TY  - JOUR
T1  - Teknoloji Yoğunluğuna Göre İhracatı Etkileyen Temel Inovasyon Göstergeleri: Türkiye İçin Zaman Serisi Analizlerine Dayalı Bir Uygulama
TT  - Basic Innovation Indicators Affecting Exports According to Technology Intensity: An Application Based on Time Series Analysis for Türkiye
AU  - Yapraklı, Sevda
AU  - Kanca Kervan, Fatma
PY  - 2024
DA  - December
Y2  - 2024
DO  - 10.26650/ekoist.2024.41.1548638
JF  - EKOIST Journal of Econometrics and Statistics
PB  - Istanbul University
WT  - DergiPark
SN  - 2651-396X
SP  - 133
EP  - 150
IS  - 41
LA  - tr
AB  - Inovasyonun ihracat üzerindeki etkisinin analizi, uluslararası iktisat literatürünün önemli konuları arasında yer almaktadır. Diğer etkileri sabitken, inovasyonun teknoloji yoğunluğuna göre ihracata etkisi, ülkelerin rekabet güçleri, dış ticaret kazançları ve gelişmişlik seviyeleri açısından kritik öneme sahiptir. Dışa açık bir ülke olan Türkiye’de ihracata dayalı bir üretim yapısı ve dış satım faaliyeti olmasına rağmen, ihracat performansının düşük olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de Ar-Ge harcamaları, patent başvuru sayıları, Bilgi İletişim Teknolojileri (BIT) ve Toplam Faktör Verimliliği (TFV) şeklindeki temel inovasyon göstergelerinin teknoloji yoğunluğuna göre ihracat üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye için 1990-2021 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak Vector Autoregression (VAR) modeli ile tahminler yapılmıştır. VAR modeli tahminleri doğrultusunda değişkenler arasındaki ilişkiler varyans ayrıştırması ve etki-tepki fonksiyonları ile belirlenmiştir. Varyans ayrıştırma analizinde teknoloji yoğunluğuna göre ihracat üzerinde en etkili inovasyon göstergesinin Ar-Ge harcamaları olduğu tespit edilmiştir. Etkitepki fonksiyonları, orta-yüksek teknolojili ürün ihracatı üzerinde etkili olan temel inovasyon göstergesinin BIT, yüksek teknolojili ürün ihracatı üzerinde etkili olan göstergenin ise Ar-Ge harcamaları olduğunu göstermiştir. Ayrıca orta-yüksek teknolojili ürün ihracatının geçmiş dönem performansının, gelecekteki ihracat performansı üzerindeki pozitif etkisinin, yüksek teknolojili ürün ihracatının etkisinden daha yüksek olduğu da belirlenmiştir. Analiz sonuçları Türkiye’de teknoloji ihracatının inovasyondan etkilenme ve uluslararası rekabet avantajı elde etme seviyesinin düşük olduğuna işaret etmektedir.
KW  - Inovasyon
KW  - Orta-Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı
KW  - Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı
KW  - VAR Analizi
N2  - Analysis of the impact of innovation on exports is a significant topic in the international economics literature. Ceteris paribus, the effect of innovation on exports according to technology intensity is crucial for countries’ competitiveness, foreign trade earnings, and development levels. Although Turkey, as an open country, has an export-oriented production structure and active export activities, its export performance remains relatively low. This study examines the effects of key innovation indicators such as R&D expenditures, patent application numbers, Information Technology Communications (ICT), and Total Factor Productivity (TFP) on exports according to technology intensity. For this purpose, predictions were made using the Vector Auto-regression (VAR) model, using annual data from the period 1990-2021 for Turkey. Variance decomposition and ımpulse-response functions were employed to identify the relationships between the variables in accordance with the VAR model estimates. In the Variance Decomposition analysis, it was determined that the most effective innovation indicator in exports according to the technology intensity is R&D expenditures. The impulse-response functions indicate that the main innovation indicator affecting the export of medium-high-tech products is ICT, while the indicator affecting the export of high-tech products is R&D expenditures. Furthermore, it has been determined that the positive effect on future period export performance of past period performance of the export of mediumhigh-tech products is higher than the effect of the export of high-tech products. The analysis results recommend that the level of technology exports influenced by innovation and the ability to gain the international competitive advantage in Turkey is low.
