TY - JOUR T1 - Stratejik Ortaklık: Türkiye-Katar İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi ve Bölgesel Etkileri TT - Strategic Partnership: The Historical Development And Regional Implicaions of Türkiye-Qatar Relations AU - Armutlu, Aziz PY - 2024 DA - December Y2 - 2024 JF - Anadolu Strateji Dergisi JO - ASD PB - Anadolu University WT - DergiPark SN - 2687-5721 SP - 241 EP - 271 VL - 6 IS - 2 LA - tr AB - Bu çalışmanın amacı, Türkiye-Katar ilişkilerinin tarihsel arka planını, stratejik ortaklık çerçevesinde gelişen iş birliği alanlarını ve bu ilişkilerin bölgesel güç dengeleri üzerindeki etkilerini analiz etmektir. Tarihsel olarak 1972 yılında kurulan diplomatik ilişkiler, 2000’li yıllardan itibaren ivme kazanmış ve 2014 yılında imzalanan Yüksek Stratejik Komite anlaşması ile kurumsal bir yapıya dönüşmüştür. Katar’ın ekonomik gücü ile Türkiye’nin jeopolitik konumunun oluşturduğu güçlü sinerji, savunma, enerji ve ekonomik alanlarda derinleşen iş birliğinin temel dayanağı olmuştur. Özellikle 2017 Körfez Krizi sırasında Türkiye’nin Katar’a verdiği güçlü destek, iki ülke arasındaki karşılıklı güveni artırarak ilişkileri stratejik bir boyuta taşımıştır. Çalışma, bu ilişkinin bölgesel ve küresel düzeydeki etkilerini değerlendirerek savunma ve enerji iş birliklerinin bölgesel güç dengelerinde önemli bir unsur haline geldiğini vurgulamaktadır. Arap Baharı sonrası dönemde Türkiye-Katar ortaklığı, Ortadoğu’daki krizlere yönelik politikaların şekillenmesinde etkili bir aktör olarak öne çıkmıştır. Bu bağlamda, iki ülke arasındaki iş birliğinin bölgesel istikrara ve kalkınmaya sunduğu katkılar dikkat çekmektedir. Türkiye ve Katar ilişkilerinin Ortadoğu’da yeni ittifak modelleri geliştirme kapasitesine, bölgesel krizlerde çözüm odaklı yaklaşımlar sergileme ve Ortadoğu’da barış ve istikrarı destekleyerek bölgesel istikrarın sağlanmasına yönelik kayda değer bir potansiyele sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Bu stratejik ortaklığın, yalnızca iki ülke arasındaki ilişkiler çerçevesinde değil, aynı zamanda uluslararası sistemde bölgesel ve küresel güç dengelerini şekillendiren, yeni iş birliği ve diplomatik model arayışlarına katkı sağlayan etkili bir örnek teşkil edeceği değerlendirilmektedir. KW - Türkiye-Katar İlişkileri KW - Stratejik Ortaklık KW - Körfez Krizi KW - Savunma İşbirliği KW - Bölgesel Güç Dengeleri N2 - The aim of this study is to analyse the historical background of Türkiye-Qatar relations, the areas of cooperation developed within the framework of their strategic partnership, and the effects of these relations on regional power balances. Diplomatic relations, established in 1972, gained momentum in the 2000s and were institutionalised through the High Strategic Committee agreement signed in 2014. The strong synergy between Qatar's economic power and Türkiye's geopolitical position has served as the main basis for deepening cooperation in defence, energy, and economic fields. Türkiye's strong support for Qatar, particularly during the 2017 Gulf Crisis, enhanced mutual trust and elevated relations to a strategic level. The study evaluates the impacts of this partnership at both regional and global levels, emphasizing that defence and energy cooperation have become critical elements in regional