TY  - JOUR
T1  - Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) Lojistiğinde Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi
TT  - Evaluation of Risk Factors in Compressed Natural Gas (CNG) Logistics
AU  - Çoşkun Kaya, Sultan
AU  - Nart, Senem
PY  - 2025
DA  - March
Y2  - 2025
DO  - 10.22139/jobs.1522969
JF  - İşletme Bilimi Dergisi
JO  - About the Journal
PB  - Sakarya University
WT  - DergiPark
SN  - 2148-0737
SP  - 49
EP  - 72
VL  - 13
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Dünya genelinde tehlikeli madde kullanımı sürekli artış göstermektedir. Sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) bu tehlikeli maddelerden biridir.  Hem önemli bir enerji kaynağı hem de tehlikeli bir madde olan sıkıştırılmış doğal gazın lojistik faaliyetleri -ihtiva ettiği riskler sebebiyle- oldukça önemli bir mesele haline gelmektedir. Bu çalışmada sıkıştırılmış doğal gaz literatürde sıklıkla incelenenin aksine araç yakıtı olarak değil endüstriyel alandaki kullanımı bakımından ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, CNG lojistiğindeki risk faktörlerinin ve bu faktörlerin önem derecelerinin belirlenmesidir. Birbirini tamamlayan iki aşamadan oluşan bu çalışmada ilk olarak 12 kişilik uzman grubu ile mülakat yapılmış ve veriler MAXQDA 2020 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bu aşamada sıkıştırılmış doğal gaz lojistiğinde 5 ana ve 33 alt risk faktörü tespit edilmiştir. Ana faktörler: İnsan, firma, malzeme ve dolum, araçları durumu, çevre ve trafiktir. İkinci aşamada ise aynı katılımcılar ile AHP (Analytic Hierarchy Process) tekniğinden yararlanılarak anket yapılmıştır. Bu aşamada ilk aşamada elde edilen risk faktörleri kendi aralarında kıyaslanmış ve önem derecelerine göre sıralanmıştır.  Çalışmanın nihayetinde CNG lojistiği faaliyetleri esnasında en önemli görülen faktör “insan” (%29,36) faktörü olarak ortaya çıkarken “çevre” (%10,30) faktörü katılımcılar tarafından daha az önemli görülmüştür.
KW  - Tehlikeli Madde Lojistiği
KW  - CNG
KW  - CNG Lojistiği Risk Faktörleri
N2  - The use of hazardous substances is constantly increasing worldwide. Compressed natural gas (CNG) is one of these hazardous materials.   Logistics activities of compressed natural gas, which is both an important energy source and a dangerous substance, are becoming a very important issue due to the risks involved. In this study, compressed natural gas is discussed in terms of its use in the industrial field, not as a vehicle fuel, contrary to what is frequently studied in the literature. The aim of the study is to determine the risk factors in CNG logistics and the importance of these factors. In this study, which consists of two complementary stages, an interview was first conducted with a group of 12 experts and the data was analyzed using the MAXQDA 2020 program. At this stage, 5 main and 33 sub-risk factors have been identified in compressed natural gas logistics. Main factors: People, company, material and filling, vehicle condition, environment and traffic. In the second stage, a survey was conducted with the same participants using the AHP (Analytic Hierarchy Process) technique. At this stage, the risk factors obtained in the first stage were compared among themselves and ranked according to their importance.   At the end of the study, the most important factor during CNG logistics activities was the "human" factor (29.36%), while the "environment" factor (10.30%) was seen as less important by the participants.
CR  - Ambituuni, A., Amezaga, J. M., & Werner, D. (2015). Risk assessment of petroleum product transportation by road: A framework for regulatory improvement. Safety Science, 79, 324-335. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2015.06.022
CR  - Attari, M. Y. N., Ejlaly, B., Delouyi, F. L., & Poorasl, M. H. (2024). Integration hybrid multi criteria decision making of GIS, AHP and TOPSIS in evaluating suitable locations for cng fuel stations: A case of bonab city, Iran. In Landslide: Susceptibility, risk assessment and sustainability: Application of geostatistical and geospatial modeling (pp. 645-668), Springer Nature Switzerland.
CR  - Ayyıldız, E., & Gümüş, T. A. (2021). Pythagorean fuzzy AHP based risk assessment methodology for hazardous material transportation: An application in Istanbul. Environmental Science and Pollution Research, 28 (27), 35798-35810.
