TY  - JOUR
T1  - Unmasking the pseudonyms of cultural mediators in Turkish children’s literature
TT  - Türk çocuk edebiyatında kültürel aracıların kullandığı müstear isimleri gün yüzüne çıkarmak
AU  - Yaman, Büşra
PY  - 2025
DA  - July
Y2  - 2025
DO  - 10.26650/iujts.2025.1568208
JF  - IU Journal of Translation Studies
PB  - Istanbul University
WT  - DergiPark
SN  - 2717-6959
SP  - 89
EP  - 105
IS  - 22
LA  - en
AB  - This article examines pseudonymous publications in the field of children’s literature in Türkiye from the microhis torical perspective of translation studies. Drawing on the reflections on the (in)visibility of cultural mediators in translation studies, it sets out to use clandestine agents engaging with the pseudonymous publications in the field of children’s literature as case studies. By doing so, this article charts the trajectory of pseudonymity as literary performances carried out by Yaşar Nabi Nayır, Tomris Uyar, Vartan İhmalyan, and Kadir Mısıroğlu in relation to cultural mediatorship in children’s literature and explores the underpinnings of pseudonymous identities through contextual, paratextual, and textual evidence. The motives for adopting pseudonyms vary according to each cultural mediator’s individual circumstances, ranging from the literary anxieties stemming from the genres and children’s literature to sociopolitical and economic conditions. It is argued that a stratification of specific genres and types of children’s books within the translated children’s literature could account for the cultural practices of pseudonymity. Pseudonymous publications in children’s literature provide a unique lens through which to crystallize the concepts of translation and children’s literature within a given period and culture, while also discerning the ambivalent borders of the cultural mediators’ translating/writing practices.
KW  - children’s literature
KW  - cultural mediator
KW  - pseudonyms
KW  - translation
KW  - Türkiye
N2  - Bu çalışma, Türkiye’de çocuk edebiyatı alanındaki müstear isimli yayınları çeviri çalışmalarında uygulanan mikro tarihsel bakış açısıyla incelemektedir. Çeviri çalışmalarında kültürel aracıların görünmezliği/görünürlüğüne ilişkin gözlemlerden yola çıkarak, çocuk edebiyatı alanında müstear isimle yayın yapan gizli eyleyenlerin vaka çalışması olarak ele alınması amaçlanmaktadır. Böylece Yaşar Nabi Nayır, Tomris Uyar, Vartan İhmalyan ve Kadir Mısıroğlu’ndan oluşan kültürel aracıların müstear isim kullanımının çocuk edebiyatında edebi bir performans olarak kültürel aracılıkla ilişkili yörüngesinin seyri izlenerek, bağlama, yan metinlere ve metinlere dayalı kanıtlar aracılığıyla müstear kimliklerin temelleri sorgulanacaktır. Müstear isim kullanma motivasyonları, her kültürel aracının bireysel koşullarına göre değişmekle birlikte, bu koşullar çocuk edebiyatından ve edebi türlerden doğan yazınsal kaygılardan sosyopolitik ve ekonomik koşullara kadar çeşitlilik gösterir. Çeviri çocuk edebiyatında belirli edebi türlerin ve çocuk kitapları çeşitlerinin katmanlaşmasının, müstear isim kullanımına ilişkin kültürel uygulamaları açıklayabileceği tartışılmaktadır. Çocuk edebiyatındaki müstear isimli yayınlar, belirli bir dönem ve kültür içinde çeviri ve çocuk edebiyatı kavramlarını billurlaştırmak için verimli bir bakış açısı sunarken, aynı zamanda kültürel aracıların çeviri/ yazma pratiklerinin muğlak sınırlarına ışık tutmaktadır.
