TY - JOUR T1 - Psikolojik Danışman Adaylarının Bazı Değişkenlere Göre Duygusal ve Psikolojik Danışma Öz Yeterlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi AU - Kılıç, Mustafa AU - Alver, Birol PY - 2025 DA - April Y2 - 2025 DO - 10.51460/baebd.1590487 JF - Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi JO - WAJES PB - Dokuz Eylul University WT - DergiPark SN - 1308-8971 SP - 949 EP - 978 VL - 16 IS - 1 LA - tr AB - Bu araştırma, psikolojik danışman adaylarının duygusal öz yeterlik algıları ile psikolojik danışma öz yeterlik algılarını arasındaki ilişkinin ve bazı değişkenlere göre psikolojik danışma öz yeterlik algılarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Kırıkkale Üniversitesi ve Aksaray Üniversitesi’nin 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık ana bilim dallarında öğrenim görmekte olan 3 ve 4. sınıf öğrencileri arasından araştırmaya gönüllü olarak katılan 506 öğrenciye kişisel bilgi formu, “Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeği” ve “Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği” uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25.0 paket programı ile analiz edilmiş, ANOVA, bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analiz, korelasyon ve çoklu regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularında katılımcıların psikolojik danışma öz yeterliklerinin cinsiyet ile ilişkisine ait bulgularda keşif alt boyutu ile anlamlı ilişkiler bulunmuştur ve kadınlar erkeklere göre daha yüksek sonuç vermişlerdir. Sınıf düzeyleriyle ilişkisine ait bulgularda yardım becerileri faktörünün keşif alt boyutu ile oturumu yönetme faktörü arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur ve 4. Sınıf düzeyi 3. Sınıf düzeyine göre daha yüksek sonuç vermiştir. Psikolojik danışman adaylarının duygusal öz yeterlikleri ve psikolojik danışma öz yeterlikleri arasındaki ilişkiler incelendiğinde tüm alt boyutlar arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmuştur. Duyguları düzenleme ve duyguları algılamanın keşif alt boyutunu anlamlı bir şekilde yordayıp önemli bir etkisinin olduğu bulunmuştur. Duyguları düzenleme yardım becerileri faktörünün içgörü ve eylem alt boyutunu ve psikolojik danışmada zorluklar faktörünün danışan problemleri alt boyutunu anlamlı bir şekilde yordayıp düşük bir etkisinin olduğu bulunmuştur. Oturumu yönetme faktöründe ise bütün duygusal öz yeterlik alt boyutları anlamlı bir şekilde yordayıp önemli etkilerinin olduğu bulunmuştur. KW - “Psikolojik Danışman Adayları.” KW - “Duygusal Öz-Yeterlik.” KW - “Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik.” CR - Adıgüzel, Y. (2023). Psikolojik danışmanların öz yeterlilikleri ile iş doyumu ilişkisinin ve bu ilişkide öz şefkatin aracılık rolünün incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi. CR - Ak, G., & Deniz Yöndem, Z. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının öz yeterlik ve mesleki doyum düzeyleri arasındaki ilişkide okul ikliminin aracı rolünün incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51(2), 1417-1447. https://doi.org/10.14812/cufej.1075915 CR - Akçakaya, A. (2022). Psikolojik danışma yardımı vermeye yönelik tutum, öz-yeterlik ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Içinde PQDT - Global. https://www.proquest.com/dissertations-theses/psikolojik-danışma-yardımı-vermeye-yönelik-tutum/docview/2787194566/se-2?accountid=25089 CR - Akdağ, M. (2021). Bilimsel araştırmalarda istatistiksel analizler SPSS uygulamaları. Nobel Akademik Yayıncılık. CR - Akdoğan, R. (2014). Psikolojik yardım sürecinde terapötik bir hedef olarak içgörü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(4), 375-388. https://doi.org/10.5455/cap.20140210075748 CR - Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009). Examining school counselors’ sense of self-efficacy regarding psychological counsultation and counseling in special education. Elementary Education Online, 8(3), 709-719. http://ilkogretim-online.org.tr CR - Akşab, G., & Türk, F. (2022). Psikolojik danışmanların psikolojik danışma öz-yeterlik algılarına ilişkin bir derleme çalışması. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(1), 1-40. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1685048 CR - Aliyev, R., & Tunç, E. (2015). Self-efficacy in counseling: The role of organizational psychological capital, job satisfaction, and burnout. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 190, 97-105. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.04.922 CR - Aydın, F., Odacı, H., & Kahveci, H. (2017). School counselors’ counseling self-efficacy: An evaluation in terms of life satisfaction and hope. Journal of Human Sciences, 14(4), 4607-4627. