TY  - JOUR
T1  - YAŞAR KEMAL’İN ROMANLARINDA İNSAN HAKLARI VE BÜROKRATİK YOZLAŞMA
TT  - HUMAN RIGHTS AND BUREAUCRATIC CORRUPTION IN YAŞAR KEMAL'S NOVELS
AU  - Ulutaş, Nurullah
PY  - 2024
DA  - October
Y2  - 2024
DO  - 10.29029/busbed.1522022
JF  - Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
JO  - BUSBED
PB  - Bingol University
WT  - DergiPark
SN  - 1309-6672
SP  - 418
EP  - 428
IS  - 28
LA  - tr
AB  - Bu çalışmanın amacı, Yaşar Kemal’in romanlarında insan hakları ve bürokratik yozlaşmayı nasıl işlediğini ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden metin / doküman analizi tercih edilmiştir. Yazarın Akçasazın Ağaları, Kimsecik, Dağın Öte Yüzü ve Bir Ada Hikâyesi adlı roman serisi odak olmak üzere yazarın romanlarında ve düşünce yazılarında bu konuya yaklaşımı ele alınacaktır. Modern Devlet anlayışı, Demokratik İnsan Hakları ve sağlam bir kamu yönetimine dayanır. Bürokrasi; Max Weber’in temellerini attığı ve genellikle Devlet erkinin yürütmeye ilişkin işlemleri yerine getiren kamu örgütlerindeki olumsuzlukları çağrıştırma amaçlı kullanılmaktadır. Devlet yapısında bürokratik problemler, başka problemlere de yol açmaktadır. İnsan haklarını her düzlemde dile getiren Yaşar Kemal, evrensel konuları eserlerine taşıyan ve romanları 50’den fazla dile çevrilmiş, birkaç defa Nobel’e aday gösterilmiş Cumhuriyet Dönemi romancılarımızdan biri olarak bazı romanlarında bürokratik yozlaşmayı eleştirir. Yazar, romanlarında Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde 29 Ekim 1923 tarihinde sağlam ilkeler üzerine bina edilen Türkiye Cumhuriyeti devletinde yanlış uygulamalar sonucunda bürokratik sorunlar ve insan hakları ihlallerinin yaşandığını anlatmaya çalışır. Yazar, ülkemizdeki birçok olumsuzluğun temelinde bürokratik yozlaşmanın yattığını söyler. Her ne kadar Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti devletini demokratik, insan hak ve özgürlüklerine saygı, kadın – erkek eşitliğinin olduğu, hiçbir sınıfın üstünlüğüne dayanmayan, halkın can ve mal güvenliğinin garanti altında olduğu, adil, şeffaf ve ekonomik olarak güçlü ilkeler üzerine kurmayı amaçlasa da sonraki dönemlerde iktidarların bu ilkelerden saptığı görülür. İktidarın uzantısı olan bürokratların bu ilkelerden uzaklaşması toplum içinde adaletsizliğe ve ekonomik olarak halkın yoksullaşmasına yol açar. İktidara yakın sınıflar, maddi olarak zenginleşirken sıradan insanlar yoksullaşır. Yaşar Kemal, rüşvet ve yolsuzluk yüzünden sıradan halkın hakkı olan bazı imkânların imtiyazlı sınıflara verildiği de romanlarda eleştirilir. Birçok romanında insan hakları ihlallerine değinen Yaşar Kemal, yoksulluğun insana yakışmadığının ve bir insanın karnını doyurmasının en doğal hakkı olduğunun altını çizer. Bu çalışmada Yaşar Kemal’in romanlarında insan hakları ve bürokratik yozlaşmayı nasıl işlediği analiz edilecektir.
KW  - Yaşar Kemal
KW  - Türk Romanı
KW  - Bürokratik Yozlaşma
KW  - İnsan Hakları
KW  - Kamu Düzeni.