CR  - Adamo, S. (2006). Microhistory of translation. In G. L. Bastin & P. F. Bandia (Eds.), Charting the future of translation history (pp. 81–100). University of Ottawa Press. google scholar
CR  - Akgün, E. (2024). Activist translation in Turkish digitosphere: Transforming translation process(es) and translator role(s) (Unpublished doctoral dissertation). Boğaziçi University. google scholar
CR  - Anamur, H. (2016). Başlangıcından bugüne fransızcadan türkçeye yapılmış çeviriler ile Fransız düşünürler, yazarlar, sanatçılar üzerine türkçe yayınları içeren bir kaynakça denemesi. Gündoğan Yayınları. google scholar
CR  - Apollinaire, G. (1965). Bir aşk kırgınının şarkısı (C. Süreya & R. Tomris, Trans.). De. google scholar
CR  - Arı, S. (2021). Toplumsal yaşamda çevirmen algısı ve edebiyat metinlerine yansıması: Tercüman Raif Efendi. Çeviribilim ve uygulamaları dergisi, 30(2021), 1-17. google scholar
CR  - Atefmehr, Z., & Farahzad, F. (2021). Microhistorical research in translator studies: An archival methodology. The Translator, 28(3), 251-262. https://doi.org/10.1080/13556509.2021.1944022. google scholar
CR  - Baker, M. (2000). Towards a methodology for investigating the style of a literary translator. Target, 12(2), 241-266. google scholar
CR  - Bell, A. (2006). The translator’s notebook: Delicate matters. In G. Lathey (Ed.) The translation of children’s literature: A reader (pp. 232-240). google scholar
CR  - Bell, A. (2007). Translation: Walking the tightrope of illusion. In S. Bassnett & P. Bush (Eds.) The translator as writer (pp. 58-70). Continuum. google scholar
CR  - Binyazar, A. (2010). Yaşar Nabi ve Varlık. In Filiz Nayır Deniztekin & Enver Ercan (Eds.) Yaşar Nabi Nayır ve Varlık dergisi (pp. 41-52). T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. google scholar
CR  - Borodo, M. (2017). Translation and Migration: Children’s Literature Authors, Translators and Publishers on the Move. In M. Borodo, J. google scholar
CR  - House, and W. Wachowski (Eds.) Moving texts, migrating people and minority languages (pp. 153–165). Singapore: Springer. google scholar
CR  - Büyük Anne (Anlatan) (1973). Altın ırmağın hakanı. Ülkü Matbaası. google scholar
CR  - Cagaptay, S. (2004). Race, assimilation and Kemalism: Turkish nationalism and the minorities in the 1930s. Middle Eastern Studies, 40(3), 86–101. google scholar
CR  - Cantek, L. (1996). Türkiye’de çizgi roman. İletişim. google scholar
CR  - Carroll, L. (1976). Alis harikalar ülkesinde (T. Uyar, Translated into Turkish; J. Tenniel, Illus.). Cem. google scholar
CR  - Çetin, N. (2012). Takma isimler sözlüğü. Akçağ. google scholar
CR  - Chesterman, A. (2000). A causal model for translation studies. In M. Olohan (Ed.), Intercultural faultlines: Research models in translation studies I textual and cognitive aspects (pp. 15-27). St Jerome. google scholar
CR  - Chesterman, A. (2009). The name and nature of translator studies. Hermes, 42, 13-22. google scholar
CR  - Coldiron, A. E. B. (2012). Visibility now: Historicizing foreign presences in translation. Translation studies, 5(2), 189-200. google scholar
CR  - Collodi, C. (1953). Pinokyo (Muzaffer Reşit, Trans.; G. Kabakçıoğlu, Illus.). İstanbul: Varlık. google scholar
CR  - D’Hulst L., Gonne M., Lobbes T., Meylaerts R. Verschaffel, T. (2014). Towards a multipolar model of cultural mediators within multicultural spaces: Cultural mediators in Belgium, 1830-1945. Revue belge de philologie et d'histoire, 92(4), 1255-1275. google scholar
CR  - D’Hulst, L. (2010). Translation history. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.) Handbook of translation studies volume I (pp. 397–405). John Benjamins. google scholar
CR  - De Foe, D. (1957). Robinson Crusoe ıssız adada (Y. Nabi, Shortened & trans.) (2nd ed.). Varlık. google scholar
CR  - Emiroğlu, C. (1972a). Perili köşk. Sebil. google scholar
CR  - Emiroğlu, C. (1972b). Dede korkut masalları. Sebil. google scholar
