@article{article_1603324, title={UYGUR KADIN ŞAİR VE YAZARLAR}, journal={Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi}, pages={21–38}, year={2025}, DOI={10.46400/uygur.1603324}, author={Koraş, Hikmet}, keywords={Woman Poet, Woman Writer, Biography of Women Poets, Woman Novelist, Woman Storyteller}, abstract={Dil toplumun aynasıdır ve toplumsal hayatın bütün özelliklerini dilde görmek mümkündür. Türklerde kadın ve erkek hayatı birlikte omuzlar. Sosyal hayattaki bu birliktelik dile de yansımıştır. Türkçede cinsiyet ayrımı yani kelimelerde erillik dişillik farkı yoktur. Bu özelliği Türklerin mitolojisinde de görmek mümkündür. Türkistan adlandırması Asya kıtasının büyük bir bölümünü kapsamaktadır. 20. yüzyılda coğrafyanın bölünmesi ile bölgeye yayılmış olan Uygur Türkleri de bölünmüştür. Ancak Uygurların çoğu Doğu Türkistan’da yaşamakla birlikte, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan hatta Afganistan, Pakistan ve Hindistan’da yaşadıkları söylenebilir. Hayvancılığa bağlı bozkır hayat tarzını bırakıp şehir hayatına ilk geçen Türk topluluğu bugün Doğu Türkistan’da yaşayan Uygur Türklüğüdür. Halk edebiyatında pek çok kadın kahraman çıkaran Uygur Türkleri, destandaki bu durumu gerçek hayata da yansıtmıştır. Henüz XV. asırda Uygur Türkleri tarafından kadın şairler konusunda tezkire bile kaleme alınmıştır. XV. asırdan günümüze kadar bu konuda elimizde ciddi bir tezkire olmasa da Çağatay yazı dili ile şiir yazan divan sahibi kadın şairlerin olduğu bilinmektedir. Günümüzde Uygurlar, Doğu Türkistan ve çevresindeki ülkelerde yaşamaktadır. Tarihin en acımasız rejiminin yönetimi altında zulüm gören Uygur Türkleri, Sovyetler Birliği döneminde Doğu Türkistan’dan çevredeki ülkelere sığınmıştır. Bu durum, isimleri tespit edebilebilen şairlerin biyografilerinde de görmek mümkündür. Tespit edebildiğimiz kadın şairlerden bir kısmı Doğu Türkistan’dan Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye’ye göç etmiş sanatçılardır. Bozkır hayat tarzını bırakıp sanat ve ticaretle uğraşmaya başlayan Uygurlar bilim, teknik, tarım, hayvancılığın yanında edebiyat ve sanatta da ileriye gitmiştir. Bugün çeşitli engellemeler nedeniyle araştırma yapılamayan ve dışarıya bilgi aktarımı olmayan Doğu Türkistan’da, sayısının çok daha fazla olduğunu tahmin ettiğimiz kadın şair ve yazar olduğu kabul edilebilir. Var olanlar bu tahmini doğrulamaktadır. Bu sayının çokluğu Uygur Türklüğünün bağımsızlığının yakınlığını da müjdelemektedir. Çalışmada, haklarında bilgi edinilebilen Uygur kadın şairler ve yazarlar doğum tarihleri veya yılları esas alınarak sıralanmıştır. Hayatlarından kısaca bahsedilmiş ve verdikleri eserlere değinilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın araştırmacılar ve okuyucular için Uygur kadın şair ve yazarlar hakkında bilgilerin derli toplu bir şekilde sunulduğu bir çalışma olması amaçlanmıştır.}, number={25}, publisher={Alimcan	İnayet}