TY  - JOUR
T1  - Türkiye’nin İklim Değişikliğine Yönelik Politikaları ve Kurumsal Yapısı
TT  - Turkey's Policies and Institutional Structure Regarding Climate Change
AU  - Özkaya, Selçuk
PY  - 2024
DA  - December
Y2  - 2024
DO  - 10.53472/jenas.1585364
JF  - JENAS Journal of Environmental and Natural Studies
JO  - JENAS
PB  - Blacksea Nature and Environment Association
WT  - DergiPark
SN  - 2687-6450
SP  - 251
EP  - 268
VL  - 6
IS  - 3 (In Honour of Nesrin Algan)
LA  - tr
AB  - İklim değişikliği yalnızca hava desenlerindeki değişikliklerle ilgili değildir; ekosistemleri, toplumu ve acil eylem gerektiren birçok başka alanı da etkiler. Sonuç olarak, iklim değişikliği bir kriz yaratır. Bu kriz, etkileri her geçen gün artan, en belirgin etkisi dezavantajlı gruplar üzerinde olan, karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu durum, dezavantajlı grupların krizden daha az sorumlu olmalarına rağmen olumsuz sonuçlarına karşı daha savunmasız olmaları nedeniyle iklim adaleti kavramını ön plana çıkarır. Bu nedenle, iklim politikalarında iklim adaleti dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda, bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin iklim değişikliğine ilişkin politikalarını ve kurumsal yapısını iklim adaleti kapsamında değerlendirmektir. Çalışma, iklim adaletine odaklanarak Türkiye'nin iklim değişikliği politikalarını ve kurumsal çerçevesini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. 2010-2023 ve 2024-2030 yıllarını kapsayan iklim stratejileri ve iklim eylem planları da dahil olmak üzere politika belgeleri bu çalışmanın birincil materyalini oluşturmaktadır. Daha sonra iklim değişikliğine ilişkin kurumsal yapı incelenmiştir. Çalışmanın yöntemi içerik analizidir. Çalışmada, iklim adaletinin 2024'ten itibaren önceki dönemlere kıyasla politika belgelerinde giderek daha fazla ele alındığını saptanmıştır. Ayrıca, Türkiye'nin Paris İklim Anlaşması'na taraf olduğu 2021'den sonra iklim değişikliği için kurumsal yapı artık bakanlık düzeyinde yönetilmektedir. Ancak kurumsal olarak, dezavantajlı gruplardan ziyade TÜSİAD ve MÜSİAD gibi sermaye grupları, temsil edilmektedir.
KW  - İklim Adaleti
KW  - İklim Politikaları
KW  - Türkiye
KW  - İklim Değişikliği
KW  - İklim Krizi
N2  - Climate change is not only about changes in weather patterns; it also impacts ecosystems, society, and many other areas that require urgent action. Consequently, climate change creates a crisis. This crisis has a compounding nature, amplifying its effects day by day, with the most significant impact on disadvantaged groups. This situation brings the concept of climate justice to the forefront, as disadvantaged groups, despite having less responsibility for the crisis, are more vulnerable to its negative consequences. Therefore, climate justice must be considered in climate policies. In this context, the aim of this study is to evaluate Turkey's policies and institutional structure regarding climate change within the scope of climate justice. The study seeks to improve Turkey's climate change policies and institutional framework with a focus on climate justice. Policy documents form the primary material of this study, including climate strategies and climate action plans from 2010-2023 and 2024-2030. The institutional structure for climate change was then examined. The method of the study is content analysis. The study found that climate justice is increasingly addressed in policy documents as of 2024 compared to previous periods. Furthermore, after 2021, when Turkey became a party to the Paris Climate Agreement, the institutional structure for climate change is now managed at the ministry level. However, it is evident that capital groups such as TÜSİAD and MÜSİAD are represented institutionally, rather than disadvantaged groups.
CR  - 1 sayılı CBK (2018 [2024]), Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, R.G. Tarih: 10.07.2018, R.G. Sayı: 30474, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1&MevzuatTur=19&MevzuatTertip=5 (06.11.2024).
CR  - 4 sayılı CBK (2018 [2024]), Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, R.G. Tarih: 15.07.2018, R.G. Sayı: 30479, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4&MevzuatTur=19&MevzuatTertip=5 (06.11.2024).
CR  - 67 sayılı CBK (2020), Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, R.G. Tarih: 18.09.2020, R.G. Sayı: 31248.
CR  - 85 sayılı CBK (2021), Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, R.G. Tarih: 29.10.2021, R.G. Sayı: 31643.