CR  - Eren Soysal, E. (2021). Betimleyici çeviri araştırmaları çerçevesinde çocuk edebiyatı çevirisi: Küçük kara balık örneği. In A. Akın & N. Şevik (Eds.). Çeviri ve disiplinlerarasılık: Çeviribilimin disiplinlerarası boyutu (pp. 73-98). Çizgi Kitabevi. google scholar
CR  - Erkul Yağcı, A. H. & Tahir Gürçağlar, Ş. (2024). Bölünmüş kimlikler, bölünmüş benlikler: Türk edebiyatında çevirmen karakterler. Nesir: Edebiyat araştırmaları dergisi, 7, 21-42. google scholar
CR  - Erkul Yağcı, A. S. (2021). Through Oğuz Haluk Alplaçin’s archive: A “ghost” translator in the 1950s and 1960s Istanbul. In F. Yücel & M. T. google scholar
CR  - Öncü (Hrsg.) Zur geschichte der Übersetzung in der Türkei: Themen und perspektiven (pp. 33-46). Logos Verlag Berlin GmbH. google scholar
CR  - Fitzgerald, F. S. (1968). 1 mayıs (R. Tomris Uyar, Trans.). Gerçek. google scholar
CR  - Fornalczyk-Lipska, A. (2021). Translators of children’s literature and their voices in prefaces and interviews. In K. Kaindl, W. Kolb & D. google scholar
CR  - Schlager (Eds.) Literary translator studies (pp. 183–198). John Benjamins. google scholar
CR  - Gaines, E. (1980). Gök nasıl da karardı (T. Uyar, Trans.; M. Delioğlu, Illus.). Cem. google scholar
CR  - Gorki, M. (1978). Danko’nun yüreği (İ. Amca, Trans from Russian; A. Aydemir, Illus.). Cem. google scholar
CR  - Gözel Durmaz, O. (2015). The distribution of the Armenian abandoned properties in an Ottoman locality: Kayseri (1915–18). Middle Eastern Studies, 51(5), 838–853. google scholar
CR  - Greenblatt, S. (1990). Shakespearean negotiations: The circulation of social energy in renaissance England. Clarendon Press. google scholar
CR  - Griffin, R. (2007). Working with anonymity: A theory of theory vs. archive. Literature compass, 4/2, 463–469. google scholar
CR  - Griffin, R. J. (1999). Anonymity and authorship. New literary history, 30/4, 877–895. google scholar
CR  - Griffin, R. J. (2003). The faces of anonymity: Anonymous and pseudonymous publication from the sixteenth to the twentieth century. Palgrave Macmillan. google scholar
CR  - Gürtunca Dede (Anlatan) (1974). Orhan gazi’nin rüyası. Ülkü Matbaası. google scholar
CR  - Hirano, C. (2006). Eight ways to say you: The challenges of translation. In G. Lathey (Ed.) The translation of children’s literature: A reader (pp. 225–231). Multilingual Matters. google scholar
CR  - Iggers, G. G. (1997). Historiography in the twentieth century: From scientific objectivity to the postmodern challenge. Wesleyan University Pres. google scholar
CR  - İhmal Amca (1975). Şeytan uçurtması (T. Oral, Illus.). Cem. google scholar
CR  - İhmal Amca (1978). Güneşe vurgun çocuk (T. Oral, Illus.) Cem. google scholar
CR  - İhmal Amca (1980a). Boyalı kırlangıç (T. Keskin, Illus.) Cem. google scholar
CR  - İhmal Amca (1980b). Eşek eşekken (T. Keskin, Illus). Cem. google scholar
CR  - İhmalyan, V. (2012). Bir yaşam öyküsü (3rd ed.). Cem. google scholar
CR  - Ilgın, M. S. (2019). Tomris Uyar’ın çevirmen ve yazar kimliklerinin etkileşimi [Interaction of translatorial and authorial identities of Tomris Uyar] (Master’s thesis). Istanbul University. google scholar
CR  - İsen, M. (2010). Balkan edebiyatlarını ülkemize tanıtan aydın: Yaşar Nabi Nayır. In F. Nayır Deniztekin & E. Ercan (Eds.) Yaşar Nabi Nayır ve Varlık dergisi (pp. 59-63). T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı. google scholar
CR  - Jakobson, R. (2000). On linguistic aspects of translation. In L. Venuti (Ed.) The translation studies reader (pp. 113-118). Routledge. google scholar
CR  - Kahraman, H. B. (2010). Bir nehir serüveni: Dergicilik, Varlık, dün – bugün. In F. Nayır Deniztekin & E. Ercan (Eds.) Yaşar Nabi Nayır ve Varlık dergisi (pp. 14-21). T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. google scholar
CR  - Kahun, L. (1972). Gökbayrak I-II-III (G. Bahtiyar, Trans.; C. Emiroğlu, Simplified by). Sebil. google scholar
