TY  - JOUR
T1  - İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük
TT  - Two Women, Two Cities: Flâneuse In The Artificial Silk Girl And Fosforlu Cevriye
AU  - Lidar, Veysel
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.26650/sdsl2024-1604205
JF  - Studien zur deutschen Sprache und Literatur
PB  - Istanbul University
WT  - DergiPark
SN  - 2619-9890
SP  - 53
EP  - 83
IS  - 53
LA  - tr
AB  - Bu çalışmada Alman edebiyatından yazar Irmgard Keun’un Das kunstseidene Mädchen ve Türk edebiyatından yazar Suat Derviş’in Fosforlu Cevriye romanları, kadın ve kent deneyimi izleğinde ve flanöz tipi kapsamında karşılaştırılacaktır. Çalışmada sosyolojik eleştiri yöntemi kullanılacak ve karşılaştırmalı edebiyatın en güncel yaklaşımı olan Varyasyon Kuramı uyarınca bulgular değerlendirilecektir. Çalışmada Varyasyon Kuramına genel hatlarıyla değinildikten sonra, flanöz kavramı üzerinde durulacaktır. Flanözün var olup olmadığı, varsa ortaya çıkış süreci ve özellikleri hakkında tartışmalardan bahsedilerek, flanöz tipinin bir temsilcisi olarak sunulan hayat kadını ve edebiyat ilişkisine yer verilecektir. Kadının kamusal alandaki görünürlüğünün ilk temsilcilerinden olan hayat kadını tipi, çalışmada incelenen her iki romanda da görüldüğünden, flanöz – hayat kadını ilişkisi, çalışma açısından önemlidir. Ele alınan her iki eserin de 1930’lu yıllarda geçmesi çalışma açısından belirleyici unsurlardır. Weimar dönemi Almanya’sında yaşayan Keun, eserinde dönemin olumlu ve olumsuz yönlerini lüks ve maddi kazanç için cinselliğini kullanan Doris’in gözünden okurlara sunmaktadır. Suat Derviş ise, Keun’un eserini yazdığı ve romanının çok satanlar listesine girdiği 1932 yılında, Berlin’de öğrenciliğinin yanında gazete ve dergilerde çalışmakta ve muhtemeldir ki Keun’un eserini bilmektedir. Derviş’in eserinin her ne kadar sonraki yıllarda yazılmış olsa da 1930’ların İstanbul’unda geçmesi, ana karakterinin bir hayat kadını olması ve kadın ve kent ilişkisine önemli ölçüde yer vermesi, iki yazar arasında karşılaştırmalı bir çalışma yapılabileceği düşüncesini doğurmuştur. Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye romanlarındaki ana karakterler Doris ve Cevriye, flanözlük kapsamında okunarak, sırasıyla Berlin ve İstanbul’a, kalabalıklara, vitrinlere olan ilgileri açısından değerlendirilecektir. Ayrıca flanözün flanörden ne gibi açılardan farklı olduğu da yine kuramsal bilgilerin ışığında ve eserlerden hareketle açıklanmaya çalışılacaktır.
KW  - Kent romanı
KW  - flanöz
KW  - modernite
KW  - Irmgard Keun
KW  - Suat Derviş
N2  - In this study, the novels The Artificial Silk Girl by the German writer Irmgard Keun and Fosforlu Cevriye by the Turkish writer Suat Derviş will be compared in the context of women and urban experience, and within the framework of the flâneuse type. The study will employ a sociological critique method, and the findings will be evaluated according to the Variation Theory, the most current approach in comparative literature. The existence of the flâneuse, its emergence process, and characteristics will be discussed, and the relationship between the prostitute and literature will be presented as an example of the flâneuse type. The type of prostitute, one of the first representatives of visibility in the public sphere, is found in both novels examined in this study, making the relationship between the f lâneuse and the life of a sex worker crucial to the study. Living in Weimar Germany, Keun presents the positive and negative aspects of the era through the eyes of Doris, who uses her sexuality for luxury and material gain. In 1932, when Keun wrote her novel, Derviş was working in newspapers and magazines while also studying in Berlin, and it is likely that she was aware of Keun's work. Although Derviş's work was written later, the fact that it takes place in 1930s Istanbul, its main character is a sex worker, and the significant emphasis on the relationship between women and the city, suggests the possibility of a comparative study between the two authors.
