TY  - JOUR
T1  - Sosyal ve Kültürel Psikoloji Açısından Malatya Türkülerinde Kargışlar
TT  - The Curses in Malatya Folk Songs With Regard To Social and Cultural Psychology
AU  - Solmaz, Fatih
AU  - Mirzaoğlu, Gülay
PY  - 2025
DA  - May
Y2  - 2024
DO  - 10.33709/ictimaiyat.1511774
JF  - İçtimaiyat
JO  - Ictimaiyat
PB  - Esengul Kara
WT  - DergiPark
SN  - 2602-3377
SP  - 376
EP  - 402
VL  - 9
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Sosyal psikoloji; bireyin tutum, düşünce ve davranışlarını inceleyen bir bilimdir ve her toplumun davranış şekilleri, değerleri, normları birbirinden farklılık gösterir. Söz konusu bu farklılığın temelinde toplumun sosyal yapısı, kültürü ve psikolojisi vardır. Yani kültürel psikoloji, toplumsal davranışları şekillendiren en temel unsurdur. Bir toplumda insanlar arasında ortak davranışları temsil eden kültür, hem bireyin hem de grubun tutumlarını, düşünce dünyasını çeşitli şekillerde biçimlendirir. Bu yönüyle toplumun sosyal ve kültürel psikolojisi, sanatsal, estetik faaliyetlere, folklor ürünlerine doğrudan ve dolaylı olarak yansır. Bu bakımdan halk türküleri ve içerisinde yer alan kargışlar; sosyal ve kültürel psikolojinin sembolleştiği bir söylem formudur ve toplumsal hayat içerisinde yaşayan insanın duygularını, izlenimlerini, beklentilerini, amaçlarını, ideallerini, kırgınlık ve küskünlüklerini konu edinir. Ayrıca halk türküleri toplumun kültürel hayatından doğup yaratma, yönlendirme, davranışları düzenleme, duygusal, psikolojik sağaltım gibi pek çok görev yerine getirmektedir. Halk türküleri içerisinde kullanılan kargışlar/beddualar genellikle insanın acı/istenmeyen durumlar karşısında duyduğu korkuyu, küslüğü, dargınlığı, yakınmayı, şikâyeti ifade eder ve toplumun sosyal, kültürel değerlerini, normlarını bireylere-gruplara öğretir ve aktarır. Bu çalışmada yazılı literatürden hareketle Malatya yöresine ait türkülerdeki kargışlar/beddualar tasnif edilerek sosyal ve kültürel psikoloji kavramları açısından incelenmiştir. Yapılan tahlillerde sadece kavramsal bir betimleme değil psikolojik ve sosyolojik yönüyle kargışların bölge insanının duygularını yansıtmasındaki rolü, insan davranışlarını yönlendirmedeki etkisi değerlendirilmiştir
KW  - Sosyal-kültürel psikoloji
KW  - Folklor
KW  - Malatya
KW  - Türkü
KW  - argış/Beddua
N2  - Social psychology; It is a science that examines the attitudes, thoughts and behaviors of individuals, and the behavior patterns, values and norms of each society differ from each other. The basis of this difference is the social structure, culture and psychology of the society. In other words, cultural psychology is the most fundamental element that shapes social behavior. Culture, which is accepted as a common atmospheric area among people in a society, affects the attitudes and world of thought of both the individual and the group in various ways. In this respect, the social and cultural psychology of the society is directly and indirectly reflected in artistic, aesthetic activities and folklore products. In this regard, folk songs and the curses in them; It is a form of discourse that symbolizes social and cultural psychology and deals with the feelings, impressions, expectations, goals, ideals, resentments and resentments of people living in social life. In addition, folk songs arise from the cultural life of the society and fulfill many functions such as creation, guidance, regulation of behavior, emotional and psychological treatment. Affection, heroism, romance, separation, etc. The curses/curses used in folk songs generally express the fear, resentment, resentment, complaint, and complaint that people feel in the face of painful/undesirable situations, and they teach and convey the social, cultural values and norms of the society to individuals and groups. In this study, based on the written literature, the curses/ damn in the folk songs of the Malatya region were classified and the curses were examined in terms of social and cultural psychology concepts. In the analyses, not only a conceptual description but also the psychological and sociological aspects of the curses' role in reflecting the emotions of the people of the region and their effect in directing human behavior were evaluated.
