TY  - JOUR
T1  - Empirik ve Fenomenolojik Epistemolojinin Tabula Rasa ve Epokhe Üzerinden Karşılaştırılması
TT  - Comparison of Empirical and Phenomenological Epistemology through Tabula Rasa and Epoché
AU  - Uyanık, Necip
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2025
DO  - 10.18795/gumusmaviatlas.1577785
JF  - Mavi Atlas
PB  - Gumushane University
WT  - DergiPark
SN  - 2148-5232
SP  - 84
EP  - 98
VL  - 13
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Bu makalede epistemolojide önem arz eden Empirizm ve Fenomenolojinin tabula rasa ve epokhe üzerinden birkarşılaştırılması yapılmıştır. Bu bağlamda sorunun derinlemesine ele alınması ve tartışılması için üç filozun görüşlerinebaşvurulmuştur. Bu filozoflardan biri olan Husserl’in fenomenolojik bakış açısında epokhe, epistemoloji için öneçıkan bir kavramdır. Bunun yanında çok önceden Locke ve Hume, empirik bir yaklaşım içinde bilgi sorununu elealmışlar ve bilginin kesinliğini bu doğrultuda tartışmışlardır. Tabula rasa, Rasyonalistlerin doğuştan gelen fikirlerinolduğu tezine karşı Empiristlerin zihnin boş bir levha olduğu iddiasını taşır. Buna göre tabula rasa, iddia edildiğişekliyle doğru ve gerçek bilgiye ulaşmak için bir araçtır. Bununla birlikte tabula rasa sadece doğuştan gelen fikirlerireddeden bir bakış açısı olmayıp aynı zamanda gerçek bilgiye ulaşmayı engelleyen fikirleri de zihnimizden çıkarmayıhedefler. Bu yönüyle Locke ve Hume’un epistemolojik bakış açısıyla Husserl’in bakış açısındaki temel yakınlıklarınolduğu ifade edilebilir. Ontolojik bir metafizik içine girip epistemolojiden uzaklaşma tehlikesine karşın dikkatli olmakgerektiğinden Locke, Hume ve Husserl bilginin kesinliği sorununa ve bu dünyaya ait olması konusunayoğunlaşmışlardır. Epokhe, Husserl tarafından öne sürülmüş olup şeylere doğrudan ulaşmayı amaçlayan bir yöntemolarak karşımıza çıkar. Buradaki temel sorun, varolanın bilgisine doğrudan ulaşmak veya varolanın bilgisine doğrudanulaşmayı engelleyecek her türlü önkabullerden kurtulmaktır. Bu yönüyle hem tabula rasa hem epokhe, bilgininkesinliğinin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiğini soruşturmak için gereklidir. Dolayısıyla çalışmamız, tabula rasa veepokhe’nin benzerliklerini ve farklılıklarını Locke, Hume ve Husserl bağlamında incelemeyi hedeflemiştir.
KW  - Epistemoloji
KW  - Tabula rasa
KW  - Epokhe
KW  - Locke
KW  - Hume
KW  - Husserl.
N2  - In this article, a comparison of Empiricism and Phenomenology, which are important in epistemology, has beenmade through tabula rasa and epoché. In this context, the views of three philosophers were consulted to address anddiscuss the issue deeply. From the phenomenological perspective of Husserl, one of these philosophers, epoché is aprominent concept for epistemology. In addition, Locke and Hume had long ago addressed the problem ofknowledge within an empirical approach and discussed the certainty of knowledge in this direction. Tabula rasacarries the claim of the Empiricists that the mind is a blank slate against the thesis of the Rationalists that there areinnate ideas. Accordingly, tabula rasa is a tool for reaching true and real knowledge as claimed. However, tabula rasais not only a perspective that rejects innate ideas but also aims to remove from our minds the ideas that preventreaching true knowledge. In this respect, it can be stated that Locke and Hume’s epistemological perspective andHusserl’s perspective have fundamental similarities. Since it is necessary to be careful against the danger of enteringinto ontological metaphysics and moving away from epistemology, Locke, Hume, and Husserl focused on theconcern of the certainty of knowledge and its belonging to this world. Epoché was put forward by Husserl andappears as a method that aims to reach things directly. The fundamental difficulty here is to reach the knowledge ofwhat exists directly or to get rid of all kinds of preconceptions that will prevent direct access to the knowledge ofwhat exists. In this respect, both tabula rasa and epoché are necessary to investigate how the certainty of knowledgeshould be realized. Therefore, our study aims to examine the similarities and differences between tabula rasa andepoché in the context of Locke, Hume, and Husserl.
CR  - Adorno, T. (2010). Husserl ve idealizm problemi (E. T. Somyürek, K. 
Gülenç & A. İ. Duru, Çev.). Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, (6), 104-117.