CR  - 90 sayılı CBK (2022), Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, R.G. Tarih: 05.02.2022, R.G. Sayı: 31741.
CR  - Aksu, C., (2022), “İklim Krizi ve Mücadele”, içinde Siyasi Ekoloji (Der. Yurdanur, H.), İmge Kitabevi: Ankara: 267-280.
CR  - Arnot, G., Thomas, S., Pitt, H., & Warner E., (2023), “Australian young people's perspectives about the political determinants of the climate crisis”, Health Promotion Journal of Australia, 5(1): 196–206. https://doi.org/10.1002/hpja.734
CR  - Brown Weiss, E., (1989), In Fairness to Future Generations International Law, Common Patrimony, and Intergenerational Equity, United Nations University: Tokyo.
CR  - Crease, R. P., Parsons, M., & Fisher, K. T., (2019), ““No climate justice without gender justice”: explorations of the intersections between gender and climate injustices in climate adaptation actions in the Philippines”, içinde Routledge Handbook of Climate Justice (Eds. Jafry, T.), Routledge: London & New York: 359-377.
CR  - Cuartas, J., McCoy, D. C., Torres, I., Burghardt, L., Shonkoff, J. P., & Yoshikawa, H., (2024), “The developmental consequences of early exposure to climate change-related risks”, Child Development Perspectives, 18(3): 145–154. https://doi.org/10.1111/cdep.12503
CR  - Çoban, A., (2022a), İklim Krizi Nasıl Çözülür? Kapitalist ve Ekososyalist Çözüm Stratejileri, Ceylan Yayınları: İstanbul.
CR  - Çoban, A., (2022b), “İklim Krizinde Sermayenin Kaldıracı Olarak Yeşil Dönüşüm”, içinde Siyasi Ekoloji (Der. Yurdanur, H.), İmge Kitabevi: Ankara: 217-252.
CR  - Diezmartínez, C. V., & Short Gianotti, A. G., (2022), “US cities increasingly integrate justice into climate planning and create policy tools for climate justice”. Nature Communication, 13: 5763. https://doi.org/10.1038/s41467-022-33392-9
CR  - Durmuş, M., (2022), “Net Sıfır Emisyon Değil, Gerçek Sıfır Emisyon; İklim Finansmanı Değil, İklim Tazminatı; Sistemde Reform Değil, Sistem Değişikliği”, içinde Siyasi Ekoloji (Der. Yurdanur, H.), İmge Kitabevi: Ankara: 63-84.
CR  - Hung, LS., & Bayrak, M. M., (2020), “Comparing the effects of climate change labelling on reactions of the Taiwanese public”. Nature Communications, 11: 6052. https://doi.org/10.1038/s41467-020-19979-0
CR  - İklim Değişikliği Başkanlığı (2023), İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu, https://iklim.gov.tr/idukk-i-13 (12.11.2024).
CR  - İklim Değişikliği Başkanlığı [İDB] (2024a), İklim Değişikliği Azaltım Stratejisi ve Eylem Planı (2024-2030), https://iklim.gov.tr/db/turkce/icerikler/files/%C4%B0klim%20De%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi%20Azalt%C4%B1m%20Stratejisi%20ve%20Eylem%20Plan%C4%B1%20(2024-2030).pdf (11.11.2024).
CR  - İklim Değişikliği Başkanlığı [İDB] (2024b), İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2024-2030), https://iklim.gov.tr/db/turkce/icerikler/files/Iklim%20Degisikligine%20Uyum%20Stratejisi%20ve%20Eylem%20Plan%C4%B1.pdf (11.11.2024).
CR  - Jafry, T., (2019), Routledge Handbook of Climate Justice, Routledge: London & New York.
CR  - Kovancı, E., (2022), “İklim Krizini Hak Temelli Yaklaşım Özelinde Değerlendirme”, İdealkent, 37(13): 1535-1565. https://doi.org/10.31198/idealkent.1139377
CR  - Kunelius, R., & Roosvall, A., (2021). “Media and the Climate Crisis”, Nordic Journal of Media Studies, 3(1): 1–19. https://www.doi.org/10.2478/njms-2021-0001
CR  - Mattar, S., & Mbakwem, E., (2019), “Climate migration The emerging need for a human-centred approach”, içinde Routledge Handbook of Climate Justice (Eds. Jafry, T.), Routledge: London & New York: 479-493.
CR  - McDermott, M., Mahanty, S., & Schreckenberg, K., (2013). “Examining equity: A multidimensional framework for assessing equity in payments for ecosystem services”. Environmental Science & Policy, 33: 416–427. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2012.10.006
CR  - Neuman, W. L., (2014), Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar 2. Cilt (Çev. Özge, S.), Yayınodası Yayıncılık: Ankara.