CR  - Adasal, R. (1980). Normal ve anormal açıdan psikososyal yönleriyle kişilik ve karakter portreleri. İstanbul: Minnetoğlu Yayınları.
CR  - Arkonaç, S. (2001). Sosyal psikoloji. İstanbul: Alfa Yayınları.
CR  - Aronson, E. vd. (2012). Sosyal psikoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
CR  - Becker, H. S. (2016). Toplumu anlatmak. (çev. Ş. Geniş, E. Arıcan, M. Hazır). Ankara: Heretik Yayınları.
CR  - Berry, J. W. vd. (2015). Kültürler arası psikoloji araştırma ve uygulamalar, (çev. L. P. Tosun). Ankara: Nobel Yayınları.
CR  - Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Oxford University Press.
CR  - Çobanoğlu, Ö. (2002). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Akçağ Yayınları.
CR  - Dikmen, M. & Terkin, T. (2022). Türkülerde beddua: TRT halk müziği repertuvarı örneği. Turkish Academic Research Review, 7(3), 731-761. https://doi.org/10.30622/tarr.1160775
CR  - Dundes, A. (2007). The meaning of folklore, Edt. S. J. Bronner, USD: Utah Statte University Press.
CR  - Erdener, Y. (1982). Kültür ve müzik (iç), Türk folkloru araştırmaları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları:44, pp.91-95.
CR  - Fidan, S. (2019). Asker türkülerinin sosyal psikolojik zemini ve işlevleri. 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi. 99-116. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
CR  - Freedman, J. L. vd. (1989). Sosyal psikoloji. (çev. A. Dönmez). İstanbul: Ara yayıncılık.
CR  - Göka, E. (2021). Türklerin psikolojisi. İstanbul: Kapı Yayınları.
CR  - Hortaçsu, N. (2012). En güzel psikoloji sosyal psikoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
CR  - İmik, Ü. (2014) Müzik ve medya. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınevi.
CR  - İmik, Ü. (2020). Sosyal, Kültürel, Tarihi ve Coğrafik İçerikleriyle Türkülerimiz. Ankara: Sonçağ Matbaacılık.
CR  - Jahoda, G. (2021). Sosyal psikoloji tarihi. (çev. Ş. Başlı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 
Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsan ve insanlar. İstanbul: Evrim Basım-Yayım Dağıtım.
CR  - Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi, kültürel psikoloji. Koç Üniversitesi Yayınları.
CR  - Karaalioğlu, S. K. (1978). Kargış. Ansiklopedik Edebiyat Sözlüğü. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
CR  - Keskin, A. (2020). Türk kültüründe alkışlar ve kargışlar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
CR  - Kurt, B. (2020). Türkülerde alkış ve kargış kullanımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(1), 189-199. https://doi.org/10.35379/cusosbil.587959.
CR  - Kütük, A. (2017). İslam/ Türk devlet ve toplum geleneğinde yüzük ve hukuki mahiyeti. Türkiyat Mecmuası, 27(2), 195-206. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370066.
CR  - Lavenda, R. H. & Schultz, E. A. (2017). Kültürel antropoloji temel kavramlar. (çev. D. İşler & O. Hayırlı). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
CR  - Mirzaoğlu, F. G. (2019). Halk türküleri, konu-icra-yapı-anlam-işlev. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Myers, D. G. (2015). Sosyal psikoloji, (çev. S. Akfırat). Ankara: Nobel Yayınları.
CR  - Özbek, M. (1975). Folklor ve türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
CR  - Sevinçli, V. (2016). Türk kültüründe alkış/ kargış ve Adilcevaz örneği. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 52 (52), 97-125.
CR  - Türkmen, F. (1981). Kargış. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/İsimler/Eserler/Terimler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
CR  - Yücel, S. (2021). Malatya türküleri. C.I-II-sözle. Malatya: Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
CR  - İnternet Kaynakları
CR  - URL-1: https://malatyahaber.com/haber/etek-sari-sen-etekten-sarisin [erişim tarihi: 26.06.2024].
UR  - https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1511774
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4050979
ER  -