TY  - JOUR
T1  - GAZZÂLÎ’NİN TE’VİL YÖNTEMİNİN  İBN RÜŞD ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
TT  - THE InFlUEnCES oF Al-GHAZZâlî on THE HErMEnEUTICS oF IBn rUSHD
AU  - Okumuş, Mesut
PY  - 2010
DA  - March
JF  - İslami İlimler Dergisi
PB  - Çorum Çağrı Eğitim Vakfı
WT  - DergiPark
SN  - 1306-7044
SP  - 107
EP  - 132
VL  - 1
IS  - 9
LA  - tr
AB  - Makale Gazzali’nin te’vil yönteminin belli düzeyde İbn Rüşd’ü etkilediğini örneklerle ispata çalışmaktadır. Felsefe ve dini nasların te’vili konusunda Gazzali’yi birçok noktada eleştiren İbn Rüşd’ün yazdığı Tehâfutu’t tehâfut, Faslu’l-makâl ve el-Keşf adlı eserlerinde selefine yönelik eleştiriler ve onun yanlışlarına dair bazı tashih çabaları yer almaktadır. Adı geçen eserlerde Gazzali’ye yönelik çok sayıda eleştiri bulunsa da onun bazı görüşlerinden ve özellikle te’vil yönteminden bazı etkilenmeler de gözlenmektedir. Bu etkilenmeler te’vilin tanımı, dinî naslarda yer alan anlamlı lafızların tasnifi, te’vil yetkisine sahip olan insanların sınıflanması noktasında görülmektedir. Yine dinî nasların te’viline kimlerin yetkili olduğu noktasında İbn Rüşd’ün yaptığı avam, kelamcılar ve ehl-i burhan şeklindeki üçlü tasnifin mucidi İmam Gazzali’dir. Ayrıca İbn Rüşd te’vil konusunda insanları üçlü taksime tabi tutup her bir grubun burhan, cedel ve hitabet yöntemlerinden birini esas alması gerektiği şeklindeki üç farklı yöntem önerisi de tamamen Gazzali’den ve onun Nahl Suresi 125. ayetine dair yorumundan almıştır. İbn Rüşd’ün te’vil konusunda Gazzali’den etkilendiği en önemli noktalardan bir diğeri de şeriatta caiz olan te’vilin dinî naslara nasıl uygulanacağı hususundadır. O bu konuda Gazzali’nin geliştirdiği zatî, hissî, hayalî, aklî ve şibhî varlık tasnifinden etkilenmiş, te’vilin naslara tatbikinde bunların esas alınmasını istemiştir. Makalede bütün bu etkilenmeler örneklerle ortaya konularak ispata çalışılmıştır.
KW  - Gazzalî
KW  - İbn Rüşd
KW  - din
KW  - felsefe
KW  - Qur’an
KW  - te’vil
KW  - etkileme.
N2  - This article is intended to illustrate that the hermeneutics of al-Ghazzâlî influenced Ibn Rushd in a certain degree. One can come across a number of contexts in the works of Ibn Rushd such as Tahâfut al-Tahâfut, Fasl al-Maqâl and al-Kashf, in which he criticizes al-Ghazzâlî in relation to the interpretation of religious texts. However, one can notice that Ibn Rushd is deeply influenced by the views of al-Ghazzâlî on the matter of hermeneutics, especially concerning the definition of interpretation, the categorization of the ambiguous wordings in the religious texts as well as the classification of the groups of people authorized to fulfill the task of interpretation. In fact, Ibn Rushd’s threefold graduation of people as the Masses, the Theologians, and the Demonstrative People was masterminded and introduced by al-Ghazzâlî. In addition, it is from al-Ghazzâlî and from his interpretation of the 125th verse of the Sura al-Nahl that Ibn Rushd borrowed the suggestion that as regards the interpretation of religious texts, each of these three groups should adopt one of the three methods described as rhetorical, dialectical, and demonstrative. Another important context where Ibn Rushd is clearly under the influence of al-Ghazzâlî is the issue how the lawful method of interpretation is to be applied to the religious texts. Regarding this issue, he took up al-Ghazzâlî’s fivefold categorization of being as essential existence, sensual existence, imaginative existence, mental existence and analogical existence, suggesting to interpret the religious texts on the basis of this categorization.
CR  - Gazzâlî, Tehâfütü’l-Felâsife, thk: Süleyman Dünya, Beyrut: Daru’l-Maaarif, 1987.
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/islamiilimler/issue//1607954
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4469985
ER  -