TY  - JOUR
T1  - Okul Gelirlerinin ve Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeyinin Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Süreci ile İlişkisi
TT  - The Relationship Between School Income and Socioeconomic Development Level and the Transition Process from Secondary Education to Higher Education
AU  - Aydın, A. Taylan
AU  - Karakütük, Kasım
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.9779/pauefd.1522418
JF  - Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
JO  - PUJE
PB  - Pamukkale University
WT  - DergiPark
SN  - 1301-0085
SP  - 211
EP  - 231
IS  - 65
LA  - tr
AB  - Bu araştırma, fırsat ve olanak eşitliği bağlamında eğitim hakkı ve eğitime erişim süreçlerini etkileyen sosyoekonomik ve sosyokültürel değişkenleri irdelemektedir. Bu amaçla ön lisans ve lisans düzeyinde yükseköğretime yerleşme oranlarının, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından sağlanan cari ödenekler, okul aile birliği gelirleri ve ilçelerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri arasında farklılık gösterip göstermediği Ankara’nın ilçelerindeki kamu ortaöğretim okulları üzerinden araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini bu okullar oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında; (MEB) Strateji Geliştirme Başkanlığı (SGB) tarafından ayrılan cari ödenekler ile Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğünden (MEM) 2018, 2019 ve 2020 öğretim yıllarında alınan okul aile birliği gelirlerine ilişkin verilere ulaşılmıştır. T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezinden (ÖSYM) aynı yıllara ait ortaöğretimden yükseköğretime geçiş verilerine ulaşılmıştır, ilçelerinin sosyoekonomik gelişmişlik endeks değerleri ise T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2022 yılında yayımlanan; Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Endeksi (SEGE) sonuçlarından elde edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen veriler normal dağılım göstermediği için gruplar arasındaki farklara ilişkin hipotezlerin testinde parametrik olmayan yöntemler kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre ön lisans ve lisans düzeyinde yükseköğretime yerleşme oranlarının, okul aile birliği gelir grupları ve ilçelerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri bakımından farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Buradan hareketle okullar ve bulundukları bölgeler arasındaki okul aile birliği gelir farklılıklarını azaltmak için cari ödeneklerin dağıtılmasında dezavantajlı bölgelere öncelik sağlanması önerilmektedir
KW  - Eğitim Hakkı
KW  - Eğitimde Fırsat Eşitliği
KW  - Kamu Ortaöğretim Okulları
KW  - Okul Aile Birliği Gelirleri
KW  - Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeyi
N2  - This study examines the socioeconomic and sociocultural factors affecting the right to and access to education within the context of equal opportunity. It examines whether placement rates in associate and undergraduate programs differ according to the Ministry of National Education’s (MoNE) current expenditures, school–parent association (PTA) incomes, and the socioeconomic development levels of districts. The research population includes public secondary schools in the Ankara district. Data on MoNE expenditures were sourced from the Strategy Development Department, while PTA income data for 2018, 2019, and 2020 were obtained from the Ankara Provincial Directorate of National Education. Higher education placement data for the same years were acquired from the Assessment, Selection and Placement Center (ÖSYM). The socioeconomic index scores of districts were drawn from the 2022 Socio-Economic Development Ranking Index (SEGE). Due to the non-normal distribution of the data, non-parametric methods were employed. The results show that higher education placement rates differ significantly based on PTA income levels and the socioeconomic development of districts. The study recommends prioritizing disadvantaged areas in the allocation of public educational resources to reduce inequalities in PTA funding and to promote more equitable access to higher education opportunities across districts.
CR  - Almış, S., & Karakütük, K. (2021). Türkiye’de ortaöğretim çağ nüfusunun okul dışında kalmasını etkileyen bireysel ve sosyoekonomik değişkenler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (53), 110-149. https://doi.org/10.9779/pauefd.840809
CR  - Altunya, N. (2003).  Anayasa hukuku açısından Türkiye'de eğitim ve öğrenim hakkı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
CR  - Atmaca, T., & Aydın, A. (2020). Reproduction of social inequality in education by transferring cultural capital. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 778-797. http://doi.org:10.33206/mjss.673924
CR  - Bayram, A. (2014).  Türkiye’de kamu eğitim yatırım harcamalarının çözümlenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi].  Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu. (UNICEF). (2017). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
CR  - Bourdieu, P. (1990). The logic of practice. Stanford University Press.
CR  - Bourdieu, P. (1992). An invitation to reflexive sociology. University of Chicago Press.
CR  - Bourdieu, P. (2018). Bir pratik teorisi için taslak: Kabiliye üzerine üç etnoloji çalışması (N. Ökten, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
CR  - Bourdieu, P., & Passeron, J. C. (1990). Reproduction in education, society and culture (2nd ed.). SAGE Publications.
CR  - Carnoy, M. (2016). Educational policies in the face of globalization: Whither the nation state? In K. Mundy, A. Green, B. Lingard, & A. Verger (Eds.). The handbook of global education policy (pp. 27-42). John Wiley & Sons.