N2  - This study aims to reveal how Yaşar Kemal handles human rights and bureaucratic corruption in his novels. In the study, text/document analysis was preferred as a qualitative research method. This study will examine the author's approach to this subject in his novels and opinion pieces, focusing on the novel series Akçasazın Ağaları, Kimsecik, Dağın Öte Yüzü and Bir Ada Hikâyesi. The modern understanding of the state is based on democratic human rights and solid public administration. Bureaucracy, on the other hand, is generally used to evoke the negativities in public organisations that Max Weber laid the foundations for and that carry out the executive processes of the state power. Bureaucratic problems in the state structure also lead to some other problems. Yaşar Kemal, who always voices human rights, criticises bureaucratic corruption in some of his novels as he is one of our Republic Era novelists who carries universal issues into his works and whose novels have been translated into more than 50 languages and nominated for the Nobel Prize several times. In his novels, the author tries to explain that the Republic of Turkey, which was founded on solid principles under the leadership of Mustafa Kemal Atatürk on October 29, 1923, experienced bureaucratic problems and human rights violations as a result of incorrect practices. The author says that bureaucratic corruption is the basis of many negativities in our country. Although Mustafa Kemal Atatürk aimed to establish the Republic of Turkey on democratic, fair, transparent and economically strong principles that respected human rights and freedoms, where there was equality between men and women, where no class was superior, where the security of life and property of the people was guaranteed, it is seen that the governments in the following periods deviated from these principles. The departure of bureaucrats, who are extensions of the government, from these principles leads to injustice in society and the economic impoverishment of the people. The more the classes that have close relations with the government are materially richer, the more the ordinary people are poorer. Yaşar Kemal also criticizes in his novels that some opportunities that are the rights of ordinary people are given to the privileged classes due to bribery and corruption. Yaşar Kemal, who touches upon human rights violations in many of his novels, emphasizes that poverty does not suit a person and that it is his most natural right to eat to live. Therefore, this study will analyse how Yaşar Kemal deals with human rights and bureaucratic corruption in his novels.
CR  - Barkan, Ö. L. (1980). Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Türkiye’de Zirai Bir Reformun Ana Meseleleri, Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul: Gözlem Yayınları.
CR  - Biro, A. (2005). Denaturalizing Ecological Politics. Toronto: The University of  Toronto Publish Home.
CR  - Castree, N. (1995). The Nature of Produced Nature, Antipode 27, 1, 12-47.
CR  - Castree, N. (2021). Kapitalizm ve Politik Ekolojinin Marksist Eleştirisi. https://www.polenekoloji.org/kapitalizm- ve-politik-ekolojinin-marksist-elestirisi/
CR  - Choi, E., Woo, J. (2011). Liberal Reform, Political Corruption, and Socio-Economic Impacts in Asia and Eastern Europa, International Journal of Comparative Sociology, 52 (3), 181-196. https://doi.org/10.1177/0020715211405419
CR  - Çamurcuoğlu, G.  (2009). “Türkiye Cumhuriyeti’nin Toprak Reformu ve Milli Burjuvazi Yaratma Çabası”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIII(1-2), 161-178.
CR  - Çanaklı, L. A. (2011). Türk Romanında Bürokrasi ve Memurlar (1872-1950). İstanbul:  Özgür Yayınları.
CR  - Çevik, Z. (2002). Cumhuriyet Türkiye’sinde Toprak Reformu ve Uygulamaları. Türkler Ansiklopedisi, 17. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
CR  - Doğan, K. C. (2017). Kamu Yönetiminde Post-Bürokratik Değişimin Yansımasının Öncülleri: Yeni Kamu Yönetimi Eksenli Bir Bakış, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 57, 201-220. Doi: 10.16992/ASOS.12995.
CR  - Doğru, D. (2021). 1923-1950 Yılları Arasında Toprak Reformu Girişimleri ve Çiftçiyi Topraklandırma Kanununa Yapılan Muhalefet. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(2), 824-839.