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/4793 CR - Azar, Z. (2024). Psikolojik danışma öz-yeterliği: Psikolojik danışman adaylarında süpervizyon yaşantıları ve bilişsel esnekliğin rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi. CR - Bağcı, B., Uğur, A., Çalık, E., Uzun, İ. B., & Başıbeyaz, İ. H. (2021). Psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma öz yetkinlikleri ile ikincil travmatik stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 148-173. https://dergipark.org.tr/en/pub/ozelegitimrehberlikdergisi/issue/66067/1032320 CR - Bakar, A. R., Zakaria, N. S., & Mohamed, S. (2011). Malaysian counselors’ self-efficacy: implication for career counseling. International Journal of Business and Management, 6(9), 141-147. https://doi.org/10.5539/ijbm.v6n9p141 CR - Bakioğlu, F., & Türküm, A. S. (2019). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma özyeterliklerinin çeşitli betimsel özellikleri açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 178-190. https://doi.org/10.17556/erziefd.460584 CR - Bandura, A. (1983). Self-efficacy determinants of anticipated fears and calamities. Journal of Personality and Social Psychology, 45(2), 464-469. https://doi.org/10.1037/0022-3514.45.2.464 CR - Batal, Ö., & Ümmet, D. (2022). Psikolojik danışmanların danışma öz yetkinliklerinin duygusal zekâ ve yaşam doyumlarına göre incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 56(56), 44-59. https://doi.org/10.15285/maruaebd.1050863 CR - Bintaş-Zörer, P., & Yorulmaz, O. (2022). Duygu düzenlemeye güncel bir bakış: Bağlamsal faktörler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(2), 195-206. https://doi.org/10.18863/pgy.972675 CR - Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28. https://doi.org/10.1080/07481756.2005.11909766 CR - Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2023). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (35th ed.). Pegem Akademi. CR - Chan, D. W. (2004). Perceived emotional intelligence and self-efficacy among Chinese secondary school teachers in Hong Kong. Personality and Individual Differences, 36(8), 1781-1795. https://doi.org/10.1016/j.paid.2003.07.007 CR - Choi, S., Kluemper, D. H., & Sauley, K. S. (2013). Assessing emotional self‐efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross‐cultural samples. Applied Psychology, 62(1), 97-123. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2012.00515.x CR - Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2021). Research methods, design, and analysis (13.). Pearson. CR - Çapri, B., & Demiröz, Z. (2016). Duygusal zekâ düzeyi ve psikolojik danışma öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkide etkili psikolojik danışman niteliklerinin aracı rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1037-1037. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282399 CR - Dacre Pool, L., & Qualter, P. (2012). Improving emotional intelligence and emotional self-efficacy through a teaching intervention for university students. Learning and Individual Differences, 22(3), 306-312. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2012.01.010 CR - Demir, F. E., & Tunç, E. (2022). Psikolojik danışman adaylarının özel eğitim öz-yeterlik ve psikolojik danışman öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Journal of Academic Social Science Studies, 15(91), 57-76. https://doi.org/10.29228/JASSS.62184 CR - Demirel, Y. (2013). Psikolojik danışman öz yetkinlik ölçeğinin hazırlanması [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. http://hdl.handle.net/11655/1762 CR - Doğanülkü, H. A., & Kırdök, O. (2020). Psikolojik danışmanların mesleki bağlılıklarının bir yordayıcısı olarak psikolojik danışma öz-yeterliliği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1387-1401. https://doi.org/10.17679/inuefd.812605 CR - Dryden, W. (2023). Dealing with emotional problems using rational emotive behaviour therapy (REBT): A practitioner’s guide (2nd ed.). Routledge. CR - Durbin, J., & Watson, G. S. (1950). Testing for serial correlation in least squares regression: I. Biometrika, 37(3/4), 409-428. https://doi.org/10.2307/2332391 CR - Durmuşçelebi, M., & Karayağız, Ş. (2018). Psikoloji eğitimi alan öğrencilerin duygusal zekâ ve psikolojik danışma öz-yeterliklerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 14-14. https://doi.org/10.26466/opus.460750 CR - Easton, C., Martin, W. E., & Wilson, S. (2008). Emotional intelligence and implications for counseling self‐efficacy: Phase II. Counselor Education and Supervision, 47(4), 218-232. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2008.tb00053.x CR - Ellis, A. (2004). The road to tolerance: The philosophy of rational emotive behavior therapy. Prometheus Books. CR - Ellis, A. (2008). Rational-emotive behavior therapy. Içinde R. J. Corsini & D. D. Wedding (Ed.), Current psychotherapies (8., ss. 187-222). Thomson Brooks/ Cole. CR - Field, A. (2009). Discovering statistics using Spss (and sex and drugs and rock “n” roll) (3rd ed.). Sage Publications. CR - Galla, B. M., & Wood, J. J. (2012). Emotional self-efficacy moderates anxiety-related impairments in math performance in elementary school-age youth. Personality and Individual Differences, 52(2), 118-122. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.09.012 CR - Gladding, S. T. (2018). Counseling: A comprehensive profession (8th ed.). Pearson. CR - Green, S. B., & Salkind, N. J. (2008). Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and understanding data (5th ed.). Pearson College Div. CR - Hackney, H., & Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: Psikolojik yardım süreci el kitabı (T. Ergene ve S. S. Aydemir, Çev.). Mentis Yayıncılık. CR - Heppner, P. P., Wampold, B. E., Owen, J., Thompson, M. N., & Wang, K. T. (2015). Research design in counseling (4th ed.). Brooks Cole. CR - Hessler, D. M., & Katz, L. F. (2010). Brief report: Associations between emotional competence and adolescent risky behavior. Journal of Adolescence, 33(1), 241-246. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2009.04.007 CR - Işık, Ş., Ergüner Tekinalp, B., Üzbe Atalay, N., & Kaynak, Ü. (2022). Psikolojik danışmada güncel kuramlar (7th ed.). Pegem Akademi. CR - Kalaycı, Ş. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayınları. CR - Kallner, A. (2018). Laboratory statistics: Methods in chemistry and health sciences (2nd ed.). Elsevier. CR - Karasar, N. (2015). Araştırmalarda rapor hazırlama (19th ed.). Nobel Akademik Yayıncılık. CR - Keskin, S. (2020). Psikolojik danışmanların psikolojik danışma öz-yeterlikleri ve psikolojik ihtiyaç doyumları [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. https://hdl.handle.net/20.500.11782/3833 CR - Kirk, B. A., Schutte, N. S., & Hine, D. W. (2008). Development and preliminary validation of an emotional self-efficacy scale. Personality and Individual Differences, 45(5), 432-436. https://doi.org/10.1016/J.PAID.2008.06.010 CR - Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling (5th ed.). Guilford Press. CR - Larson, L. M. (1998). The social cognitive model of counselor training. The Counseling Psychologist, 26(2), 219-273. https://doi.org/10.1177/0011000098262002 CR - Larson, L. M., Clark, M. P., Wesely, L. H., Koraleski, S. F., Daniels, J. A., & Smith, P. L. (1999). Videos versus role plays to increase counseling self‐efficacy in prepractica trainees. Counselor Education and Supervision, 38(4), 237-248. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.1999.tb00574.x CR - Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179-218. https://doi.org/10.1177/0011000098262001 CR - Larson, L. M., Suzuki, L. A., Gillespie, K. N., Potenza, M. T., Bechtel, M. A., & Toulouse, A. L. (1992). Development and validation of the Counseling Self-Estimate Inventory. Journal of Counseling Psychology, 39(1), 105-120. https://doi.org/10.1037/0022-0167.39.1.105 CR - Lent, R. W., Hill, C. E., & Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the Counselor Activity Self-Efficacy Scales. Journal of Counseling Psychology, 50(1), 97-108. https://doi.org/10.1037/0022-0167.50.1.97 CR - Martin, W. E., Easton, C., Wilson, S., Takemoto, M., & Sullivan, S. (2004). Salience of emotional intelligence as a core characteristic of being a counselor. Counselor Education and Supervision, 44(1), 17-30. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2004.tb01857.x CR - Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2004). Emotional intelligence: Theory, findings, and implications. Psychological Inquiry, 15(3), 197-215. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1503_02 CR - Mouloud, K., & Elkader, B. A. (2016). Self-efficacy and achievement motivation among football player. The Swedish Journal of Scientific Research, 3(11), 13-19. https://www.researchgate.net/publication/317102209_Self-efficacy_and_Achievement_Motivation_among_Football_Player CR - Murdock, N. L. (2022). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (F. Akkoyun, Çev.; 2nd ed.). Nobel Akademik Yayıncılık. CR - Niditch, L. A., & Varela, R. E. (2012). Perceptions of parenting, emotional self-efficacy, and anxiety in youth: Test of a mediational model. Child & Youth Care Forum, 41(1), 21-35. https://doi.org/10.1007/s10566-011-9150-x CR - Oh, S., Hahs‐Vaughn, D. L., & Hagedorn, B. (2019). Exploring the relationships between counseling students’ cultural factors, academic aptitude, and self‐efficacy. Counselor Education and Supervision, 58(4), 257-277. https://doi.org/10.1002/ceas.12156 CR - Özgönül, Ö., & Ümmet, D. (2020). Ruh sağlığı uzmanlarının duygu ifadesi ve danışma öz yeterliklerinin iyi oluşlarına olan etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 70-81. https://doi.org/10.18863/pgy.722104 CR - Özteke Kozan, H. İ. (2018). Psikolojik danışman adaylarının danışma uygulamasına yönelik kaygıları: Nitel bir yaklaşım. