TY  - JOUR
T1  - Nirxandina Çîroka Mîrza Mihemed û Keça Paşê Li Gor Rêbaza Binyadgerî ya Vladimir Propp
TT  - Mirza Mihemed ile Padişah Kızı’ı Masalınn Vladimir Propp’un Yapısalcı Kuramı Bağlaminda İncelenmesi
AU  - Bozkurt, Kenan
AU  - Güneş, Abdurrahim
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.55253/2025.nubihar.1582027
JF  - Nubihar Akademi
JO  - na
PB  - PAK AJANS Yayıncılık
WT  - DergiPark
SN  - 2147-883X
SP  - 23
EP  - 47
IS  - 23
LA  - ku
AB  - Çîrok, xezîneyên edebî yên devkî ne ku xeyal û pêkhateyên civakî yên mirovahiyê yên beriya îcadkirina nivîsandinê nîşan didin. Ev berhem; nirx, bawerî û dînamîkên hevpar ên civakan aşkera dikin ku di erdnîgarî û pêvajoyên dîrokî yên cuda da jiyane. Ji ber ku çîrok, hilgirê qodên çandî ne ku ziman, dîn û şêwaza jiyana civakan nîşan didin, xwedî gelek taybetmendiyên fonksiyonel in û ji ber vê taybetmendiya xwe jî heta roja me ya îro hebûna xwe domandiye. Di vê çerçoveyê da çîrok jî, weke berhemên din ên vegotinê yên devkî, hatin analîzkirin û bi rêbazên cûrbicûr hewl hatiye danîn ku werin famkirin. Yek ji van rêbazan jî rêbaza “Analîzkirina Binyadgeriya Çîrokan” ya ku ji aliyê folklornasê Rûs Vladîmîr Propp ve hatiye çêkirin e. Rêbaza Propp, ku wekî "Rêbaza Morfolojîk" jî tê zanîn, armanc dike ku fonksiyonên çîrokan diyar bike û zagonên sabît ên ku avahiya van çîrokan bi rê ve dibin destnîşan bike. Di vê lêkolînê da çîroka bi navê “Mîrza Mihemed û Keça Paşê” ku ji Mûnewwer Însel’a li gundê Badayê ya navçeya Misirc’a Sêrtê dijî hatiye qeyd kirin, bi rêbaza Propp hat lêkolînkirin. Herwiha di vê lêkolînê da qadên fonksiyonel ên ku Propp li ser çîrokan destnîşan kiriye jî hatine destnîşankirin. Di gotarê da pêşî li ser çîrokan û rêbaza Propp agahiyên giştî tên dayîn û paşê jî çîroka ku hatiye berhevkirin li gorî rêbaza Propp tê analîzkirin.
KW  - Çîrok
KW  - Mîrza Mihemed
KW  - metoda Propp
KW  - analîza çalakiyê
KW  - motîf.
N2  - Masallar, yazının icadından önce insanlığın muhayyilesini ve toplumsal yapılarını yansıtan sözlü edebiyat hazineleri olarak öne çıkar. Bu ürünler, aynı zamnda farklı coğrafyalarda ve tarihsel süreçlerde yaşamış toplumların ortak değerlerini, inançlarını ve sosyal dinamiklerini ortaya koyar. Propp, masallardaki eylemlerin belirli kalıplar içinde organize olduğunu ve bu eylemleri sabit ve değişken unsurlar olarak sınıflandırarak masal yapısının evrenselliğini göstermiştir. Masallar, coğrafi ve kültürel farklılıklara rağmen benzer temalar ve anlatım biçimleri içerir. Bu bağlamda Mirza Mihemed masalının analizi; masaldaki karakterler, olaylar ve motifler üzerinden Propp’un metodolojisi ile gerçekleştirilecektir. Analiz, masaldaki unsurların nasıl yapılandığını ve toplumsal normların, değerlerin nasıl şekillendiğini incelemeyi hedefler. Mirza Mihemed masalı, hem yerel kültürü hem de evrensel temaları yansıtan zengin bir içerik sunar. Propp’un yönteminin uygulanması, masalın sosyal ve kültürel bağlamda anlamını derinleştirecek ve Kürt kültürünün özgün unsurlarını anlamamıza yardımcı olacaktır. Bu çalışma, Mirza Mihemed masalını Vladimir Propp’un masal inceleme metoduna göre analiz etmeyi amaçlamakta ve masalların sadece eğlence aracı olmadığını, aynı zamanda sosyolojik ve kültürel değerlerin aktarımında önemli bir rol oynadığını vurgulamaktadır.
