@article{article_1608496, title={DEZENFORMASYONU ETKİLEYEN DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ: İPUCUNA MARUZ BIRAKMA VE TEKRAR}, journal={Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi}, volume={12}, pages={1097–1110}, year={2025}, DOI={10.69878/deuefad.1608496}, author={Pakyürek, Gün}, keywords={Disinformation, Memory error, post-event false information paradigm, cue exposure, Struggle against disinformation}, abstract={Dezenformasyon dijital çağda temel sorunlarımızdan biri haline gelmiştir. Dezenformasyon mekanizmaları, özellikle ipucu ve tekrar büyük ölçüde psikolojik ilkelere dayanmaktadır. Olaylara ilişkin ipuçları vermek, bireyleri yanlış veya doğru bilgileri kabul etmeye hazırlayabilmektedir. Öte yandan tekrar, aşinalığı güçlendirmekte ve zamanla inancı beslemektedir. Bu durum, insan belleğinin doğasını istismar ederek dezenformasyon kampanyalarının başarısının temelini oluşturmaktadır. İnsan belleği sürekli kendini günceller ve hatalı bilgileri de işlemlemeye açıktır. Bu da belleği yönlendirmelere ve bellek yanılmalarına yatkın hale getirmektedir. Bellek yanılmalarını deneysel yöntemlerle incelemek için geliştirilen paradigmalardan biri olan olay sonrası yanlış bilgi paradigması üç temel aşamadan oluşmaktadır; olay, yanlış bilgilendirme ve hatırlama testidir. Çalışmaya toplam 18-40 yaş arası 117 kişi katılmıştır. Katılımcılar bir olaya ilişkin slayt gösterimi izlemekte ve aynı zamanda olaya ilişkin atandıkları gruba göre doğru ya da yanlış hikayeyi dinlemektedirler. Çalışmada 3 deney grubu 1 kontrol grubu bulunmaktadır. Kontrol grubundakiler slaytı izledikten sonra orijinal hikâyeyi dinlerken deney grubundakiler yanlış bilgi içeren hikâyeyi dinlemişlerdir. Deney grupları kendi aralarında üç gruba ayrılmaktadır. İlk grup bir defa slaytı izledikten sonra yanlış hikâyeyi dinlerken ikinci grup slaytı 3 kez izledikten sonra yanlış hikâyeyi dinlemişlerdir. Son grup ise ilk gruptan farklı olarak tanıma testi sırasında doğru bilgi ile ilgili ipucu almıştır. Araştırmanın sonucunda birinci deney grubu ile iki ve üçüncü deney grubu arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu da olay ile ilgili doğru ipucu almanın ve tekrarın daha az bellek yanılmasına neden olduğunu göstermektedir. Böylece dezenformasyonla mücadelede doğru bilginin sunumunun önemini ortaya koymaktadır.}, number={2}, publisher={Dokuz Eylul University}