CR  - Aksoy, N. (2015). Suat Derviş Muhalif Bir Yazar Mıdır? G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (ss. 51-66). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
CR  - Alver, K. (2006). Sosyolojik Eleştiri: Sosyolojik Okumaya Giriş. K. Alver (Edt.), Edebiyat Sosyolojisi (ss. 277-288). Ankara: Hece Yayınları. google scholar
CR  - Baudelaire, C. (1967). The Painter of Modern Life and Other Essays. (2.Baskı). (J. Mayne, Trans. – Eds.) Connecticut: Phaidon Publishers. google scholar
CR  - Baudelaire, C. (2014). Modern Hayatın Ressamı. (8.Baskı), (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
CR  - Bauman, Z. (2015). Desert Spectecular, K. Tester (Der.) The Flâneur (pp.138-157). Londra: Routledge Publishing. google scholar
CR  - Benjamin, W. (2014). Pasajlar, (11. Baskı), (A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
CR  - Buck-Morss, S. (1986). The Flaneur, The Sandwichmen and the Whore: The Politics of Loitering. New German Critique, 39, 99-140. google scholar
CR  - Cao, S. (2013). The Variation Theory of Comparative Literature. Berlin: Springer Verlag. google scholar
CR  - Cao, S. & Han, Z. (2017). The Theoretical Basis and Framework of Variation Theory. CLCWeb: Comparative Literature and Culture. 19(5), 1-11. https://doi.org/10.7771/1481-4374.3108 google scholar
CR  - Derviş, S. (2016). Fosforlu Cevriye (2. Baskı). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
CR  - Felski, R. (2020). Modernitenin Cinsiyeti. (1. Baskı), (A. Gündüz, Çev.). İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
CR  - Friedberg, A. (2001). The Mobilized and Virtual Gaze in Modernity. N. Mirzoeff (Edt.) The Visual Culture Reader (pp. 253-262). USA: Routledge. google scholar
CR  - Gleber, A. (1999). The Art of Taking a Walk: Flanerie, Literature, and Film in Weimar Culture. Princeton: Princeton University Press. google scholar
CR  - Gökşen, E. (2021). Gazeteci Suat Derviş’ten Romancı Suat Derviş’e: Fosforlu Cevriye’yi Röportajlar Üzerinden Okumak. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 13(25), s. 231-252. http://dx.doi.org/10. 26517/ytea.482 google scholar
CR  - Günay Erkol, Ç. (2015). Cemiyet Hayatı ve Muhayyile: Suat Derviş’in Gazetecilik Destekli Edebiyat Anlayışı. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 67-78). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
CR  - Häntzschel, H. (2001). Irmgard Keun. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch. google scholar
CR  - Hongyan C. (2014). Die Selbstinszenierung im Glanzlicht der Groβstadt Zu Imgard Keuns Das kunstseidene Mädchen. F. Yalin, W. Maoping, Z. Jianhua, G. Braungart, G. Lauer (Eds). Literaturstraβe Chinesisch-deutsches Jahrbuch für Sprache, Literatur und Kultur (pp.181-194). Würzburg: Verlag Königshausen & Neumann GmbH. google scholar
CR  - Kara, E. (2023). Dişil Kent Bilinci ve Bir Flanöz Olarak Fosforlu Cevriye. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 326-337. https://doi.org/10.32600/huefd.1169166 google scholar
CR  - Kennedy, B. (2014). Irmgard Keun: Zeit und Zitat Narrative Verfahren und literarische Autorschaft im Gesamtwerk. Berlin: De Gruyter. google scholar
CR  - Keun, I. (2004). Das kunstseidene Mädchen. Leipzig: Ernst Klett Schullbuchverlag. google scholar
CR  - Lidar, V. & Lidar, H.A. (2020). Karşılaştırmalı Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım: Varyasyon Kuramı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 21(8), 298-314. https://doi.org/10.33692/avrasyad. 656079 google scholar