CR  - Bali, Ö., & Göztepe, K. (2014). Tehlikeli madde taşımacılığında risk değerlendirilmesi için bir indeks geliştirilmesi. III. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi (ss. 672–679). Harman Yayıncılık.
CR  - Bhutta, K. S., & Huq, F. (2002). Supplier selection problem: A comparison of the total cost of ownership and analytic hierarchy process approaches. Supply Chain Management: An International Journal, 7(3), 126-135.
CR  - BOTAŞ (2022). İlköğretim öğrencileri için. https://www.botas.gov.tr/Sayfa/ilkogretim-ogrencileri-icin/198.
CR  - BRC (2018). CNG nedir? https://www.brcturkiye.com/haber/cng-nedir
CR  - Chen, Z. S., Li, M., Kong, W. T., & Chin, K. S. (2019). Evaluation and selection of hazmat transportation alternatives: A PHFLTS-and TOPSIS-integrated multi-perspective approach. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(21), 4116. https://doi.org/10.3390/ijerph16214116
CR  - Chen, Z., Chen, Z. G., & Tian, H. (2007). Assessment on road transportation system for dangerous goods. Industrial Safety and Environmental Protection, 33, 51-53.
CR  - CNG.CO.TT (t.y.) Introducing CNG. https://cng.co.tt/what-is-cng/
CR  - Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6. Baskı).  Routledge: Taylor & Francis Group.
CR  - Çetiner, İ. (2019). Endüstriyel dökme CNG dolum tesisi operasyonlarının maliyet esaslı optimize edilmesi [Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi].
CR  - Danışman, E. (2019). Tehlikeli madde lojistiğinde risk faktörlerinin değerlendirilerek depo yerinin seçimi [Doktora Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi].
CR  - Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2005). Introduction: The discipline and practice of qualitative research. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The SAGE handbook of qualitative research. (3rd ed., pp. 1–32). SAGE Publications.
CR  - Diler, A., Tektanıl, M., Soruşbay, C., & Ergeneman, M. (2008, 22-25 Ekim). Doğal gaz yakıtlı otobüslerin sera gazı emisyonlarına etkisi. Hava Kirliliği ve Kontrolü Ulusal Sempozyumu, Hatay, Türkiye.
CR  - Dumlupınar, M. T., & Öztürkoğlu, Y. (2019). Tehlikeli madde taşımacılığında ADR’ye göre risklerin analiz edilmesi.  Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-13.
CR  - EPDK (2020). Sektör raporu 2020.  https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/4-10402/2020-yili-sektor-raporlari-yayinlanmistir
CR  - Erdal, H. (2018). Tehlikeli madde taşımacılığı güzergâh seçimi problemi için stokastik bir risk analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 935-943.
CR  - Fabiano B., Currò F., Palazzi, E., & Pastorino R. (2002). A framework for risk assessment and decision-making strategies in dangerous good transportation. Journal of Hazardous Materials, 93, 1-15.
CR  - GAZBİR (2021). 2021 Doğal gaz dağıtım sektör raporu. https://www.gazbir.org.tr/rapor/Aralik-2021-Sektor
CR  - Irgalı, C. (2019). CNG araçlarının Türkiye’de uygulama alanları. http://berument.bilkent.edu.tr/No031.pdf
CR  - Kagiri, C., Zhang, L., & Xia, X. (2017). Compressor and priority panel optimization for an energy efficient CNG fuelling station. 11th Asian Control Conference (ASCC), içinde (ss. 2200-2203), https://doi.org/10.1109/ASCC.2017.8287516
CR  - Kahyalıoğlu, M. (2016). Türkiye’de çevre eğitimi üzerine yapılan araştırmalar: Bir içerik analizi çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, (34), 50-60.
CR  - Khan, M. I., Yasmin, T., & Shakoor, A. (2015). International experience with compressed natural gas (CNG) as environmental friendly fuel. Energy Systems, 6(4), 507-531.
CR  - Korkmaz, E., İşler, M. C., & Akman, A. (2014). Karayolu ile tehlikeli madde taşımacılığında güvenlik önlemleri: Manifoldlu tüp demetleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 30(2), 86-95.
CR  - Liu, H. X., Zhou, X., & Yang, J. R. (2006). Fuzzy synthetic evaluation model of transportation routes of dangerous goods. Journal of Traffic and Transportation Engineering, 6, 80-82.