CR  - Akarsu, Y. (2020). Patent başvurularının Türkiye’nin ihracatına etkisi [The impact of patent applications on Turkey’s exports]. Uluslararası Yönetim Eğitim ve Ekonomik Perspektifler Dergisi, 8(2), 110-124. google scholar
CR  - Akyol, M. & Mete, E. (2021). Teknoloji yoğunluklarına göre dış ticaretin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği [The effect of foreign trade on economic growth according to technology intensity: Türkiye example]. Maliye Dergisi, 180, 208-232. google scholar
CR  - Akyol, M. & Demez, S. (2020). Ar-Ge harcamalarının yüksek teknoloji ürün ihracatına etkisi: AB’ye üye geçiş ekonomileri ve Türkiye analizi [The impact of R&D expenditures on high technology product exports: Analysis of EU member transition economies and Türkiye]. Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(3), 767-781. google scholar
CR  - Ayar, B. & Erdil, T. S. (2018). Inovasyon ve Ar-Ge faaliyetlerinin ihracat performansına etkisi: Türk işletmeleri üzerine algısal bir araştırma [The impact of innovation and R&D activities on export performance: A perceptual research on Turkish businesses]. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13(49), 45-68. google scholar
CR  - Çakmak, E. & Yıldız, G. (2018). Teknolojik inovasyonun ihracat üzerindeki etkisi: Türkiye-AB (15) ülkeleri örneği [The impact of technological innovation on exports: The example of Türkiye-EU (15) countries]. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19(2), 1-16. google scholar
CR  - Çakmak, U. & Tanrıverdi, A. (2021). Inovasyon sürecinde Türkiye’nin konumuna ilişkin bir değerlendirme [An evaluation of Turkey’s position in the innovation process]. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(1), 470-494. google scholar
CR  - Çeştepe, H., Arslan, E. & Yazıcı, M. (2020). Toplam faktör verimliliği, ekonomik büyüme ve ihracat ilişkisi: Gelişmekte olan ülkeler örneği [The relationship between total factor productivity, economic growth and exports: The example of developing countries]. Yönetim ve Ekonomi, 27(3), 495-510. google scholar
CR  - Çetin, K. & Gedik, H. (2017). Inovasyon ve ihracat performansı ilişkisi: Karaman örneği [Innovation and export performance relationship: Karaman example]. Uluslararası Ekonomik ve İdari Çalışmalar Dergisi, (22. UPK Ahmet Hamdi İslamoğlu Özel Sayısı), 109-126. google scholar
CR  - Çitil, M. (2020). Uluslararası ticaret teorileri [International trade theories]. Içinde M. R. Görgün & S. Adıgüzel (Ed.), Uluslararası İktisat, ss. 103-124, Ankara, Türkiye: Nobel Akademik Yayıncılık. google scholar
CR  - Davis, G.B. (2000). Information systems conceptual foundations: Looking backward. Organizational and Social Perspectives on Information Technology, (41), 61-82. google scholar
CR  - Deviren, N. V. (2003). Yeni dış ticaret teorileri ve Türkiye-AB Ülkeleri arasındaki endüstri-içi ticaretin analizi [New foreign trade theories and analysis of intra-industry trade between Türkiye and EU Countries]. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
CR  - Dipietro W. & Anoruo, E. (2006). Creativity, innovation and export performance. Journol of Policy Modeling, 28(2), 133-139. google scholar
CR  - Dursun, Ö. O. (2017). İnovasyon üzerine kavramsal bir inceleme. International Journal of Management and Administration, 1(1), 12-17. google scholar
CR  - Eaton, J. & Kortum, S. (1997). Technology and bilateral trade. NBER Working Paper Series, No. 2, https://www.nber.org/system/files/working_ papers/w6253/w6253.pdf. google scholar
CR  - Ersoy, E. R. (2022). Yüksek teknolojili sanayi üretimi ve ihracatın geliştirilmesinde eğitim reformlarının rolü [The role of reforms training in the development of high-tech industrial production and exports]. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
CR  - Fagerberg, J. (1988). International competitiveness. The Economic Journal, 98(392), 355-374. google scholar
CR  - Fonchamnyo, D. C. & Wujung, V. A. (2016). Innovation and export performance: An empirical ınsight on the effect of innovation on manufacturing firms in Cameroon. Applied Economics and Finance, 3(4),123-130. google scholar
CR  - Fu, D., Wu, Y. & Tang, Y. (2012). Does innovation matter for Chinese high-tech exports? A firm-level analysis. Frontiers of Economics in China, 7(2), 218-245. google scholar