CR  - Martin, A. (2008). Kultur der Oberfläche, Glanz der Moderne. M. Luserke-Jaqui (Edt.) Deutschsprachige Romane der klassischen Moderne (s. 349-367). Berlin: De Gruyter. google scholar
CR  - McBride, P. (2011). Learning to See in Irmgard Keun’s Das kunstseidene Mädchen. The German Quarterly, 84(2), 220-238. google scholar
CR  - Moran, B. (2004). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. (13. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
CR  - Nava, M. (1997). Modernity’s Disavowal: Women, The City and The Department Store, M. Nava & A. O’Shea (Eds.) Modern Times: Reflections on a Century of English Modernity (pp. 38-76). USA: Routledge. google scholar
CR  - Özsoy, D. (2012). Bir Flȃneuseün Portresi: George Sand. H. Köse (Ed.), Flanör Düşünce Arkaik Dönemde ve Dijital Medya Çağında Aylaklık (s.303-320). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. google scholar
CR  - Parsons, D.L. (2003). Streetwalking the Metropolis Women, the City, and Modernity. (2.baskı). New York: Oxford University Press. google scholar
CR  - Sabancı Uzun, G. (2015). “Gözlerinden Bellidir Cevriyem”: O’nun Sessizliğinde Var-olan Fosforlu/ Cevriye. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 129-144). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
CR  - Saraç, T. (1990). Büyük Fransızca-Türkçe Sözlük. Adam Yayınları, İstanbul. google scholar
CR  - Shafi, M. (1988). ‘Aber das ist es ja eben, ich habe keine Meinesgleichen’: Identitätprozeβ und Zeitgeschichte in dem Roman ‘Das kunstseidene Mädchen’ von Irmgard Keun. Colloquia Germanica, 21(4), 314-325. google scholar
CR  - Sönmez İşçi, G. (2015). Giriş. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 13-28). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
CR  - Tseng, C. (2006). The Flaneur, The Flaneuse, and the Hostess: Virginia Woolf’s (Un)Domesticating Flanerie in Mrs. Dalloway. Concentric: Literary and Cultural Studies 32(1), 219-258. google scholar
CR  - Von Ankum, K. (1994a). “Ich liebe Berlin mit einer Angst in den Knien”: Weibliche Stadterfahrung in Irmgard Keun Das kunstseidene Mädchen. The German Quarterly, 67(3), 369-388. google scholar
CR  - Von Ankum, K. (1994b). Material Girls: Consumer Culture and the ‘New Woman’ in Anita Loss’ ‘Gentlemen Prefer Blondes’ and Irmgard Keun’s ‘Das kunstseidene Mädchen’. Colloquia Germanica, 27(2), 159-172. google scholar
CR  - Wellek, R. & Warren, A. (1993). Edebiyat Teorisi. (1. Baskı), (Ö.F. Huyugüzel, Çev.). İzmir: Akademi Yayınları. google scholar
CR  - Wilson, E. (1992, Kasım). Görünmez Flȃneur (F. Çulha ve A. Bora, Çev.), Birikim Dergisi 43, 54-65. google scholar
CR  - Wolff, J. (1985). The Invisible Flȃneuse: Women and the Literature of Modernity. Theory, Culture & Society, 2(3), 37-46. https://doi.org/10.1177/02632764850020030 google scholar
CR  - Wolff, J. (1989). The Invisible Flâneuse Women and the Literature of Modernity. (A. Benjamin, Der.), The Problems of Modernity Adorno and Benjamin içinde, (s.141-156). Coventry: Warwick University Press. google scholar
CR  - Wolff, J. (2008). Gender and the haunting of cities. A. D’ Souza & T. Mcdonough (Yay. haz.), The invisible flaneuse (ss. 18-31). Manchester: Manchester University Press. google scholar
CR  - Yücel, T. (2009). Eleştiri Kuramları. (11. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/sdsl2024-1604205
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4452933
ER  -