@article{article_1608435, title={TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ VE 1923-1938 DÖNEMİ İKTİSAT POLİTİKALARI}, journal={Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi}, volume={10}, pages={109–126}, year={2025}, DOI={10.24013/jomelips.1608435}, author={Özer-imer, Itır and Çokça, Nesime Nilgün}, keywords={Türkiye Economic Congress, Economic Policies of the 1923-1938 Period, 1923-1929 Period: Open Economy, 1930-1938 Period: Statism, First Five-Year Industrial Plan}, abstract={Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 1923 tarihinde kurulmuş ve Osmanlı İmparatorluğu tarih sahnesinden silinmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye İktisat Kongresi’ni Cumhuriyet’in ilanından önce 17 Şubat 1923 yılında İzmir’de toplamıştır. Bu Kongre’de alınan kararlarla, özel girişimciliğin geliştirilmesi, teknik ve altyapı hizmetlerinin sağlanması, kurumsal ve yasal düzenlemeler öngörülmüştür. 1923-1929 dışa açık ekonomi döneminde, sanayileşme politikasının serbest piyasa koşullarında, özel girişim yoluyla olması, devletin gerektiğinde devreye girmesi kararlaştırılmıştır. Bu dönemde iki temel amaç iktisadi bağımsızlık ve hızlı kalkınma olmuştur. 1929 Büyük Bunalımı sonrasında, 1930-1938 devletçilik dönemi olarak adlandırılan dönemde, Türkiye’de korumacı ve devletçi politikalar uygulanmaya başlanmıştır. Büyük Bunalım nedeniyle, dünyada genelinde ülkeler ekonomilerinde doğrudan rol oynayarak, kamu harcamalarını artırıp, para politikasına doğrudan müdahale ederken, Türkiye bu müdahalelere başvurmamıştır. Bu dönem içerisinde, 1934 yılında yürürlüğe konulan ve 1934-1938 yıllarını kapsayan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı’nın maliyetlerdeki artışlara ve gecikmelere rağmen başarı ile uygulanmıştır. İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı ile ilgili çalışmalar, İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması nedeniyle kesintiye uğramıştır. Cumhuriyet’in ilk 15 yıllık döneminde, maliye politikasında düzgün ödeme ve denk bütçe politikaları benimsenirken, para politikası istikrarlı ve sağlam olarak yürütülmüş, Türk lirasının değerine önem verilmiş ve bu değerin korunması hedeflenmiştir. Lozan Antlaşması’nın gümrük politikasına getirdiği kısıtlamalar 1929 yılında ortadan kalktıktan sonra, 1930-1937 yılları arasında ticaret fazlası elde edilmiştir. GSMH 1923-1938 döneminde ortalama %8 oranında büyümüştür. Osmanlı’dan devralınan yokluklar, zorluklar ve olumsuz ekonomik yapı üzerine inşa edilen Türkiye ekonomisinde elde edilen bu başarılar, demiryolu yapımı ve yabancıların elinde bulunan demiryollarının millileştirilmesi, gerçekleştirilen yasal düzenlemeler, ekonominin başarılı işleyişi için büyük öneme sahip TCMB gibi kurum ve bankaların kurulması, sermaye birikiminin artırılması ve sanayileşme adına atılan önemli adımlar gibi nedenlerle; Türkiye İktisat Tarihi’nde 1923-1938 dönemini, son derece istisnai, özgün ve başarılı bir dönem olarak değerlendirmek mümkündür. JEL Kodları: N00, N60}, number={1}, publisher={Bartin University}