CR  - Chmielewski, A. K., & Reardon, S. F. (2016). Patterns of cross-national variation in the association between income and academic achievement. AERA Open, 2(3). http://doi.org/10.1177/2332858416649593
CR  - Corder, G. W., & Foreman, D. I. (2014). Nonparametric statistics: A step-by-step approach. John Wiley & Sons.
CR  - Çelikkol, Ö., & Avcı, N. (2017). Aile gelir düzeyi bağlamında liselere erişimde eğitimsel eşitsizlik alanlarının araştırılması (Isparta il merkezi örneği). Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 165-183.
CR  - Dündar, S. (2010). Eğitimde fırsatların eşitliği ve postmoderndeki uygulamalar: Türkiye örneği [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Eğitim Reformu Girişimi. (2020a). Öğrenciler ve eğitime erişim. https://www.egitimreformugirisimi.org/egitim-izleme-raporu-2020-ogrenciler-ve-egitime-erisim/
CR  - Eğitim Reformu Girişimi. (2020b). Yönetim ve eğitim finansman raporu. https://www.egitimreformugirisimi.org/egitim-izleme-raporu-2020-egitim- yonetisimi-ve-finansmani/
CR  - Ergün, M. (2016). Modern eğitim sistemlerinin doğuşu ve gelişimi – Cilt 1. Pegem Akademi.
CR  - Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and  purposive  sampling. American  Journal  of  Theoretical  and  Applied Statistics, 5(1), 1-4. http://doi.org:10.11648/j.ajtas.20160501.11
CR  - Hanushek, E. A., & Woessmann, L. (2010). Education and economic growth. Economics of Education, 60(67), 1.
CR  - Karakütük, K. (2021). Eğitimde bütçe yönetimi. Pegem Akademi.
CR  - Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Yayınevi.
CR  - Lee, S. E. (2013). Education as a human right in the 21st century. Democracy & Education, 21(1), 1-9.
CR  - Marcenaro-Gutierrez, O., Galindo-Rueda, F., & Vignoles, A. (2007). Who actually goes to university? Empirical Economics, 32, 333-357. http://doi.org:10.1007/s00181-006-0090-5
CR  - Milli Eğitim Bakanlığı. (MEB). (2021). Strateji geliştirme başkanlığı 2021 yılı bütçe raporu. Milli Eğitim Bakanlığı.
CR  - Organisation for Economic Co-operation and Development. (OECD). (2016). PISA 2015 results (Volume II): Policies and practices for successful schools. OECD Publishing.
CR  - Organisation for Economic Co-operation and Development. (OECD). (2021). Education at a glance 2021: OECD indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/sites/bf1a85fe-en/index.html?itemId=/content/component/bf1a85fe-en#section-d12020e21708
CR  - Owens, A., Reardon, S. F., & Jencks, C. (2016). Income segregation between schools and school districts. American Educational Research Journal, 53(4), 1159-1197. http://doi.org:10.3102/0002831216652722
CR  - Özcan, K. (2009). Mesleki ve teknik ortaöğretimde finansman harcamalar ve maliyet [Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Özkan, M., Karakurt, N., & Yaşar, İ. (2022). Zengin okul çevresi, büyük öz kaynak: Okul aile birliği gelirlerinin okul çevresinin sosyoekonomik düzeyine göre incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 17-32. https://doi.org/10.21733/ibad.943336
CR  - Özsoy, S. (2002). Yükseköğretimde hakkaniyet ve eşitlik sorunsalı: Türkiye'de finansal yapıyla ilgili bir çözümleme [Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2022). İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2022). Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü.
CR  - Şahin, H. (2019). Türkiye’de eğitimde fırsat eşit(siz)liği ve bireylerin eğitim kararları: Ardahan ve Karabük örneği [Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Tabachnick,  B.  G., & Fidell,  L.  S.  (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
CR  - Tabak, H. (2017). Türkiye'de eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesine ilişkin politika önerileri [Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Tilak, J. B. (2002). Determinants of household expenditure on education in rural India. NCAER Working Papers 88, National Council of Applied Economic Research. Retrieved July 27, 2025, from https://ideas.repec.org/p/nca/ncaerw/88.html
CR  - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). İller ve bölgeler sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyo-Ekonomik-Gelismislik-Endeksi-2019-17622
CR  - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2022, 7 Aralık). Eğitim harcamaları istatistikleri, 2021. Retrieved July 27, 2025, from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2021-45553
CR  - Waldinger, F. (2006). Does tracking affect the importance of family background on students’ test scores?. Working Paper, LSE. https://cep.lse.ac.uk/conference_papers/Cambridge2006/Waldinger.pdf
CR  - Winton, B. G., & Sabol, M. A. (2022). A multi-group analysis of convenience samples: free, cheap, friendly, and fancy sources. International Journal of Social Research Methodology, 25(6), 861-876. http://doi.org:/:10.1080/13645579.2021.1961187
UR  - https://doi.org/10.9779/pauefd.1522418
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4098072
ER  -