CR  - Kansu Yetkiner, N., Duman, D. & Avşaroğlu, M. (2018). Çevirmen neredesin? Çocuk edebiyatı yanmetinlerinde çevirmenin kılıcı rolü. Çeviribilim ve uygulamaları dergisi, 24, 17-34. google scholar
CR  - Kansu-Yetkiner, N. (2016). Banned, bagged, bowdlerized: A diachronic analysis of censorship practices in children’s literature of Turkey. google scholar
CR  - History of education and children’s literature, XI/2(2016), 101-120 google scholar
CR  - Kenda, J. J. (2007). Rewriting children’s literature. In S. Bassnett & P. Bush (Eds.) The translator as writer (pp. 160–171). Continuum. google scholar
CR  - Koestler, A. (1952). Gün ortasında karanlık (M. Reşit, Trans.). Varlık. google scholar
CR  - Kopley, E. (2016). Anon is not dead: Towards a history of anonymous authorship in early-twentieth-century Britain. Mémoires du livre / Studies in book culture, 7/2, 1-42. google scholar
CR  - Lathey, G. (2006). The translation of children’s literature: A reader. Multilingual Matters. google scholar
CR  - Lathey, G. (2010). The role of translators in children’s literature: Invisible storytellers. Routledge. google scholar
CR  - Levend, A. S. (1960). Türk dilinde gelişme ve sadeleşme evreleri (2nd ed.). Türk Dil Kurumu. google scholar
CR  - Malaparte, (1950). Can pazarı (Y. Nabi, Trans.). Varlık. google scholar
CR  - Masalcı Baba (1946). Leylek padişah ve sihirli yüzük. Ahmet Halit Kitabevi. google scholar
CR  - Matkovic, R. (2015). Female authors under the mask of a male pseudonym: Some approaches to revealing authors’ gender. European journal of language and literature, 1(3), 68-75. google scholar
CR  - Milton, J. & Bandia, P. (2009) (Eds.). Agents of translation. John Benjamins. google scholar
CR  - Mısıroğlu, K. (1972a). Kanlı düğün. Sebil. google scholar
CR  - Mısıroğlu, K. (1972b). Uzunca sevindik. Sebil. google scholar
CR  - Mısıroğlu, K. (1975). Kırık kılıç. Sebil. google scholar
CR  - Mısıroğlu, K. (1993). Geçmiş günü elerken I. Sebil. google scholar
CR  - Mısıroğlu, K. (2019). Azîz vatandan ayrılışın hikâyesi: Hicret (5th ed.). Sebil. google scholar
CR  - Nayır, Y. N. (2010). Yaşam öyküm. In F. Nayır Deniztekin & E. Ercan (Eds.) Yaşar Nabi Nayır ve Varlık dergisi (pp. 80-89). T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. google scholar
CR  - Nikolajeva, M. (1995). Aspects and issues in the history of children’s literature. Greenwood Press. google scholar
CR  - Nişanyan, S. (2016). Kelimebaz. Everest. google scholar
CR  - Oittinen, R. (2020). From translation to transcreation to translation: Excerpts from a translator’s and illustrator’s notebooks. In J. Dybiec-Gajer, R. Oittinen, & M. Kodura (Eds.) Negotiating translation and transcreation of children’s literature: From Alice to the Moomins (pp. 13-37). Springer. google scholar
CR  - Öncü, M. T. (2017). Türkçe çeviriler bibliyografyası: Dünya edebiyatından çeviriler. Hiperyayın. google scholar
CR  - Paker, S. (2006). Ottoman conception of translation and its practice: The 1897 ‘classics debate’ as a focus for examining change. In T. Hermans (Ed.), Translating others (pp. 325-348). Volume 2. St. Jerome. google scholar
CR  - Poe, E. A. (1969). Altın böcek (T. Uyar, Trans.). Varlık. google scholar
CR  - Porter, E. H. (1972). Poliyanna (C. Emiroğlu, Trans.). Sebil. google scholar
CR  - Pym, A. (1998). Method in translation history. St. Jerome. google scholar
CR  - Pym, A. (2009). Humanizing translation history. Hermes, 42, 23-48. google scholar
CR  - Reşit, M. (1949a). Kahraman izciler (G. Kabakçıoğlu, Illus.). Varlık. google scholar
CR  - Reşit, M. (1949b). Dünyanın en güzel fıkraları. Varlık. google scholar
CR  - Reşit, M. (1949c). En güzel Türk fıkraları. Varlık. google scholar
CR  - Reşit, M. (1953). Seçilmiş çocuk şiirleri (M. Reşit, Compiled; G. Kabakçıoğlu, Illus.). Varlık. google scholar
CR  - Retranslation Turkey. (n.d.). About bibliography. Retrieved September 9, 2024, from https://retranslation-turkey.bogazici.edu.tr/ content/about-bibliography google scholar
