@article{article_1570347, title={Uluslararası Çevre Sözleşmelerinde Uygunluk Sistemlerine Bir Örnek Olarak Aarhus Sözleşmesi}, journal={Public and Private International Law Bulletin}, volume={45}, pages={109–140}, year={2025}, DOI={10.26650/ppil.2025.45.1.1570347}, author={Ertürk Özdemir, Ceren}, keywords={Convention on Access to Information, Public Participation in Decisionmaking, and Access to Justice in Environmental Matters, Aarhus Convention, Compliance Mechanism, International Environmental Law, Compliance Committee}, abstract={Çevrenin korunmasına yönelik gereksinimler arttıkça devletler, çok sayıda çok taraflı çevre sözleşmesi akdetmeye yönelmiştir. Bu artış, sözleşmelere taraf olan devletlerin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediklerini denetleme ihtiyacını doğurmuştur. Uygunluk (compliance) sistemleri, bu çok taraflı çevre sözleşmelerinin âkit devletlerinin yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak amacına yönelik önemli bir araçtır. Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Karar Alma Süreçlerine Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (Aarhus Sözleşmesi) de bu amacı içeren önemli sözleşmelerden biridir. Bu Sözleşme hem gerçek hem de tüzel kişilere Uygunluk Komitesi’ne başvuru imkanı tanıyarak, âkit devletlerin Sözleşme ile yüklendikleri yükümlülüklere riayet edip etmediğine ilişkin denetimi sağlar. Aarhus Sözleşmesi uygunluk sisteminin bu sıra dışı özelliği nedeniyle öğretide mahkeme benzeri yapıya dönüşebileceğine dair çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Çalışmada ilk olarak, uygunluğun ne olduğu, uygunluk sistemlerinin ortak özellikleri ve uygunluk sistemlerine neden ihtiyaç duyulduğu genel olarak incelenmektedir. Ardından Aarhus Sözleşmesi uygunluk sisteminin yapısı ve işlevi, onu diğer uygunluk sistemlerinden ayıran özellikleriyle irdelenmektedir. Çalışmanın son kısmında ise uygunluk sistemi içinde alınan kararların normatif gücü, bağlayıcı olup olmadığı ve uyuşmazlık çözüm yolları ile ilişkisi değerlendirilmektedir. Özellikle, Uygunluk Komitesi’nin âkit devletlerin Sözleşme ile uygun olmadığına ilişkin değerlendirmesi sonucunda aldığı kararların Taraflar Toplantısı tarafından onaylanması durumunda, bu kararların bağlayıcılığına ilişkin değerlendirme öğretideki yetkili yorum (authoritative interpretation), de facto hukuk yapım faaliyeti (de facto lawmaking) ve zımni yetki (implied powers) karineleri bakımından ele alınmıştır.}, number={1}, publisher={Istanbul University}