TY - JOUR T1 - Türkiye’de 2018 ve 2024 Yılları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarının Temel Ögeler Açısından Karşılaştırılması TT - Comparison of 2018 And 2024 Science Curricula in Turkey in Terms of Basic Elements AU - Bilir, Uğur PY - 2025 DA - May Y2 - 2025 DO - 10.37669/milliegitim.1532604 JF - Milli Eğitim Dergisi JO - Millî Eğitim PB - Milli Eğitim Bakanlığı WT - DergiPark SN - 1302-5600 SP - 793 EP - 836 VL - 54 IS - 246 LA - tr AB - Bu araştırmada 2018 ve 2024 fen bilimleri öğretim programlarının temel ögeler bağlamında karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada karşılaştırmalı eğitim yaklaşımlarından biri olan yatay yaklaşım tercih edilmiştir. Araştırma betimsel nitelikte olup, nitel araştırma türlerinden doküman analizi ile yürütülmüştür. Veri grubu olarak 2018 ve 2024 fen bilimleri öğretim programları kullanılmış olup, veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, 2018 ve 2024 fen bilimleri öğretim programlarında yer alan amaç ifadelerinin büyük çoğunluğunun benzer olduğu veya aynı anlama geldiği görülmüştür. İçerik boyutuna bakıldığında yeni programda öğrenme çıktısı sayısının azaltıldığı ve sadeleştiği saptanmıştır. Bazı ünitelerin yerinin ya da isminin değiştiği, konuların programdan kaldırıldığı ya da bazı konuların programa eklendiği görülmüştür. 2024 öğretim programında öğrenci profili “Beden ve Ruh” olarak iki bütünlük alanından oluşmuş v eakademik başarı dışında zihinsel, bedensel, ruhsal ve sosyal gelişime de önem verilmiştir. Öğretmenlerden pedagojik seçenekleri zenginleştirmeleri ve öğrencilerin ön öğrenmelerinin açığa çıkartılmasına yardımcı olmaları istenmiştir. 2024 fen bilimleri öğretim programında farklı olarak yaşantı ve bağlam temelli öğrenmeye vurgu yapılmıştır. Ölçme değerlendirme yaklaşımı açısından yeni programda öz ve akran değerlendirmeye ve geri bildirim odaklı yaklaşımlar kullanmaya önem verilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Programda köklü değişikliklerin olduğu bu yüzden öğretmenlere programın uygulanması ile ilgili hizmet içi eğitimler verilmesi önerilmektedir. KW - fen eğitimi KW - 2018 fen bilimleri öğretim programı KW - 2024 fen bilimleri öğretim programı KW - yatay yaklaşım N2 - In this study, it was aimed to compare the 2018 and 2024 science curricula in terms of basic elements. The horizontal approach, which is one of the comparative education approaches, was preferred in the study. The research is descriptive and was conducted by document analysis, one of the qualitative research types. The 2018 and 2024 science curricula were used as the data group and the data were analyzed by content analysis. According to the findings obtained from the research, it was seen that the majority of the purpose statements in the 2018 and 2024 science curricula were similar or had the same meaning. Considering the content dimension, it was determined that the number of learning outcomes was reduced and simplified in the new program. It was observed that the location or name of some units changed, subjects were removed from the program or some subjects were added to the program. In the 2024 curriculum, the student profile consists of two areas of integrity, "Body and Spirit", and emphasis is placed on mental, physical, spiritual and social development in addition to academic achievement. Teachers were asked to enrich pedagogical options and to help uncover students' prior learning. In the 2024 science curriculum, experience and context-based learning are emphasized differently. In terms of assessment and evaluation approach, the new curriculum emphasizes the importance of using self- and peer-assessment and feedback-oriented approaches. Since there are fundamental changes in the curriculum, it is recommended that in-service training be provided to teachers on the implementation of the curriculum. CR - Abir, M. (2017). 2013 İlkokullar ve ortaokullar fen bı̇lı̇mlerı̇ dersi̇ öğ retı̇m programlarının öğretmen gö rüş lerı̇ne göre incelenmesi̇ muğla ı̇lı̇ ö rneğ ı̇ [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi. CR - Adıgüzel, A. (2022). Kuramdan uygulamaya öğretimde yöntemsel yaklaşım ve öğrenme süreçler, stratejiler, yaklaşımlar, modeller, yöntemler ve teknikler. Eğitim Yayınevi. CR - Ak, B. S., ve Köse, M. (2024). 