgi işlem kuramına Temellendirilen hemşirelik girişiminin ağız diş sağlığı davranışına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Universitesi, İstanbul.
CR  - Walker, S. N., Sechrist, K. R., & Pender, N. J. (1987). The health-promoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-81.
CR  - Yilmaz, A. (2014). Obez lise öğrencilerine sağlığı geliştirme modeline göre verilen eğitimin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
CR  - Yu, T., Xu, J., Jiang, Y., Hua, H., Zhou, Y., & Guo, X. (2022). School educational models and child mental health among K-12 students: a scoping review. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 16(1), 32. https://doi.org/10.1186/s13034-022-00469-8
UR  - https://doi.org/10.61535/bseusbfd.1510861
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4047091
ER  -