TY  - JOUR
T1  - Aristotelesçi Klasik Mantıktan Fregeci Modern Mantığa Geçişte Cevher Fikrinin Dönüşümü
TT  - The Transformation of The Idea of Substance From Aristotelian Classical Logic to Fregean Modern Logic
AU  - Eker, Hasan Remzi
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.21497/sefad.1550491
JF  - Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
JO  - SEFAD
PB  - Selcuk University
WT  - DergiPark
SN  - 2458-908X
SP  - 223
EP  - 240
IS  - 53
LA  - tr
AB  - Aristotelesçi klasik mantıkta cevher düşüncesi varlığın somut bireysel varlığın bilgisine dayalı olduğunu iddia etmektedir. Bu sebeple, adların adlandırdığı nesnelerin varlığın kendisine yönelik bir ilişkisi söz konusudur. Kant’ın transandantal düşüncesiyle birlikte Aristotelesçi cevher düşüncesinin yerini bilgimizle uyumlu nesne anlayışının aldığı görülmektedir. Fregeci modern mantıkla beraber bu tartışma dilin mantıksal formuna dayalı olarak mantıksal nesneden bahsedilmesine dönüşmüştür. Bu çalışmada Aristotelesçi klasik mantıkta karşımıza çıkan cevher düşüncesinin Fregeci modern mantığa geçildiğinde nasıl bir dönüşüme uğradığı sorusuna cevap aranmıştır. Yöntem olarak, Aristotelesçi klasik mantık anlayışı ile Fregeci modern mantık anlayışındaki temel farklılık cevher kategorisi bakımından analiz edilmiştir. Bu farklılığa kurucu etkisi olan Kant’ın transandantal mantık anlayışı ise Aristotelesçi mantığa getirdiği eleştiriler ve Frege’nin düşüncesine etkileri bakımından incelenmiştir. Frege’ye göre dilin mantığı aritmetiğin mantığa indirgenmesini sağlayacak şekilde analitik a priori bir yapıdadır. Sonuç olarak, Fregeci modern mantıkta dilin fonksiyon ve argüman temelli yapısına göre önermenin elde ettiği doğruluk değerinin bir mantıksal nesne olarak açıklanması mümkündür. Böylece mantıksal nesne Aristotelesçi cevher düşüncesine bağlı olmaksızın önermenin mantıksal formuna göre değerlendirilebilir.
KW  - Cevher
KW  - mantıksal nesne
KW  - Aristoteles
KW  - Kant
KW  - Frege
N2  - Aristotelian classical logic, based on the idea of substance, claims that existence is based on the knowledge of concrete individual existence. For this reason, the objects named by names have a relation to existence itself. With Kant's transcendental thought, it is seen that an understanding of the object compatible with our knowledge replaces the Aristotelian idea of substance. With Fregean modern logic, this discussion has turned into talking about the logical object based on the logical form of language. This study seeks to answer the question of how the relationship between the idea of substance, which we encounter in Aristotelian classical logic, and existence in terms of logical objects is transformed in Fregean modern logic. Methodologically, the fundamental difference between Aristotelian classical logic and Fregean modern logic is analyzed in terms of the category of substance. According to Frege, the logic of language has an analytic a priori structure that enables arithmetic to be reduced to logic. As a result, in Fregean modern logic, according to the function and argument-based structure of language, it is possible to explain the truth value obtained by the proposition as a logical object.
CR  - Aristoteles (2002). Kategoriler. (S. Babür, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
CR  - Aristoteles (2005). İkinci Çözümlemeler. (A. Houshiary, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
CR  - Aristoteles. (1996). Metafizik. (5. bs.). (A. Arslan, Çev.). İstanbul: Sosyal Yay.
CR  - Başdağ Baş, H. (2017). Klasik epistemoloji yaklaşımıyla yeni epistemolojiyi değerlendirmek. Felsefe Dünyası, 66, 131-159.
CR  - Beaney, M. (2019). Frege. (B. Lee, Ed.). Dil Felsefesi içinde (s.52-81). Ankara: Fol Yay.
CR  - Bochenski, I. M. (1961). A History of Formal Logic. USA: University of Notre Dame Press.
CR  - Cassirer, E. (2017). Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi. (D. Özlem, Çev.). İstanbul: Notos Kitap.