2024 fen bilimleri dersi öğretim programı hakkında öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 7(2), 132-169. https://doi.org/10.55150/apjec.1582677 CR - Aksoy, H., ve Ünsal, Y. (2019). 2013 ve 2017 yılları fen bilimleri dersi öğretim programlarının fizik konuları bağlamında karşılaştırılması. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 232-254. https://doi.org/10.21733/ibad.622367 CR - Arabacı, S., ve Akgül, G. D. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik fen bilgisi öğretmenlerinin görüşleri. International Journal of Scholars in Education, 3(2), 276-291. CR - Ateş, H. (2019). Fen bilimleri dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 101-127. CR - Aydemir, İ., ve Toker-Gökçe, A. (2016, 31 Mayıs- 3 Haziran). Okul yöneticilerinin okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin görüşleri [Sözlü bildiri]. Üçüncü Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla. CR - Ayvacı, H. Ş., ve Muradoğlu, B. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin bilimin doğası ve bilim tarihine yönelik görüşleri. Ondokuz Mayıs University Journal of Education Faculty, 40(2), 519-550. https://doi.org/10.7822/omuefd.848960 CR - Bahar, M., Yener, D., Yılmaz M., Emen, H., ve Gürer, F. (2018). 2018 Fen bilimleri öğretim programı kazanımlarındaki değişimler ve fen teknoloji matematik mühendislik (STEM) entegrasyonu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 702-735. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-412111 CR - Bakaç, E. (2019). 2005 Fen ve teknoloji dersi öğretim programı, 2013 ve 2018 fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Journal of Human Sciences, 16(3), 857-870. https://doi.org/10.14687/jhs.v16i3.5386 CR - Başar, T. (2021). 2018 fen bilimleri dersi öğretim programı’nda yer alan kazanımların bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 218-235. https://doi.org/10.17556/erziefd.756163 CR - Başar, T., ve Demiral, Ü. (2019). 2013, 2017 ve 2018 fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 261-292. https://doi.org/10.19171/uefad.600882 Baştürk, A., ve Demir, M. (2016). Sınıf öğretmenlerinin bilimsel süreç becerilerinin kazandırılmasına yönelik görüşlerinin belirlenmesi. International Journal of Field Education, 2(1), 1-19. CR - Batdı, V., ve Doğan, Y. (2021). Öğretim programları. Akademisyen Kitabevi. CR - Böyük, U., Tanık, N., ve Saraçoğlu, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Tübav Bilim Dergisi, 4(1), 20-30. CR - Cangüven, H. D., ve Avcı, G. (2022). 2013 ve 2018 Fen Bilimleri öğretim programlarının yenilenmiş̧ Bloom Taksonomisine görekarşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 306-318. https://doi.org/10.17556/erziefd.803732 CR - Çiçek, Ö., ve Saraç, E. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarındaki yaşantıları ile ilgili görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 504-522. CR - Çiftçi, S., Yayla, A. ve Sağlam, A. (2021). 21. yüzyıl becerileri bağlamında öğrenci, öğretmen ve eğitim ortamları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 718-734. https://doi.org/10.29000/rumelide.995863 CR - Danişman, Ş., ve Karadağ, E. (2015). Öğrenme alanları ve kazanımlar bağlamında 2005 ve 2013 beşinci sınıf matematik öğretim programlarının karşılaştırılması. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 6(3), 380-398. https://doi.org/10.16949/turcomat.03423 CR - Demirel, Ö . (2012). Eğitimde Program Geliştirme. PegemA Yayıncılık. CR - Demir, E., ve Nakiboğlu, C. (2018). 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı’nın kimya konuları bağlamında incelenmesi. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi, 6(1), 23-70. https://doi.org/10.37995/jotcsc.882149 CR - Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799-825. https://doi.org/10.17860/mersinefd.342260 CR - Deveci, İ., Konuş, F. Z., ve Aydız, M. (2018). 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının yaşam becerileri açısından incelenmesi. Çukurova University Faculty of Education Journal, 47(2), 765-797. https://doi.org/10.14812/cuefd.413514 CR - Ekmiş, Y. (2023). 