power dynamics. In the post-Arab Spring period, the Türkiye-Qatar partnership has emerged as an effective actor in shaping policies to address crises in the Middle East. This cooperation has made significant contributions to regional stability and development. It is concluded that Türkiye-Qatar relations have the capacity to develop new alliance models, adopt solution-oriented approaches to regional crises, and support peace and stability in the Middle East. Moreover, this strategic partnership is expected to serve as an effective model not only in bilateral relations but also in shaping regional and global power balances, contributing to the development of new cooperation and diplomatic frameworks. CR - AA. (2024). Turkey, Qatar ink 8 strategic agreements in Ankara. AA. https://www.aa.com.tr/en/middle-east/turkiye-qatar-ink-8-strategic-agreements-in-ankara/3394018 CR - Abu Sulaib, F. Mukhyat (2017). Understanding Qatar’s Foreign Policy, 1995-2017. Middle East Policy, 24 (4), 29–44. https://doi.org/10.1111/mepo.12306. CR - Afzal, N., ve Yaseen, Z. (2023). Power Competition in the Middle East: Emerging Alliance of Turkey And Qatar, and Response of Saudi Arabia. Global International Relations Review. https://doi.org/10.31703/girr.2023(vi-i).08. CR - Akkaş, E. ve Doğan Akkaş, B. (2022). Assessing the Impact of Brexit on the UK-Qatar Relations: Economic and Political Dimensions. Fiscaoeconomia, 6(3), 1212-1232. Doi: 10.25295/fsecon.1107595 CR - Akkaya, G. N., ve El-Rantisi, M. (2015). Arap Baharı sonrası Katar dış politikası ve Körfez siyaseti. Ortadoğu Analiz, 7(62), 138. CR - Al Jazeera Turk. (2015). Türkiye neden Katar’da askeri üs kuruyor? Al Jazeera Turk. https://www.aljazeera.com.tr/gorus/turkiye-neden-katarda-askeri-us-kuruyor CR - Al-Mal, H., ve Saad, A. (2021). Did the Qatar blockade work? Evidence from trade and consumer welfare three years after the blockade. The Economics of Peace and Security Journal, 16(1). http://dx.doi.org/10.15355/epsj.16.1.66 CR - Alrantisi, M. (2021). Bölgesel Güç Dengelerinde Türkiye Katar İlişkileri. (2021). SETA Yayınları. CR - Arslan, A. (2018). Basra’da Katar Açmazı. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi, 1 (1), 75–91. CR - Başkan, B. (2019). Turkey between Qatar and Saudi Arabia: Changing Regional and Bilateral Relations. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 16(62), 85-99. https://doi.org/10.33458/uidergisi.588947 CR - Bakir, A. (2019). The Evolution of Turkey—Qatar Relations Amid a Growing Gulf Divide. Divided Gulf. https://doi.org/10.1007/978-981-13-6314-6_12. CR - Battaloğlu, N. (2021). Ideational Factors in Turkey’s Alignment with Qatar and Their Impact on Regional Security. The International Spectator, 56, 101 - 118. https://doi.org/10.1080/03932729.2021.1994181. CR - Berdibek, M. (2016). Türkiye-Ortadoğu İlişkilerinde Karşılıklı Üst Düzey ziyaretler: (1923-2014). Akademik Orta Doğu, 10 (2), 73-89. CR - Bloomberg HT. (2020). Katar Borsa İstanbul'dan hisse alacak. Bloomberg HT. https://www.bloomberght.com/katar-borsa-istanbul-dan-hisse-alacak-2269464 CR - Boyraz, H. M. (2023). Bölgesel Güç Dengelerinde Türkiye-Katar İlişkileri. