@article{article_1556168, title={Tek Tek Dağları Milli Parkında Bulunan Önemli Kırsal Arkeolojik Yerleşimlerin İncelenmesi}, journal={Kent Akademisi}, volume={18}, pages={1430–1456}, year={2025}, DOI={10.35674/kent.1556168}, author={Çiftçi, Sümeyra and Cebe, Mehmet}, keywords={Rural archaeological settlement, cultural heritage, conservation, The Tek Tek Mountains National Park}, abstract={Şanlıurfa İli’nin güneydoğusunda yer alan Tek Tek Dağları Bölgesi, Neolitik döneme tarihlenen pek çok tuzak alanı ile yamaç yerleşimine sahip, doğal, kültürel ve tarihi miras değerleri bakımından oldukça zengin bir bölgedir. Bölgenin 19.335 ha.’lık bölümü, 2007 yılında Milli Park ilan edilmiş olup, Türkiye’nin korunan alan sisteminde bulunan 49 adet milli parktan biridir. Milli park sınırları içerisinde, terkedilmiş ya da üzerinde ve/veya yakın çevresinde günümüzde yaşantının devam ettiği arkeolojik alanlar bulunmaktadır. Bu arkeolojik alanlardan bazıları, ait oldukları dönem ve barındırdıkları kültürel miras değerleri bakımından öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, Tek Tek Dağları bölgesinde bulunan bu önemli kırsal arkeolojik yerleşimlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada, öncelikle bölge ile ilgili literatür taraması ve arşiv araştırması gerçekleştirilmiştir. Sonrasında, çalışma kapsamına dâhil edilen yerleşimlerde saha çalışması gerçekleştirilerek gözlem ve incelemelerde bulunulmuştur. Son aşamada ise, çalışmanın genel bir değerlendirmesi sunulmuştur. Yapılan araştırmalar neticesinde, bölgenin doğal ve fiziki özelliklerinin yerleşim dokusunu da etkilediği, genellikle alçak platolardan ve kireçtaşı kayalıklardan oluşan bölgede, mimaride taş malzemenin baskın olarak kullanıldığı görülmüştür. Arkeolojik alanın üzerinde ve/veya yakın çevresinde yaşantının devam ettiği yerleşmelerde, antik dönem yapılarına ait yapı taşları alınarak sonraki dönem yapılarının temellerinde, beden duvarlarında, avlu ve bahçe duvarlarında kullanılmıştır. Kaya mezarları ve kaya oyma yapıların bulunduğu yerleşimlerde, bu alanların köylüler tarafından genellikle ahır ve depo olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Yerleşim ölçeğinde arkeolojik alanlar incelendiğinde, günümüzde arkeolojik alanın üzerinde kırsal yerleşmenin bulunmadığı Karahantepe’de sürdürülen kazı çalışmaları belirli bir disiplin çerçevesinde devam etmektedir. Arkeolojik alanın üzerinde günümüzde kırsal yaşantının devam ettiği yerleşimlerden olan Soğmatar Antik Kenti ile Şuayip Antik Kenti incelendiğinde, yapılan arkeolojik araştırmalar dışında kırsal mimari de dâhil olmak üzere yerleşimleri bütüncül olarak ele alan herhangi bir çalışma tespit edilememiştir. Yerleşim tarihi ile ilgili fazla bilgi bulunmayan Büyük Senemmağara Antik Kenti ise, Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarında önemli bir merkez olduğu düşünülen, Milli Park sınırları içerisindeki diğer önemli kırsal arkeolojik yerleşimdir.}, number={3}, publisher={Ahmet FİDAN}