@article{article_1601874, title={Çevirmen Ulusal Meslek Standardı Işığında Sağlık Çevirmenliği Mevzuatı ve Uygulamaları}, journal={Söylem Filoloji Dergisi}, volume={10}, pages={1152–1180}, year={2025}, DOI={10.29110/soylemdergi.1601874}, author={Polat Ulaş, Aslı}, keywords={The National Occupational Standard for “Translator/Interpreter”, healthcare interpreting, SIHHAT Project, health tourism, functionalist approaches to translation/interpreting}, abstract={Bu çalışmada Türkiye’de yürütülen sağlık çevirmenliği faaliyetleri, çeviride meslekleşme açısından oldukça önemli bir belge olan Çevirmen Ulusal Meslek Standardı (ÇUMS) (Seviye 6, 2013, 2020) açısından incelenmektedir. Sağlık çevirmenliği toplum çevirmenliğinin başlıca alt alanlarından biri olup sağlık kuruluşlarında görevliler ile ülkenin dilini bilmeyen yabancılar arasında dil ve kültür farklılıklarından kaynaklanan engellerin aşılmasına olanak tanır. Türkiye’de mevzuatla düzenlenen başlıca sağlık çevirmenliği hizmetleri çoğunluğu Suriyeli olan Geçici Koruma Statüsü altındaki sığınmacılar ile ticaret, eğitim ve en önemlisi sağlık turizmi amacıyla ülkeye gelen yabancılara sunulmaktadır. Sığınmacılara çoğunlukla 2016 yılından bu yana yürürlükte olan Avrupa Birliği destekli SIHHAT Projesi kapsamında kamu sağlık kuruluşlarında sağlık çevirmenliği hizmetleri sunulmaktadır. Mülteciler dışındaki diğer yabancılara ise çoğunlukla özel sağlık kuruluşlarında çeşitli tıbbi branşlarda verilen sağlık hizmetleri kapsamında çeviri desteği sağlanmaktadır. Bu çalışma, SIHHAT Projesi ve sağlık turizmi bağlamındaki sağlık çevirmenliği uygulamaları ve ilgili mevzuatın ÇUMS ölçütleriyle uyumluluğunu sorgulamaktadır. Çalışmanın veri kaynağı, anılan çeviri faaliyetleri ve çeviri hizmetlerini sunanlara ilişkin mevzuat hükümleri ile istihdam ilanlarını kapsayan kurumsal belgeler olup çalışmada doküman incelemesi yöntemi benimsenmiştir (Bowen, 2009; Bryman, 2012). Veri seti, ÇUMS’un konumlandırıldığı eğitim seviyesi olan Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) Seviye 6 tanımlayıcıları ve ÇUMS’ta yer alan meslek tanımı, çalışma ortamı ve koşulları ile meslek profili başlığı altındaki başarım ölçütleri ve ilgili görevlerin tanımlandığı başlıklardan iş organizasyonu ve sözlü ve yazılı çeviri süreci kapsamında incelenmektedir. İncelemede konuya ilişkin akademik çalışmaların bulgularından da yararlanılmaktadır. Çeviriyi eyleyenleri ve süreci ile bir eylem olarak ele alan işlevsel yaklaşımlar (Holz-Mänttäri, 1984; Reiss ve Vermeer, 1984/2014) incelemeye ışık tutmaktadır. Anılan başlıklara ilişkin nitel içerik analizi (Bryman, 2012, s. 557) yaklaşımı benimsenen inceleme sonucunda, SIHHAT Projesi kapsamındaki sağlık çevirmenliği faaliyetlerinde kurumsallaşma eğiliminin daha belirgin olduğu görülmüştür. SIHHAT Projesi kapsamında görevlendirilen ilgili personelin sağlaması gereken eğitim seviyesi koşulunun ÇUMS’un konumlandırıldığı Seviye 6 ile daha uyumlu olduğu tespit edilirken, sağlık turizmi kapsamındaki ilgili personelin yerine getirmesi gereken eğitim seviyesi koşulunun Seviye 6’dan uzaklaştığı saptanmıştır. SIHHAT Projesinin sonraki yıllarında istihdam edilmeye başlanan tercümanların, projenin ilk etabından itibaren Seviye 3 düzeyinde istihdam edilen ve çoğunlukla iletişim, karşılama, rehberlik görevlerinden sorumlu tutulan hasta yönlendirme personelinden daha fazla yetkiyle, yazılı ve sözlü çeviri ile imza ve onam formları işlemlerinden sorumlu tutulduğu tespit edilmiştir. Sağlık turizmi kapsamında çoğunlukla özel sağlık kuruluşlarında istihdam edilen uluslararası hasta rehberlerinin yazılı ve sözlü çevirinin yanı sıra ilgili birimlerde asli ekip üyesi olarak organizasyon, koordinasyon, refakat görevlerinden sorumlu olduğu tespit edilmiştir.}, number={2}, publisher={Yusuf ÇETİN}