CR  - Gan, S. & Cheng, D. (2019). Exchange rate appreciation, RD and export sophistication: Evidence from China. The Journal of International Trade & Economic Development, 29(2), 237-246. google scholar
CR  - Gökmen, Y. & Türen, U. (2013). The determinants of high technology exports volume: A panel data analysis of EU-15 countries. International Journal of Management, Economics and Social Sciences, 2(3), 217-232. google scholar
CR  - Guan, J. & Ma, N. (2003). Innovative capability and export performance of chinese firms. Technovation, 23(9), 737-747. google scholar
CR  - Hacker, R. S. & Hatemi-J, A. (2003). How productivity and domestic output are related to exports and foreign output in the case of Sweden. Empirical Economics, 28, 767-782. google scholar
CR  - Han, C., Thomas, S. R., Yang, M., Ieromonachou, P. & Zhang, H. (2017). Evaluating R&D ınvestment efficiency in China’s high-tech industry. The Journal of High Technology Management Research, 28(1), 93-109. google scholar
CR  - Hirsch, S. & Bijaoui, I. (1985). R&D intensity and export performance: A micro view. Review of World Economics, 121(2), 238-251. google scholar
CR  - Karagöz, K. (2007). Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişmenin ihracata etkisi: Türkiye için ampirik bir analiz [The impact of development in information communication technologies on exports: An empirical analysis for Türkiye]. Maliye Dergisi, 153, 214-223. google scholar
CR  - Karahan, Ö. (2015). Intensity of business enterprise R&D expenditure and high-tech specification in European manufacturing sector. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 806-813. google scholar
CR  - Karakostas, E. (2022). What determines the medium and high technology products exports: The case of Germany” International Journal of Advanced Economics, 4(3), 40-52. google scholar
CR  - Keesing, D. B. (1967). The impact of research and development on United States trade. Journal of Political Economy, 75(1), 38-48. google scholar
CR  - Kervan, F.K. (2023). Temel inovasyon göstergelerinin teknoloji düzeyine göre ihracat üzerindeki etkileri: Türkiye üzerine ekonometrik analizler [Effects of basic innovation indicators on exports according to technology level: Econometric analyzes on Türkiye]. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. google scholar
CR  - Kılıç, C., Bayar, Y. & Özekicioğlu, H. (2014). Araştırma geliştirme harcamalarının yüksek teknolojili ürün ihracatı üzerindeki etkisi: G-8 ülkeleri için bir panel veri analizi [The impact of research and development expenditures on high-tech product exports: A panel data analysis for G-8 countries]. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 44, 115-130. google scholar
CR  - Korkmaz, S., Ermeç, A. & Yücedağ N. (2009). İşletmelerin yenilikçi kabiliyetleri ve ihracat performanslarına etkileri [Innovative capabilities of businesses and their impact on export performance]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 83-104. google scholar
CR  - Köseoğlu, D. & Tuncer, İ. (2022). Bilgi iletişim teknolojileri kullanımı, proaktif ihracat pazarı geliştirme yetenekleri ve ihracat performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Examining the relationship between the use of information communication technologies, proactive export market development capabilities and export performance]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 6(1), 32-52. google scholar
CR  - Kumar N. & Siddharthan, N. S. (1994). Technology firm size and export behaviour in developing countries: The case of Indian enterprises. Journal of Development Studies, 31(2), 289-309. google scholar
CR  - Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54,159-178. google scholar
CR  - Landesmann, M. & Pfaffermayr, M. (1997). Technological competition and trade performance. Applied Economics, 29(2),179-196. google scholar
CR  - Laursen K. (1999). The impact of technological opportunity on the dynamics of trade performance. Structural Change and Economic Dynamics, 10(3), 341-357. google scholar
CR  - Le, C. D. (1987). The role of R&D in high technology trade: An empirical analysis. Atlantic Economic Journal, 15(4), 32-77. google scholar
CR  - Montobbio, F. & Rampa, F. (2005). The impact of technology and structural change on export performance in nine developing countries. World Development, 33(4), 527-547. google scholar
