@article{article_1541130, title={Mehmet Emin Şirvânî’nin Metafizik Meselelere Bakışı}, journal={Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi}, pages={88–104}, year={2024}, DOI={10.55256/temasa.1541130}, author={Göktaş, Hatice}, keywords={Islamic Philosophy, Muḥammad Emin Shirwānī, Ottoman Philosophy, Metaphysic, Necessary Being, The Truth of Existence, al-Umūr al-ʽĀmma}, abstract={Mehmed Emin Şirvânî (ö. 1036/1627), şer’i, edebi ve felsefi ilimlere olan hakimiyeti ile tanınan Osmanlı dönemi muhakkiklerindendir. Bu çalışma, Osmanlı dönemi felsefe geleneğini takip eden Mehmed Emin Şirvânî’nin kelam, tasavvuf ve İşrâk felsefesi ile mezcedilmiş bir metafizik anlayışa sahip olduğu tespitinden yola çıkmaktadır. Şirvânî’nin metafizik meselelere bakış açısını ortaya koymaya çalıştığımız çalışmamızda temel aldığımız eseri el-Fevâidü’l-Hakâniyye’dir. Çalışmamızın amacı Şirvânî’nin çeşitli ilimlerin tarifini ve öne çıkan meselelerini incelediği el-Fevâidü’l-Hakâniyye adlı eserinde metafiziğin nasıl anlaşıldığını, yorumlandığını ve dönemi itibariyle şerh geleneği içinde bulunan Şirvânî’nin diğer eser ve risalelerinde metafizikle ilgili özgün görüşlerinin olup olmadığını belirlemektir. İlahî hikmet ilmi şeklinde isimlendirdiği metafiziği Şirvânî yöntem ve içerik bakımından başta Meşşâî felsefe olmak üzere İşrâk felsefesi ve İslami ilimlerle bağlantılı bir biçimde incelemiştir. Bununla birlikte bir yöntemden ziyade bir ilim olarak düşündüğü İşrâkî hikmeti Şirvânî, ilahî hikmetten ayrı bir başlık altında incelemektedir. Şirvânî’nin ilahî hikmet (metafizik) ilminde meseleleri ele alırken hükemânın yani Meşşâî filozofların görüşlerini ve yöntemini takip ettiğini ve bunun yanı sıra tümel ilimlerin temsilcileri olan kelamcıların ve sûfîlerin de söz konusu meselelere yaklaşımlarını ele aldığını görmekteyiz. Şirvânî’ye göre, maddeye muhtaç olmayan şeyleri inceleyen metafiziğin temel meselesi Zorunlu Varlık, ayrık akıllar ve umûr-ı ʽâmmedir (varlığa ilişen genel şeyler). Şirvânî’nin umûr-ı ʽâmmeyi varlık-mahiyet, illet-malul, birlik-çokluk, kıdem-hudûs ve zorunluluk-imkân kavramları ile belirlediği ve her birini Zorunlu Varlık ile ilişkisi bağlamında ele aldığı görülmektedir. Mehmed Emin Şirvânî’nin metafizik meselelerde Zorunlu Varlık’ın zatından “varlığın hakikati” (hakîkatü’l-vücûd) olarak bahsetmesi ve metafiziğin diğer bütün meselelerini varlığın hakikati bağlamında incelemesi onun özgün yönünü ortaya koyan bir husustur.}, number={22}, publisher={Arslan TOPAKKAYA}