2013, 2017 ve 2018 Fen bı̇lgı̇sı̇ öğ retı̇m programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri̇ açısından incelenmesi̇. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi. CR - Elmas, R., ve Gül, M. (2020). STEM eğitim yaklaşımının 2018 fen bilimleri öğretim programı kapsamında uygulanabilirliğinin incelenmesi. Türkiye Kimya Derneği Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 5(2), 223-246. https://doi.org/10.37995/jotcsc.794547 CR - Ercan, M. (2023). Veri toplama teknikleri. E. Taşdemir ve A.B. Dereli (Ed.), İletişimsel bağlamda nitel araştırma: Desenler ve veri analizi içinde (s. 35-44). Palet Yayınları. CR - Erkuş, Z. U., ve Taşdemir, A. (2024). Okul yöneticilerinin görüşlerine göre okul dışı öğrenme ve okul dışı öğrenme pratikleri. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 9(1), 81-99. CR - Göçen, G., ve Kabaran, H. (2013). Ortaöğretim 9. sınıf fizik dersi öğretim programlarının tarihsel süreç içerisinde karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Fen bilimleri öğretimi dergisi, 1(2), 147-157. CR - Hamarat, E. (2019). 21. yü zyıl becerileri odağ ında Tü rkiye’nin eğ itim politikaları. Seta Analiz. https://avesis.gazi.edu.tr/yayin/0394f43b-e65b-46e1-8a19-dbd80b288879/21-yuzyil-becerileri-odaginda-turkiyenin-egitim-politikalari CR - Irmak, Z., ve Çetin, D. (2024). 2018 ve 2024 ortaokul fen bilimleri öğretim programlarının bilimsel muhakeme becerileri açısından karşılaştırılması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 8(3), 447-474. https://doi.org/10.15659/jancr.v8i3.199 CR - Kalemkuş, J. (2021). Fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yü zyıl becerileri açısından incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 63-87. https://doi.org/10.18039/ajesi.800552 CR - Karakaya, F., Çakmak, Z., Caner, Ş. N., ve Yılmaz, M. (2024). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim programı farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 104-120. https://doi.org/10.30855/gjes.2024.10.01.004 CR - Kayacan, K. (2022). 2005 fen ve teknoloji̇ dersi̇ öğ retı̇m programı ile 2013 ve 2018 fen bı̇lı̇mlerı̇ dersi̇ öğ retı̇m programlarının kazanımlar açısından yenı̇lenmı̇ş Bloom ve solo taksonomı̇lerı̇ne göreincelenmesi̇ [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi. CR - Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189. CR - Kocakülah, M. S., Turan, A., ve Kocakülah, A. (2020). Fen ve teknoloji dersi ile fen bilimleri dersi öğretim programlarının öğrencilerin araştırma becerilerine etkilerinin karşılaştırılması. Akdeniz EğitimAraştırmaları Dergisi, 14(34), 633-661. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.322.30 CR - Koçyiğit, A. ve Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 185-199. https://doi.org/10.30703/cije.321452 CR - Kul, H. H., Kızılay, E., ve Öner Armağan, F. (2021). Türkiye’deki fen öğretim programlarında bilimsel sü reç becerilerinin yeri, Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 7(2), 327-347. https://doi.org/10.47615/issej.971218 CR - Metin, O., ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı [Özel sayı]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 273-294. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227356 CR - Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Sage Publications. CR - Millî Eğitim Bakanlığı. (2005). İ lköğ retim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. CR - Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). İ lköğ retim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. CR - Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). İlköğ retim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğ retim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. CR - Millî Eğ itim Bakanlığ ı. (2018b). 2023 eğ itim vizyonu. Milli Eğ itim Bakanlığ ı Yayınları. CR - Millî Eğitim Bakanlığ ı. (2023). Öğretim programı okuryazarlığı öğretmen rehber kitabı (Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Coğrafya, Felsefe derslerine ait ders planı örnekleri ile). Milli Eğ itim Bakanlığ ı Yayınları. CR - Millî Eğ itim Bakanlığ ı. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Fen bilimleri dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. Milli Eğ itim Bakanlığ ı Yayınları. CR - Millî Eğ itim Bakanlığ ı. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, Öğretim Programları Ortak Metni. Milli Eğ itim Bakanlığ ı Yayınları. CR - Özaydınlı, B. (2023). Program geliştirme uzmanlarının bakış açısıyla Türkiye’de program geliştirme. Eğitim ve Bilim, 48(214), 177-218. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2023.11186 CR - Özcan, H., ve Koştur, H., İ . (2019). Fen bilimleri dersi öğ retim programı kazanımlarının özelamaçlar ve alana özgü beceriler bakımından incelenmesi. Trakya Eğ itim Dergisi, 9(1), 138-151. https://doi.org/10.24315/tred.469584 CR - Özcan, C. , ve Kaptan, F. (2019). 2018 fen bilimleri öğretim programının fen bilimleri için uyarlanmış Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 78-90. CR - Saban, Y., Aydoğdu, B., ve Elmas, R. (2014). 2005 ve 2013 fen bilgisi öğretim programlarının 4. ve 5. sınıf düzeylerinin bilimsel süreç becerileri açısından karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(32), 62-85. https://doi.org/10.21764/efd.15782 CR - Turgut, Ü., Salar, R., Aksakallı, A., ve Gürbüz, F. (2016). Bireysel farklıkların öğretim sürecine yansımasına dair öğretmen görüşlerinin incelenmesi: nitel bir araştırma. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 431-444. CR - Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık. CR - Takmaz, S., Yılmaz, M., ve Kalpaklı, F. (2018). Doğa ve çevre eğitimi için öğretim materyali olarak Avatar filmi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 249-263. https://doi.org/10.5505/PAUSBED.2018.94914 CR - Turan, A. (2019). 2005 fen ve teknolojı̇ dersı̇ öğ retı̇m programı ı̇le 2013 fen bı̇lı̇mlerı̇ dersı̇ öğ retı̇m programının öğ rencı̇lerı̇n araştırma becerı̇lerı̇ne etkı̇sı̇nı̇n karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi. CR - Turan, Ş., ve Nazıroğlu, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin din öğretimi yaklaşımında birey ve toplumun ideolojik tahayyülü. Rize İlahiyat Dergisi, (27), 15-33. https://doi.org/10.32950/rid.1507279 CR - Ural Keleş , P. (2018). 2017 Fen bilimleri dersi öğ retim programı hakkında beş inci sınıf fen bilimleri öğretmenlerinin gö rüş leri. Eğitimde Nitel Araş tırmalar Dergisi, 6(3), 121-142. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s6m CR - Uşun, S. (2024). Eğitimde program geliştirme ve program değerlendirme. Eğitim Yayınevi. CR - Uygur, E., ve Uygur, M. (2014). 2004 ve 2013 yılı ortaokul fen bilimleri dersi öğretim programlarının cinsel eğitim yönünden karşılaştırılması. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 95-109. CR - Yatağan, M. (2014). Fen ve teknolojı̇ dersı̇ öğ retı̇m programının öğ rencı̇ ve öğ retmen ö zellı̇klerı̇ne gö re değ erlendı̇rı̇lmesı̇: Tımss 2007 ve 2011 verı̇lerı̇ ı̇le bı̇r durum analı̇zı̇ [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi. CR - Yaz, Ö. V. ve Kurnaz, M. A. (2017). 2013 fen bilimleri öğretim programının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017(8), 173-184. CR - Yıldırım, C., ve Türkoğlu, A. (2018). Karşılaştırmalı eğitim yansımaları: “On yıl sonra”. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 31-45. https://doi.org/10.30803/adusobed.323374 CR - Yıldırım, Y. ve Çalışkan, A. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin 21. yüzyıl insan profili açısından değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 204-220. https://doi.org/10.55605/ejedus.1548121 CR - Yücel, E. Ö., ve Özkan, M. (2013). 2013 fen bilimleri programının 2005 fen ve teknoloji programıyla çevre konuları açısından karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 237-266. CR - Zengin, S., Akel, E., Çolak, A., Çolak, N., Ay, Z. Ö., ve Metin, E. (2024). Eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(103), 165-173. https://doi.org/10.5281/zenodo.10616592 CR - Zorluoğlu, S., Şahintürk, A., & Bağrıyanık, K. (2017). Analysis and evaluation of science course curriculum learning outcomes of the year 2013 according to the revised bloom taxonomy. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6(1), 1-15. https://doi.org/10.14686/buefad.267190 UR - https://doi.org/10.37669/milliegitim.1532604 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4142228 ER -