CR  - Erdem, A. (2023). Bir Anatomi Dersi: Deniz Küstü, Yaşar Kemal ile Binbir Çiçekli Bahçede. (Der. Feridun Andaç), İstanbul: Umut Matbaacılık.
CR  - Eryılmaz, B. (2015). Kamu Yönetimi: Düşünceler-Yapılar-Fonksiyonlar-Politikalar. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
CR  - Halbwachs, M. (2018). Kültürel Bellek. (Çev. Zuhal Karagöz). İstanbul: Pinhan Yayınları.
CR  - Heper, M. & Kim, L. C. vd. (1981). Siyasal Rejimler ve Kamu Bürokrasisi, Türk ve Güney Kore Yüksek Kademe Yöneticileri ile İlgili Karşılaştırmalı Bir İnceleme. (Ahmet Şükrü Esmer'e Armağan Kitabı), Ankara: Aüsbf Yay.
CR  - http://www.devrimcimarksizm.net/sites/default/files/yasar_kemalin_akcasazin_agalari_romani_uzerine_ozgur_ozturk.pdf (Erişim Tarihi: 25.05.2024)
CR  - https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ciftciyi-topraklandirma-kanunu. (Erişim Tarihi: 26.05.2024)
CR  - https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/yasar-kemal-1923-2015/. (Erişim Tarihi: 26.05.2024)
CR  - Kayıran, M. & Metintaş, M. Y. (2018).  1945 Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Uygulanması, KSBD, 10(19), 647-666.
CR  - Kemal, Y. (1983). Ölmez Otu (Dağın Öte Yüzü – 3).  İstanbul: Tekin Yayınevi.
CR  - Kemal, Y. (1991). Ortadirek (Dağın Öte Yüzü – 1). İstanbul: Toros Yayınları.
CR  - Kemal, Y. (1994).  Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor. İstanbul: Görsel Yayınlar.
CR  - Kemal, Y. (2004). Bir Bulut Kaynıyor (Bu Diyar Baştanbaşa – 4). Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Kemal, Y. (2008). Fırat Suyu Kan Akar / Bir Ada Hikâyesi-1. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Kemal, Y. (2013). Kimsecik 1 (Yağmurcuk Kuşu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
CR  - Kemal, Y. (2014).  Akçasazın Ağaları (Yusufçuk Yusuf).  İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Kemal, Y. (2015). Dağın Yer Demir Gök Bakır (Dağın Öte Yüzü – 1). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Smith, N. (2008). Afterword to the third edition, in N. Smith Uneven Development. Athens: Georgia Üniversitesi Yayınları.
CR  - Şahin, V. & Topdaş, F. (2016). Toplumsal gerçekçilik bağlamında Yaşar Kemal’in ‘dağın öte yüzü’ üçlemesi, Journal of Turkish Language and Literature,  2 (1), 463-482.
CR  - Şeker, A. & Özcan, E. (2021). Yaşar Kemal’in Demirciler Çarşısı Cinayeti ve Yusufçuk Yusuf Romanlarında Hegemonik Erkeklik, Folklor / Edebiyat, 108. https://doi.org/10.22559/folklor. 1875.
CR  - Taşar, M. O. (2017). Yolsuzluk ve Rüşvetin Kültürel Belirleyicileri,  Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38.
CR  - Ün, L. (2021).  Bürokrasi, Kamu Personeli ve Siyaset Arasındaki İlişkiler,  Türk Kamuyönetimi Dergisi, 2 (1), 19-28.
CR  - Williams, J.W.; & Beare M. E. (1999), The business of bribery: globalization, economic liberalization, and the “problem” of corruption, crime, Law & Social Change, 32, 115-146.
CR  - Yürek, H. (2023). Yaşar Kemal. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
CR  - Žižek, S. (2005). Yamuk Bakmak: Popüler Kültürden Jacques Lacan’a Giriş, (Çev. Tuncay Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.29029/busbed.1522022
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4096187
ER  -