CR  - Neves, A., Teixeria, A. A. & Silva, S. T. (2016). Exports-R&D investment complementarity and economic performance of firms located in Portugal. Investigacion Economica, 75(295), 125-156. google scholar
CR  - OECD (2023). Main science and technology indicators, science, technology and R&D statistics. http://www.data.oecd.org.tr/tr/download/ article-file/104836. google scholar
CR  - Özdemir, O. (2019). Türkiye’de toplam faktör verimliliği, ekonomik büyüme ve ihracat arasındaki ilişkinin nedensellik analizi [Causality analysis of the relationship between total factor productivity, economic growth and exports in Turkey]. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 647, 23-63. google scholar
CR  - Özer, M. & Çiftçi, N. (2009). Ar-Ge harcamaları ve ihracat ilişkisi: OECD ülkeleri panel veri analizi [R&D expenditures and export relationship: Panel data analysis of OECD countries]. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 39-50. google scholar
CR  - Özgen, F. B. & Güloğlu, B. (2004). Türkiye’de iç borçların iktisadi etkilerinin VAR tekniğiyle analizi [Analysis of the economic effects of domestic debts in Turkey using the VAR technique]. ODTÜ Gelişme Dergisi, 31, 93-114. google scholar
CR  - Özkan, G. & Yılmaz, H. (2017). Ar-Ge harcamalarının yüksek teknolojili ürün ihracatı ve kişi başı gelir üzerindeki etkileri: 12 AB Ülkesi ve Türkiye için uygulama (1996-2015) [Effects of R&D expenditures on high-tech product exports and per capita income: Application for 12 EU Countries and Turkey (1996-2015)]. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7(1), 1-12. google scholar
CR  - Özsağır, A. & Çütçü, İ. (2015). Inovasyon-dış ticaret arasındaki nedensellik ilişkisi: Vektör hata düzeltme modeli ile Türkiye analizi [Causality relationship between innovation and foreign trade: Türkiye analysis with vector error correction model]. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, X(II), 119-132. google scholar
CR  - Rasiah, R. (2003). Foreign ownership technology and electronics exports from Malaysia and Thailand. Journal of Asian Economics, 14(5), 785-811. google scholar
CR  - Rath, B. N. & Akram, V. (2017). Export diversification and total factor productivity growth in case of Sout Asian Region. Journal of Social and Economic Development, 19(1), 196-210. google scholar
CR  - Sakaryalı, A. M. D. (2014). Inovasyon ve risk sermayesi [Innovation and venture capital]. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 9(1), 183-210. google scholar
CR  - Sambamurthy, V., Bharadwaj, A. S. & Grover, V. (2003). Shaping agility through digital options, reconceptualizing the role of information technology in contemporary firms.Management Information Systems Quarterly, 27(2), 237-263. google scholar
CR  - Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2023). Türk Patent ve Marka Kurumu: Patent resmi istatistikler [Türkiye Patent and Trademark Office: Patent official statistics]. https://www.turkpatent.gov.tr/patent-istatistik. google scholar
CR  - Sandu, S. & Ciocanel, B. (2014). Impact of R&D and innovation on high-tech export. Procedia Economics and Finance, 15, 80-90. google scholar
CR  - Sey, N. & Aydın, B. (2021). Türkiye’de yüksek teknolojili ürün ihracatı ve inovasyon ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme [An econometric study on the relationship between high-tech product exports and innovation in Turkey]. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(1), 238-252. google scholar
CR  - Seyidoğlu, H. (2020). Uluslararası iktisat teori politika ve uygulama, (22. bs). [International economic theory policy and practice]. İstanbul, Türkiye: Güzem Can Yayınları. google scholar
CR  - Sims, C.A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica, 48(1), 1-48. google scholar
CR  - Sungur, O., Aydın, H. İ. & Eren, M. V. (2016). Türkiye’de Ar-Ge, inovasyon, ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Asimetrik Nedensellik Analizi [The relationship between R&D, innovation, exports and economic growth in Turkey: Asymmetric Causality Analysis]. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(1), 173-192. google scholar
CR  - Şahbaz, A., Yanar, R. & Adıgüzel, U. (20104). Ar-ge Harcamaları ve ileri teknolojili mal ihracatı ilişkisi: Panel nedensellik analizi [The relationship between R&D Expenditures and high-tech goods exports: Panel causality analysis]. Çukurova Üniversitesi SBE Dergisi, 23(1), 47-60. google scholar