CR  - Robinson, D. (1991). The translator’s turn. The Johns Hopkins University Press. google scholar
CR  - Safa, P. (1970). Osmanlıca, Türkçe, uydurmaca. Ötüken. google scholar
CR  - Saint-Exupery, A. (1965). Küçük prens (C. Süreya & R. Tomris, Trans.). Bilgi. google scholar
CR  - Semih, M. (1993). Türk edebiyatında mahlaslar, takma adlar, tapşırmalar ve lakaplar. Anahtar Kitaplar. google scholar
CR  - Seyfettin, Ö. (1972). And (C. Emiroğlu, Simplified by). Sebil. google scholar
CR  - Shavit, Z. (1986). Poetics of children’s literature. University of Georgia Press. google scholar
CR  - Şoran, İ. (2017). “Benek Tozu ve Diğer Müthiş Sırlar”ı Çevirmek ve Sözcüklerle Resimlerin Mükemmel Uyumu: Roald Dahl & Quentin Blake [Translating “Spotty Powder and Other Splendiferous Secrets” and the Perfect Match of the Words and Pictures: Roald Dahl & Quentin Blake]. Roman Kahramanları, 32, 23-25. google scholar
CR  - Steinbeck, J. (1952). Cennet çayırları (M. Reşit, Trans.). Varlık. google scholar
CR  - Stevenson, R. L. (1956). Define adası (M. Reşit, Shortened & trans.). Varlık. google scholar
CR  - Tagore, R. (1967). Şekerden bebek (R. Tomris, Trans.; Ç. A. Özkırım, Illus.) (2nd ed). Varlık. google scholar
CR  - Tahir Gürçağlar, Ş. (2008). The politics and poetics of translation in Turkey, 1923-1960. Rodopi. google scholar
CR  - Tahir Gürçağlar, Ş. (2014). The translational anatomy of a children’s magazine: The life and times of Doğan Kardeş. Trans: revista de traductología, 18, 15-33. google scholar
CR  - Takahashi, T. (2023). Self-translator’s (in)visibility: Domestication, foreignization, and more. Journal of Translation and Language Studies, 4(1), 23-37. google scholar
CR  - Tezel Amca (1967). Kayıp sultan. Varlık. google scholar
CR  - Thomson-Wohlgemuth, G. (2003). Children’s literature and translation under the East German regime. Meta, 48(1-2), 241–249. google scholar
CR  - Tunç, A. (2018). Bir mâniniz yoksa annemler size gelecek. Can. google scholar
CR  - Türkçe Çevirmenler Sözlüğü (n.d.). Retrieved 13 September 2024, from https://translex.ege.edu.tr/tr-6067/turkce_cevirmenler_sozlugu. html google scholar
CR  - Türköz, M. (2017). Naming and nation-building in Turkey: The 1934 surname law. Palgrave Macmillan. google scholar
CR  - Uyar, T. (1971). İpek ve bakır. Bilgi. google scholar
CR  - Uyar, T. (1973). Ödeşmeler ve Şahmeran hikayesi. Sinan Publishing. google scholar
CR  - Uyar, T. (2016). Çeviri sorunları. In Bütün yazıları (pp. 1530-1533). Yapı Kredi. google scholar
CR  - Venuti, L. (1995/2008). The translator’s invisibility: A history of translation (2nd ed.). Routledge. google scholar
CR  - White, H. (1987). The historical text as literary artifact. In Tropics of discourse: Essays in cultural criticism (3rd ed., pp. 81–100). Johns Hopkins University Press. google scholar
CR  - Wyss, J. R. (1946). İsviçreli Robenson (Yaşar Nabi, Trans.). Varlık. google scholar
CR  - Wyss, J. R. (1953). İsviçreli Robenson (Yaşar Nabi, Trans.) (2nd ed.). Varlık. google scholar
CR  - Yaman Topaç, B. (2020). Türkçe çocuk edebiyatı alanında çeviri 1970-1980 [Translation in the field of Turkish children’s literature 1970-1980] (Unpublished doctoral dissertation). Istanbul University. google scholar
CR  - Yıldırım, T. (2006). Edebiyatımızda müstear isimler. Selis Kitaplar. google scholar
CR  - Yılmaz Kutlay, S. (2015). Kişisel tarihin bir ürünü olarak çevirmen habitusu. International Journal of Language Academy, 3(1), 428-437. google scholar
CR  - Yücel, T. (1982). Yaşar Nabi okulu. In Yaşar Nabi’ye Saygı (pp. 162-166). Varlık. google scholar
CR  - Zeller, C. (2021). The imitation game: Russian pseudonyms and pseudo-translations in Dutch literature. Dutch Crossing, 45(2), 133-146. google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/iujts.2025.1568208
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4291904
ER  -