@article{article_1565997, title={20. Yüzyıl İran’ında Selefî Bir Perspektifle Şiîliği Tartışmaya Açmak: Âyetullah el-Burkaî ve İmâmet Eleştirisi}, journal={İlahiyat Tetkikleri Dergisi}, pages={1–16}, year={2025}, DOI={10.29288/ilted.1565997}, author={Ocak, Halil}, keywords={History of Sects, Burqai, Twelver Shiism, Salafism, Imamate, Iran, Ihya}, abstract={Bu makale, Birinci Dünya Savaşı akabinde kendisine yeni bir rota belirlemeye çalışan İran toplumuna yeni bir perspektif sunan ıslahçı din adamlarından biri olan Âyetullah Ebu’l-Fazl el-Burkaî’nin fikri ve siyasi mücadelesine odaklanmaktadır. Burkaî, Şiî düşünceye karşı dile getirdiği sert eleştirileri sebebiyle hem Pehlevî hânedanlığı hem de sonrasında kurulan İran İslâm Cumhuriyeti döneminde yoğun baskıya maruz kalmış az sayıdaki din adamından biridir. Makale, ömrünün önemli bir kısmını molla olarak Şiî düşüncenin gelişimi için harcayan bir âlimin, mezhep içi problemli bulduğu bazı noktaları eleştirmeye başlamasıyla birlikte 20. yüzyıl İran toplumu ve kurumsal ulemâsı tarafından nasıl karşılandığına dair bir fotoğraf sunmayı hedeflemektedir. Makale, Burkaî’nin yaşamı boyunca kurduğu ilişkileri, faaliyetlerini ve Şiî geleneğe yönelik eleştirilerini incelemiş ve Burkaî ile öze dönüşçü Selefî söylem arasında önemli paralellikler ortaya çıkarmıştır. Bu minvalde makale, bir zihniyet olarak Selefîliğin Sünnî coğrafya dışında Modern Şiî düşünürler arasında da dolaşımda olduğuna dair tespitte bulunmuştur. Çalışmada, Burkaî’nin biyografisine ve İsnâaşeriyye mezhebinin fikri omurgasını oluşturan imâmet teorisi hakkındaki eleştirilerine odaklanılarak ıslah düşüncesi de ortaya konmaya çalışılmıştır. Makale, Burkaî’nin, Pehlevi Devleti ve İran İslâm Devleti ile olan ilişkisini bir bütün olarak ele almış ve yer yer Burkaî’nin perspektifinden bu iki rejim arasında mukayeseler sunmuştur. Bu sayede farklı rejimler üzerinden İran’da ulemâ-toplum ve devlet ilişkisinin doğası ve dinamikleri anlaşılmaya çalışılmıştır. Makalede Burkaî’nin eserlerindeki otobiyografik anlatılar kronolojik olarak bir araya getirilerek otobiyografik belleği ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bu otobiyografik veriler ile Burkaî’nin fikirleri ve tercihleri arasındaki ilişki ağı, otobiyografik araştırma yöntemiyle analiz edilmiştir.}, number={64}, publisher={Ataturk University}