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 109-137. https://doi.org/10.26466/opus.476077 CR - Pamukçu, B., & Demir, A. (2013). Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği Türkçe Formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(40), 212-221. https://doi.org/10.17066/pdrd.48350 CR - Petrides, K. V., & Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: behavioural validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17(1), 39-57. https://doi.org/10.1002/per.466 CR - Rizzo, J. M., & Schwartz, R. C. (2021). The effect of mindfulness, psychological flexibility, and emotional intelligence on self-efficacy and functional outcomes among chronic pain clients. Journal of Contemporary Psychotherapy, 51(2), 109-116. https://doi.org/10.1007/s10879-020-09481-5 CR - Santrock, J. W. (2020). Ergenlik (D. M. Siyez, Çev.; 14th ed.). Nobel Yayıncılık. CR - Satıcı, B. (2014). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma öz-yeterlik algılarının mizah tarzları ve süpervizyon yaşantıları açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Içinde PQDT - Global. https://www.proquest.com/dissertations-theses/psikolojik-danışman-adaylarının-danışma-öz/docview/2567953251/se-2?accountid=25089 CR - Şahin Kıralp, F. S. (2015). Do courses taken from psychological counseling departments affect the trainee counselor’s self-efficacy? Procedia - Social and Behavioral Sciences, 205, 637-641. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.09.100 CR - Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Education. CR - Tang, M., Addison, K. D., LaSure‐Bryant, D., Norman, R., O’Connell, W., & Stewart‐Sicking, J. A. (2004). Factors that influence self‐efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education and Supervision, 44(1), 70-80. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.2004.tb01861.x CR - Totan, T., İkiz, E., & Karaca, R. (2010). Duygusal Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçeye uyarlanarak tek ve dört faktörlü yapısının psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 71-95. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deubefd/issue/25125/265301 CR - Uslu, M., & Arı, R. (2005). Psikolojik danışmanların danışma becerisi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 509-519. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61791/924101 CR - Ümmet, D. (2017). Structural relationships among counselling self- efficacy, general self-efficacy and positive-negative affect in psychological counsellor candidates. Educational Sciences: Theory & Practice, 17(6), 1875-1892. https://doi.org/10.12738/estp.2017.6.0180 CR - Wan Jaafar, W. M., Mohamed, O., Bakar, A., & Tarmizi, R. A. (2009). The influence of counseling self-efficacy towards trainee counselor performance. The International Journal of Learning Annual Review, 16(8), 247-260. https://www.researchgate.net/publication/289736539_The_influence_of_counseling_self-efficacy_towards_trainee_counselor_performance CR - Wei, M., Tsai, P.-C., Lannin, D. G., Du, Y., & Tucker, J. R. (2015). Mindfulness, psychological flexibility, and counseling self-efficacy. The Counseling Psychologist, 43(1), 39-63. https://doi.org/10.1177/0011000014560173 CR - Yam, F. C. (2016). Psikolojik danışma öz yeterliği: Kişilik özellikleri, durumluk-sürekli kaygı düzeyleri ve geçmiş eğitim yaşantıları. Journal of International Social Research, 9(42), 1304-1304. https://doi.org/10.17719/jisr.20164216242 CR - Yam, F. C. (2018). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri, iş doyumu/mesleki memnuniyet düzeyleri ve psikolojik danışma öz yeterlikleri: Türkiye’de yapılmış araştırmaların incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 70, 110-131. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/42273/508656 CR - Yayla, E., & İkiz, F. E. (2017). Psikolojik danışmanların etkili nitelikleri ile danışma öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(48), 31-44. https://dergipark.org.tr/en/pub/tpdrd/issue/41239/488648#article_cite CR - Yıldırım, B., Sarıçam, H., & Aydın, R. Ş. (2023). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam kalitesi ve psikolojik danışma öz-yeterliği düzeylerinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(40), 1189-1213. https://doi.org/10.35675/befdergi.1276581 CR - You, X., Ju, C., Wang, M., Zhang, B., & Liu, P. (2019). Age differences in the influence of induced negative emotion on decision-making: The role of emotion regulation. The Journals of Gerontology: Series B, 74(5), 796-805. https://doi.org/10.1093/geronb/gbx137 UR - https://doi.org/10.51460/baebd.1590487 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4389979 ER -