CR  - Altuner, İ. (2012). Locke’un doğuştan ilkeler eleştirisi ve tabula rasa olarak zihin. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, (21), 107-114.
CR  - Anlı, Ö. F. (2008). Deneyim kavramı bağlamında Hegel’in empirizm eleştirisinin incelenmesi. Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, (2), 76-101.
CR  - Aristotle. (1931). De anima (J. A. Smith, trans.). Clarendon University Press.
CR  - Bryan, M. (2008). Büyük filozoflar (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
CR  - Cevizci, A. (2010). Bilgi felsefesi. Say Yayınları.
CR  - Cevizci, A. (2009).  Felsefe tarihi. Say Yayınları.
CR  - Çağlıyan, Ç. E. (2018). Ortak bir anlam zemini kurmaya yönelik bir çaba olarak Edmund Husserl’in fenomenolojik yöntemi. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (31), 279-298. https://doi.org/10.20981/kaygi.479388
CR  - Çelebi, E. (2018). Dil ve anlamın doğası üzerine bazı değerlendirmeler. İçinde O. Köse & İ. Serbestoğlu (Eds.), 3. Uluslararası bilimsel araştırmalar kongresi bildiri kitabı (ss. 119-128). Berikan Yayınevi.
CR  - Çelebi, E. (2019). John Locke’da temsil teorisi: Sözcük ve ide ilişkisi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 73-90. https://doi.org/10.20493/birtop.650307
CR  - Çelebi, E. (2017). John Locke’un ideler teorisi -eleştirel bir inceleme-. Gece Kitaplığı.
CR  - Duschinsky, R. (2012). Tabula rasa and human nature. Philosophy, 87(4). 509-529. https://doi.org/10.1017/S0031819112000393
CR  - Gaela, E. J. (2006). John Locke and the natural law, yesterday and today: A critical analysis [Unpublished doctoral dissertation]. Universidad de Navarra.
CR  - Gödelek, K. (2006). Kesin bir bilim olarak felsefenin kartezyen dayanakları. FLSF Dergisi, (2), 17-28,
CR  - Gür, A. (2021). Husserl fenomenolojisinde köprüler kurmak. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20(1), 346-367. https://doi.org/10.20981/kaygi.894362
CR  - İnam, A. (1995). Edmund Husserl’de mantık. Vadi Yayınları.
Hacımuratoğlu, E. (2024).  Fenomenoloji transandantal olmak zorunda mı?. Felsefe Arkivi, (61), 1–23. https://doi.org/10.26650/arcp.1413766
CR  - Hume, D. (1976). İnsanın anlama yetisi üzerine bir soruşturma (O. Aruoba Çev.). Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
CR  - Hume, D. (2009). İnsan doğası üzerine bir inceleme (E. Baylan, Çev.). Bilgesu Yayınevi.
CR  - Husserl, E. (2009). Bunalım (L. Özşar, Çev.). Biblos Yayınları.
CR  - Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders (H. Tepe, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
CR  - Husserl, E. (1995). Kesin bir bilim olarak felsefe (T. Mengüşoğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Jones, W. T.  (2006). Klasik düşünce: Batı felsefesi tarihi (H. Ünler, Çev.). Paradigma Yayınları.
CR  - Kırlı, Ö. (2013). John Locke ve David Hume’un epistemolojisi ve beşeri olanın izahı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20), 99-114. https://doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.20.446
CR  - Locke, J. (1996). İnsan anlığı üzerine bir deneme (V. Hacıkadiroğlu, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
CR  - Roy, M. (2010). Déconcert: A post-Derridian philosophy. Filosofía UIS, 9(2), 11-26.
CR  - Öğüt, B. (2019). Aristoteles’te kuvve-fiil ilişkisi (Tez No. 598806) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Öktem, Ü. (2005). Fenomenoloji ve Edmund Husserl’de apaçıklık (evidenz) problemi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45(1), 27-55.
CR  - Öztanrıkulu Özel, N. (2018). Skeptisizm epistemolojik bir çıkmaz mıdır? Journal of Human Sciences, 15(2), 1291-1305. https://doi:10.14687/jhs.v15i2.5183
CR  - Öztanrıkulu Özel, N. (2017). Hume’un dış dünyanın varlığına ilişkin tartışmadaki niyeti. Beytulhikme an International Journal of Philosophy, 7(2), 123-143.
CR  - Sacıhan, D. (2022). Fenomenoloji geleneğinde Edmund Husserl. Jass Studies the Journal of Academic Social Science Studies, 15(91), 523-532.
CR  - Sandowsky, L. N. (2006). Hume and Husserl the problem of the continuity or temporalization of consciousness. International Philosophical Quarterly, 46(1), 1-28.
CR  - West, D. (1998). Kıta Avrupası felsefesine giriş (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1577785
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4333168
ER  -