@article{article_1516688, title={Abdulkâhir el-Bağdâdî’de İstidlâl Türleri ve İstidlâl bi’ş-Şâhid ale’l-Gâib Yöntemi}, journal={Kilitbahir}, pages={19–33}, year={2025}, author={Durumlu, Muhammed Selim}, keywords={’Abdulkāhir al-Baghdādī, Nazar, İstidlāl, İstidlāl bi-shāhid ale al-gāib}, abstract={İstidlâl ve nazar kelâm ilminde bilgiye ulaşmanın başlıca yolu olarak tarihî süreç içerisinde bilgi bahisleri arasına girmiş ve kelamcılar tarafından ayrıntılandırılmıştır. Bu bağlamda ekoller kendi görüşlerini temellendirmek ve muhalifler ile girilen tartışmalarda iddialarını savunmak amacıyla birtakım istidlâl metodları kullanmıştır. Bu çıkarım yöntemlerinden biri olarak istdilâl bi’ş-şâhid ale’l-gâib metodu klasik dönem kelâmında Muʻtezile, Eşʻariyye ve Mâtûridiyye ekolleri tarafından kullanılmış ve kendi düşünce sistemlerine uyumlu bir şekilde temellendirilmiştir. Genel anlamda dönemin Eşʻarî tutumunu devam ettiren Bağdâdî, yer yer hem nazar ve istidlâle uyguladığı tasnifler hem de bazı akıl yürütme biçimlerindeki tutumu açısından diğer kelamcılardan farklılaşmaktadır. Bu makalede mütekaddimûn dönem Eşʻarîyye kelamcıları arasında fırak müellifi olarak öne çıkan Abdulkâhir Bağdâdî’nin nazar ve istidlâlin türleri hakkındaki görüşleri kısaca ele alınacak ve başta istidlâl bi’ş-şâhid ale’l-gâib olmak üzere onun söz konusu yöntemleri nasıl kullandığı incelenecektir. Şâhiddeki yargılarıın gâib hakkında da geçerli olduğu iddiasına dayanan istidlâl bi’ş-şâhid ale’l-gâib yöntemi, daha sonraları Cüveynî tarafından dört ortaklık (câmiʻ) formülize edilmiş ve en olgun haline ulaşmıştır. Bağdâdî’de yöntemin bu türleri tasnif içinde ele alınmış olmasa da hem uygulamada hem de kavram ve konuların ayrıntılarındaki tartışmalarda yer bulmuştur. Bağdâdî istidlâl bi’ş-şâhid ale’l-gâib yönteminin kullanımında dönemin diğer Eşʻarî kelamcılarıyla paralel bir tutum sergilerken özellikle metodun “illet ortaklığı” aracılığı ile gerçekleştirilen türünde onlardan ayrılmış ve kendine has bazı görüşler öne sürmüştür.}, number={27}, publisher={Çanakkale Onsekiz Mart University}