CR  - Şahinli, M. ve Kılınç, E. (2013). Inovasyon ve inovasyon göstergeleri: AB Ülkeleri ve Türkiye karşılaştırması [Innovation and innovation indicators: Comparison of EU Countries and Türkiye]. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (25), 329-355. google scholar
CR  - Tekin, E. & Hancıoğlu, Y. (2018). Inovasyon belirleyicilerinin ihracat performansına etkisi üzerine bir araştırma [A research on the impact of innovation determinants on export performance]. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(4), 897-917. google scholar
CR  - Topal, A. (2019). Inovasyonun örgütsel performans üzerindeki etkisinde algılanan çevresel belirsizliğin düzenleyici rolü [The moderating role of perceived environmental uncertainty in the impact of innovation on organizational performance]. (Yüksek Lisans Tezi). Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir. google scholar
CR  - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (2024). Eurostat Teknoloji Sınıflamaları Listesi [List of Eurostat Technology Classifications]. https,//tobb. org.tr/SanayiMudurlugu/Sayfalar/. google scholar
CR  - University of Groningen and University of California, Davis (2024). Total Factor productivity level at current purchasing power parities for Turkey, retrieved from FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis; https://fred.stlouisfed.org/series/CTFPPPTRA669NRUG. google scholar
CR  - Usman, M. (2019). Relationship between R&D investment and high-tech exports: Empirical study from Pakistan. Journal of Innovation and Sustainability, 10(1), 110-123. google scholar
CR  - Uzay, N., Demir, M. & Yıldırım, E. (2012). İhracat performansı açısından teknolojik yeniliğin önemi: Türkiye imalat sanayi örneği [The importance of technological innovation in terms of export performance: The example of Turkish manufacturing industry]. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 147-160. google scholar
CR  - Wagner, J. (2008). Exports and firm characteristics, first evidence from fractional probit panel estimates. University of Lüneburg, Working Paper Series in Economics, No. 97. https://www.leuphana.de/fileadmin/user_upload/Forschungseinrichtungen/ifvwl/WorkingPapers/lue/pdf/wp_ 97_Upload.pdf. google scholar
CR  - Wakelin, K. (1998). Innovation and export behaviour at the firm level. Research Policy, 26(7-8), 829-841. google scholar
CR  - World Bank (2023). Data, indicators, high-technology exports (% of manufactured exports). https://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL. TECH.MF.ZS?locations=TR. google scholar
CR  - World Bank (2023). Data, indicators, ICT goods exports (% of total goods exports). https://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL.ICTG.ZS. UN?locations=TR. google scholar
CR  - Yardımcı, P. (2006). İçsel büyüme modelleri ve Türkiye ekonomisinde içsel büyümenin dinamikleri [Endogenous growth models and dynamics of endogenous growth in the Turkish economy]. Selçuk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(9), 96-115. google scholar
CR  - Yavuz, N. Ç. (2011). Durağanlığın belirlenmesinde KPSS ve ADF testleri: IMKB Ulusal-100 Endeksi ile bir uygulama [Determining stationarity in KPSS and ADF tests: An application with ISE National-100 Index]. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 54(1), 239-247. google scholar
CR  - Yılancı, V. (2009). Yapısal kırılmalar altında Türkiye için işsizlik histerisinin sınanması [Analyzing the unemployment hysteresis for Turkey under structural breaks]. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 324-335. google scholar
CR  - Yıldırım, E. & Kesikoğlu, F. (2012). Ar-Ge harcamaları ile ihracat arasındaki nedensellik ilişkileri: Türkiye örneğinde panel nedensellik testi kanıtları [Causality relations between R&D expenditures and exports: Panel causality test evidence in the case of Türkiye]. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 32(1), 165-180. google scholar
CR  - Zhao, H. & Li, H. (1997). R&D and export, an empirical analysis of Chinese manufacturing firms. The Journal of High Technology Management Research, 8(1), 89-105. google scholar
CR  - Zivot, E. & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270. google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/ekoist.2024.41.1548638
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4207985
ER  -