CR  - Çekirge, M. (2023). Kant’ta ve Frege’de yargıların kaynağı meselesi. (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
CR  - Çevik, A. (2019). Matematik Felsefesi ve Matematiksel Mantık. İstanbul: Nesin Yay.
CR  - Çiçekdağı, C. (2016a). Kopula üzerine. Kaygı, 26, 131-141.
CR  - Çiçekdağı, C. (2016b). Aristoteles mantığında ‘belirsiz adlar. Felsefi Düşün, 7, 33- 44.
CR  - Çitil, A. A. (2018). Çağdaş felsefe I. Eşkişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
CR  - Dereko, A. (2012). Duyum, gönderge ve yer üzerine. Posseible Düşünme Dergisi, 1, 50-69.
CR  - Dummett, M. (1981). Frege: philosophy of language. New York: Harper & Row Publisher.
CR  - Dursun, Y. (2015). Felsefe ve matematikte analitik/sentetik ayrımı. Ankara: İmge Yay.
CR  - Frege, G. (1997). Thought. (M. Beaney, Ed.). The Frege Reader içinde (s.325-345). Blackwell Publishing.
CR  - Frege, G. (2019). Kavram Yazısı. (M. Özdemir, Çev.). İstanbul: Külliyat Yay.
CR  - Frege, G. (2020). Aritmetiğin temelleri. (H. B. Gözkan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
CR  - Frege, G. Kavram ve nesneye dair. (M. S. Türk, Çev.). Fonksiyon, Kavram, Anlam içinde (s.61-77). İstanbul: Ketebe Yay.
CR  - Gözkan, H. B. (2018). Kant’ın şemsiyesi. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
CR  - Gözkan, H. B. (2020). Frege ve aritmetiğin temelleri. Aritmetiğin Temelleri içinde (s.13-71). İstanbul: Yapı Kredi Yay.
CR  - Gültekin, H. H. (2020). Kant ve Frege’de varlık yüklemi. (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
CR  - Güven, Ö. (2012). Kant, Bolzano ve Frege’de yargıların temellendirilmesi ve a priorilik sorunu. (Doktora Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
CR  - İnan, İ. (2018). Dil felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
CR  - Kant, I. (2019). Saf Aklın Eleştirisi. (6.bs.) (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınları.
CR  - Keskin, G. (2011). Kant’ın transsendental mantık anlayışı (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
CR  - Kuşlu, H. (2012). Çelişmezlik ilkesi bağlamında Aristoteles’in sofizme bakışı. Felsefe Dünyası, 55, 274-292.
CR  - Ross, D. (2011). Aristoteles. (Ahmet Arslan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yay.
CR  - Rossi, J. G. (2020). Analitik felsefe. (2.bs.). (A. Altınörs, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
CR  - Shields, C. (2022). Aristoteles. (M. M. Gökyüz, Çev.). İstanbul: Alfa Yay.
CR  - Şaman, E. B. (2021). Cevher – Araz. Ömer Türker (Ed.), Metafizik içinde (s.495-513). İstanbul: Ketebe Yay.
CR  - Tarhan, D. E. (2016). Frege’nin matematik felsefesinin Husserl fenomenolojisi açısından değerlendirilmesi. Felsefe Arkivi, 44, 49-76.
CR  - Tarhan, D. E. (2019a). Husserl ve Frege’de anlam sorunu. (Doktora Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
CR  - Tarhan, D. E. (2019b). Frege’de yargıların formel mantıksal analizi ve düşünceler üzerine. Felsefe Arkivi, 51, 235-247.
CR  - Vilkko, R. & Hintikka, J. (2016). Existence and predication from Aristotle to Frege. Philosophy and Phenomenological Research, 2, 359-377.
CR  - Weiss, B. (2019). Dummett. (B. Lee, Ed.). Dil Felsefesi içinde (s.315-345). Ankara: FOL Yay.
CR  - Wood, A. (2020) Kant. (A. Kovanlıkaya, Çev.). İstanbul: Alfa Basım Yayın.
CR  - Yıldırım, M. (2016). Frege'nin fonksiyon-argüman ayrımı ve genel önermelere ilişkin analizi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 2(6), 125- 141.
CR  - Yıldırım, M. (2017). Frege’nin anlam ve gönderim ayrımı. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 7(2), 163-183.
UR  - https://doi.org/10.21497/sefad.1550491
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4216055
ER  -