CR  - Özkan, O., (2022), “Hak Temelli Sürdürülebilir Gelişme Politikaları: Bir İnsan Hakkı Olarak Güvenli, Temiz, Sağlıklı ve Sürdürülebilir Çevre Hakkı”, İdealkent, 13(35): 197-220. https://doi.org/10.31198/idealkent.1074493
CR  - Perkins, P. E., (2019), “Climate justice, gender and intersectionality”, içinde Routledge Handbook of Climate Justice (Eds. Jafry, T.), Routledge: London & New York: 349-358.
CR  - Reckien, D., Creutzig, F., Fernandez, B., Lwasa, S., Tovar-Restrepo, M., Mcevoy, D., & Satterthwaite, D., (2017), “Climate change, equity and the Sustainable Development Goals: an urban perspective”. Environment and Urbanization, 29(1): 159-182. https://doi.org/10.1177/0956247816677778
CR  - Robinson, M., & Shine, T., (2018), “Achieving a climate justice pathway to 1.5 °C”, Nature Climate Change 8: 564–569. https://doi.org/10.1038/s41558-018-0189-7
CR  - Schlosberg, D., & Collins, L. B., (2014), “From environmental to climate justice: climate change and the discourse of environmental justice”. WIREs Climate Change, 5: 359-374. https://doi.org/10.1002/wcc.275
CR  - See, J., & Wilmsen, B., (2022), “A multidimensional framework for assessing adaptative justice: a case study of a small island community in the Philippines”, Climatic Change, 170: 16, https://doi.org/10.1007/s10584-021-03266-y
CR  - Steele, W., Mata, L., & Fünfgeld, H., (2015), “Urban climate justice: creating sustainable pathways for humans and other species”, Current Opinion in Environmental Sustainability, 14: 121-126. https://doi.org/10.1016/j.cosust.2015.05.004
CR  - Sultana, F., (2022) “Critical climate justice”. The Geographical Journal, 188(1): 118–124. https://doi.org/10.1111/geoj.12417
CR  - T.C. Adalet Bakanlığı (2021), İnsan Hakları Eylem Planı ve Uygulama Takvimi, https://insanhaklarieylemplani.adalet.gov.tr/resimler/%C4%B0nsan_Haklar%C4%B1_Eylem_Plan%C4%B1_ve_Uygulama_Takvimi.pdf (12.11.2024).
CR  - T.C. Anayasası (1982 [2018]), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, R.G. Tarih: 09.11.1982, R.G. Sayı: 17863 (Mükerrer), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf (12.11.2024).
CR  - T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı [ÇSB] (2012a), Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/eylem%20planlari/uyum_stratejisi_eylem_plani_TR.pdf (13.11.2024).
CR  - T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı [ÇSB] (2012b), Türkiye Cumhuriyeti İklim Değişikliği Eylem Planı 2011-2023, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/eylem%20planlari/Iklim%20Degisikligi%20Eylem%20Plani_TR.pdf (13.11.2024).
CR  - T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı [ÇSB] (T.Y.), Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi 2010-2023, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/strateji%20belgesi/Turkiye%20Iklim%20Degisikligi%20Strateji%20Belgesi_TR.pdf (12.11.2024).
CR  - T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022), İklim Değişikliği Başkanlığı Hizmet Birimleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, R.G. Tarih: 21.06.2022, R.G. Sayı: 31873.
CR  - Talu, N., & Kocaman, H., (2019), Türkiye’de İklim Değişikliği ile Mücadelede Politikalar, Yasal ve Kurumsal Yapı, İklim Değişikliği Alanında Ortak Çabaların Desteklenmesi Projesi (iklimİN): Ankara.
CR  - Tatgın, E., (2019), “İklim Adaleti Kapsamında Toplumsal Cinsiyet Tartışması”, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 1(1): 104-118.
CR  - Tekeli, İ., Algan, N., Türkeş, M., Vaizoğlu, S. A., Güler, Ç., Tekbaş, Ö. F., Eralp Abay, T., Dündar Kaya, A., Arıkan, Y., Saygılı, A., Yerli, S., & Çobanoğlu, Z., (2011), Türkiye Açısından Dünyada İklim Değişikliği, TÜBA: Ankara.
CR  - Türkeş, M., (2008), “Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler”, İklim Değişikliği ve Çevre, 1(1): 26-37.
CR  - Young, I. M., (1990), Justice and the Politics of Difference. Princeton University Press: Princeton.
UR  - https://doi.org/10.53472/jenas.1585364
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4366730
ER  -