CR  - Akarslan, T. (2015). “Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde “El Bilmez Alelacaip Oyunu Masalı” Üzerine Bir İnceleme”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10/1, s. 283-297.
CR  - Bars, M. E. (2014). “Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde “Basat Depegözi Öldürdügi Boy” Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9 (3), rr. 257- 269.
CR  - Boratav, P. N. (1988). “Masal ve Masalcı Üzerine”, Masal Araştırmaları, İstanbul: ART-SAN Yay. 31-41.
CR  - Boratav, P. N. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
CR  - Boratav, P. N. (2009). Zaman Zaman İçinde. Ankara: İmge Yayınları.
CR  - Çıblak, N. (2005). V. Propp’un Masal Çözümleme Metodu. Türk Dili, 638, 127-140.
CR  - Çiftçi, M. (2019). Nimûneyên Çîrokên Derasayî Yên Çaldiranê Li Gorî Rêbaza Morfolojiyê Ya Vladîmîr Propp. Teza Mastirê. Wan: Zanîngeha Yuzuncî Yil ya Wanê.
CR  - Çifçi, T. (2020). Adıyaman Yöresinden Derlenen “Gurrî û Hûtê Kor” Masalının Rus Yapısalcı Metodu Çerçevesinde Analizi. International Journal of Kurdish Studies, 6 (2), rr. 187-201.
CR  - Demir, B. (2022). Kürt ve Alman Masallarının Tip ve Motif Yönünden Karşılaştırılması. Teza Doktorayê. Amed: Zanîngeha Dîcleyê.
CR  - Demir, R. (2023). Mardin Masalları: İnceleme-Metin. Teza Doktorayê. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi
. 
Duran, Y. (2019). Li Gorî Rêbaza Vladîmîr Propp, Analîza Çend Çîrokên Herêma Colemêrgê. Teza Mastirê. Mêrdîn: Mardin Artuklu Üniversitesi.
CR  - Dündar, H. (2002). “Vladimir Propp ve Masalın Biçimbilimi”, Millî Folklor, Y. 7, S. 55, s. 115- 118.
CR  - Elçin, Şükrü. (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Günay, U. (1974). Elazığ Masalları (İnceleme-Metin). Teza Doktorayê. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
CR  - Günay, U. (1992). “Masal”. Türk Dünyası El Kitabı. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
CR  - Gürsu, S. (2017). Bingöl/Kiğı Yöresi Masal Örnekleri ve Tahlili (Teza Mastirê ya Neçapkirî). Bingöl: Bingöl Üniversitesi.
CR  - Kardaş, C. (2015) “Derlenen Kürt Masalları Üzerine Eleştirel Bir Yaklaşım” https://www.k24kitap.org/derlenen-kurt-masallari-uzerine-elestirel-bir-yaklasim-273.
CR  - Keskin, N. (2019). Folklor û Edebiyata Gelêrî. İstanbul: Weşanên Avesta.
CR  - Özçelik, M. (1993). Afyonkarahisar Masalları Üzerine Bir Araştırma I-II. (Teza Doktorayê). Konya: Selçuk Üniveristesi.
Öztürk, A. (1986). Türk Anonim Edebiyatı. İstanbul: Bayrak Yayınları.
CR  - Pertev, R. (2017). Xebateke Giring Di Dîroka Folklora Kurdî De: Kemal Fewzî Û Berhevkariya Çîrokên Kurdî. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 2 (3) , 44-61
CR  - Pertev, V. (2022). Analîza Çîrokên Derasayî Yên Herêma Curnê Reş Li Gorî Rêbaza Vladîmîr Propp. Teza Mastirê. Mûş: Zanîngeha Alparslan ya Mûşê.
CR  - Propp, V. (2001). Masalın Biçimbilimi: Olağanüstü Masalların Yapısı. Çev. Mehmet Rıfat-Sema Rıfat. İstanbul: Om Yayınevi.
CR  - Sayar, S. (2013). Evrenselin Etnisiteye İndirgenmesi ya da Kürt Masalları, Studies Of The Ottoman Doman, 3 (4), rr. 29-40.
CR  - Tanrıkulu, V. (2017). Kürtçe Masallar ile Grimm Kardeşler Masallarının Motifler Açısından Karşılaştırılması. Teza Mastirê. Amed: Zanîngeha Dîcleyê.
CR  - Yaş, E. (2013). Çîrokên Kurdan. İstanbul: Nûbîhar.
CR  - Yuksekbag, A. (2021). Gulçiçeka Dilan Çîrokên Herêma Xerzanê. Amed: Weşanên payîz.
UR  - https://doi.org/10.55253/2025.nubihar.1582027
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4351720
ER  -