@article{article_1565190, title={İslam’a Hizmet ve Hadis İlmindeki Yeri Bakımından Öncü Bir Sahâbî: Ukbe b. Âmir el-Cühenî}, journal={Ahi İlahiyat Dergisi}, pages={17–42}, year={2024}, author={Kandırali, Yakup}, keywords={Hadith, Narrative, Companion of the Holy Prophet, Ashab Al-Suffah}, abstract={Her biri ayrı bir karakter ve kıymete sahip İslam’ın ilk neslini oluşturan sahâbe, Kur’ân-ı Kerîm’i, Sünnet’i dinin emir ve yasaklarını Resûlullah’tan öğrenme, anlama, yaşama ve bu birikimi İslam’a hizmete dönüştürüp aktarma açısından köprü görevi üstlenmiştir. Bu anlamda sahâbeyi tanımak ve tanıtmak çok önemlidir. Bunun için birçok sahâbî birçok araştırmaya konu olmuştur. Bu bağlamda bu araştırma ile bu alanda yapılan çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu sebeple suffe ehlinden ve Mısır’ın valilerinden Ukbe b. Âmir el-Cühenî’nin (ö. 58/678) İslam’a hizmet ve hadis ilmindeki yeri bakımından öncü sahâbîlerden bir şahsiyet olduğunu tespit etmek bu çalışmada konu olarak seçilmiştir. Ayrıca Ukbe b. Âmir hakkında yapılan ilmi çalışmaların sınırlı sayıda olması ve bu çalışmalarda değinilmeyen bazı durumları ortaya koyma düşüncesi bu sahâbîyi çalışmaya bizi teşvik etmiştir. Ukbe b. Âmir, ilk dönem tabakât, tarih, terâcim ve hadis kaynaklarından yararlanılarak tanımaya ve tanıtılmaya gayret edilmiştir. Ancak bu kaynaklarda onu her yönüyle tanıtan detaylı bir bilgi kaydedilmemekle birlikte onun hakkında sınırlıda olsa bilgiler bulunmaktadır. Bu bilgilerden hareketle onun Müslüman olmadan önceki hayatı ve Müslüman olduktan sonraki hayatı araştırılmıştır. Bu doğrultuda onun, Medine’ye hicretten önce ve sonrasında şahitlik ettiği Asr-ı saâdet, Hulefâ-yi Râşidîn dönemleri ve Emevî Devleti’nin kuruluşunun ilk yıllarında neler yaptığı ve ne gibi hizmetlerde bulunduğu belirtilmeye çalışılmıştır. İbn Hazm (ö. 456/1064) Cevâmi‘u’s-sîre ve hamsü resâile uhrâ ve Esmau’s-sahabe vemâ li kulli vahidin minhum minel-aded isimli kitaplarında onun naklettiği hadislerin sayısını 55 olarak zikretmiştir. Bu sayının Ahmed b. Hanbel’in (ö. 241/855) el-Müsned’i, Rûyânî’nin (ö. 307/919-920) el-Müsned’i ve Taberânî’nin (ö. 360/971) el-Mu‘cemü’l-kebîr’i ve İbn Kutluboğa’nın (ö. 879/1474) Müsnedü ‘Ukbe b. ‘Âmir’i gibi eserlerde tutarlılığının tetkiki yoluna gidilmiştir. Tespit edilebildiği kadarı ile bu eserlerin her birinde onun hadislerinin sayısının tekrarsız şekliyle bile farklı ve bu sayıdan daha fazla olduğu görülmüştür. Dolayısıyla Ukbe b. Âmir’in hadislerinin sayısı belirtilirken “falanın falan kitabındaki hadislerinin sayısı” şeklinde zikredilmesinin daha doğru ve daha ilmî olacağı söylenebilir.}, number={3}, publisher={Kirsehir Ahi Evran University}