CR  - Liu, J. J., Xu, X. H., & Xu, K. (2005). Discussion and analysis of dangerous cargo’s road transport. Journal of Safety Science and Technology, 1, 74-77.
CR  - LNGCNG (2021). LNG/CNG nedir? http://www.lngcng.org.tr/dogal-gaz-piyasa-faaliyetleri
CR  - Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. Sage.
CR  - Mohanty, S., & Paul, S. (2023). A frame work for comparative wear based failure analysis of CNG and diesel operated engines. Energy, 269, 126675.
CR  - Nart, S., Güner, S., & Nart, S. (2017). Otomotiv sektöründeki inovasyon yeteneği kaynaklarının AHP ile değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 377-390. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323726
CR  - NATURELGAZ (2021). Dökme CNG ve LNG iş modeli. http://www.naturelgaz.com/sayfa/7/is-modeli
CR  - Ömürbek, N., & Şimşek, A. (2014). Analitik hiyerarşi süreci ve ağ süreci yöntemleri ile online alışveriş site seçimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(22), 306-327. http://dx.doi.org/10.11611/JMER214
CR  - Patton, M. (2014). Qualitative research and evaluation methods (4. Baskı). Sage.
CR  - Ren, C. X., & Wu, Z. Z. (2007). Progress of risk assessment and optical routing for hazardous materials transportation by road. Journal of Safety and Environment, 7, 127-131.
CR  - Saaty, T. L. (1994). Highlights and critical points in the theory and application of the analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research, 74(3), 426-447.
CR  - Shang, H., Dong, D.  Wang, X., & Wu, X. (2008). The risk evaluation for hazardous materials transportation. Service Operations and Logistics, and Informatics, 1553-1558.
CR  - Sun, M., Wu, Z. Z., & Zhang, H. Y. (2003). Cause analysis of accidents in transporting dangerous chemicals on highway and their preventive measures. China Safety Science Journal, 13(8), 22-24.
CR  - Sun, P., Zhu, H., Yang, S., Dong, W., Yu, X., & Fu, Z. (2024). Combustion and emission characteristics of CNG/gasoline DFSI engine with CNG direct injection. Fuel, 359, 130537.
CR  - Şengür, K. F. (2018). Lojistikte tehlikeli maddeler. M. Nalçakan, F. Er. (Eds.), Lojistik İlkeleri içinde (ss. 177-207) içinde.  Anadolu Üniversitesi: Açık Öğretim Fakültesi.
CR  - Targhi, S. M., Khadem, J., & Gord, F. M. (2016). Thermodynamic analysis of a CNG refueling station considering the reciprocating compressor.  Journal of Natural Gas Science and Engineering, 29, 453-461. https://doi.org/10.1016/j.jngse.2016.01.027
CR  - Tezören, M. K. (2012). CNG dolum istasyonlarında yangınla mücadele. Mühendis ve Makine, 53(625), 65-71.
CR  - TIRINSIGHT (2019). Taşımacılık türlerine göre doğal gaz tüketimi. https://insights.tirport.com/tasimacilik-turlerine-gore-dogal-gaz-tuketimi-1/
CR  - United Nations Economic Commission for Europe (UNECE). (2018). European agreement concerning the international carriage of dangerous goods by road (ADR), Tehlikeli malların karayolu ile uluslararası taşımacılığına ilişkin Avrupa anlaşması (Cilt 1). Birleşmiş Milletler.
CR  - Xing, Y., Chen, S., Zhu, S., Zhang, Y., & Lu, J. (2020). Exploring risk factors contributing to the severity of hazardous material transportation accidents in China. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 17(4), 1344.
CR  - Yalçınkaya, N. M., Demirel, E., & Say, N. (2020). Tehlikeli maddelerin karayolu ile taşınması sürecinde ortaya çıkan çevresel risklerin Hata Ağacı Analizi (HAA) ile değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(4),973-984.
CR  - Yang, Q., Chin, K. S., & Li, Y. L. (2018). A quality function deployment-based framework for the risk management of hazardous material transportation process. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 52, 81-92. https://doi.org/10.1016/j.jlp.2018.02.001
CR  - Zhao, L., Wang, X., & Qian, Y. (2012). Analysis of factors that influence hazardous material transportation accidents based on Bayesian networks: A case study in China. Safety Science, 50(4), 1049-1055. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2011.12.003
UR  - https://doi.org/10.22139/jobs.1522969
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4100634
ER  -