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 10(1), 267-270. https://doi.org/10.26513/tocd.1263103 CR - Comtrade, (2021). United Nations Comtrade Analytics. https://comtrade.un.org/labs/data-explorer/ CR - Çalışkan, H., ve Özden, S. (2022). Türkiye ve Katar’ın orman ürünleri ticareti üzerine bir değerlendirme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 24(3), 504–513. https://doi.org/10.24011/barofd.1098912 CR - Fatunnisa, H. (2020). Analisis Penguatan Hubungan Qatar-Turki Selama Krisis Teluk 2017. , 5, 1-14. https://doi.org/10.5281/ZENODO.5165104. CR - DW. (2023). Katar Krizi ve Türkiye'nin Riskli Oyunu. https://www.dw.com/tr/katar-krizi-ve-t%C3%BCrkiyenin-riskli-oyunu/a-39543985?utm CR - Dirigöz, A. O. (2017). Körfez’de Katar Krizi Sonucu Bölgesel Ayrışma ve ABD’nin Bölgesel Vizyon Eksiklikleri. Ortadoğu Analiz, 28–31. CR - Ekonomist. (2023). Türkiye'deki Katar Yatırımları Artıyor. https://www.ekonomist.com.tr/makale/turkiyedeki-katar-yatirimlari-artiyor-7594 CR - Ermağan, İ., ve Gümüş, B. (2014). Katar dış politikası ve Arap Baharı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 300-320. CR - DEİK - Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. (2018). Türkiye-Katar İş Konseyi. E-Haber. https://www.deik.org.tr/turkiye-ortadogu-ve-korfez-is-konseyleri-turkiye-katar-is-konseyi CR - Fokus Plus. (2024). Türkiye-Katar ilişkilerinin stratejik ortaklığa giden tarihsel süreci. https://www.fokusplus.com/dosya-siyaset/turkiye-katar-iliskilerinin-stratejik-ortakliga-giden-tarihsel-sureci CR - Gieler, W. (2021). Türkisch-katarische Beziehungen. Die Außenpolitik der Türkei im Mittleren Osten. CR - Göktürk Çetinkaya, S., ve Koç, M. (2023). Türkiye’nin İnsansız Hava Araçları Serüveni. Anadolu Strateji Dergisi, 5(1), 1-27. CR - International Gas Union. (2021). World LNG report 2021. https://naturgas.com.co/wp-ontent/uploads/2021/07/IGU_WorldLNG_2021_compressed.pdf CR - Harunoğlu, N.Ç. (2016). Turkey's intensifying partnership with Qatar and its implications for Turkish-American relations. Unpublished manuscript. https://www.semanticscholar.org/paper/Turkey's-Intensifying-Partnership-with-Qatar-and-Haruno%C4%9Flu/22a8e715b6b4a53d829201fc0df24ccb460c9185 CR - Hürriyet. (2015). Katar'dan Türkiye'ye uzun vadeli LNG tedariki anlaşması. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/katar-enerjide-turkiye-ile-is-birligi-icin-istekli-40375178 CR - Hürriyet. (2017). Katar Enerjide Türkiye ile İş Birliği İçin İstekli. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/katar-enerjide-turkiye-ile-is-birligi-icin-istekli-40375178 CR - Jabbour, J. (2019). Türkiye: Yükselen Güç Diplomasisi. CNR Editions, Paris. CR - KADAM (2023). Katar Krizi ve Türkiye'nin Dengeleyici Rolü. https://kadam.klu.edu.tr/Sayfalar/8206-katar-krizi-ve-turkiyenin-dengeleyici-rolu.klu?utm CR - Kaya, F. (2024). Türkiye'nin Uluslararası İlişkilerde Çok Boyutlu Dış Politika Yaklaşımı. Türkiye Stratejik Bakış Dergisi, 10(2), 101-120. https://doi.org/10.59886/tsbder.1390454 CR - Kayaoğlu, B. (2020). Ortadoğu politikası doğrultusunda Türkiye ve Katar i̇lişkileri: ekonomik ve ticari temaslar. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(2), 464-475. https://doi.org/10.33712/mana.772429 CR - Kınık, H. (2022). Türkiye’nin Çok Boyutlu Dış Politikasına Bir Örnek: Türkiye Katar İlişkilerinin Gelişimi. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 10(1), 27-46. CR - Kriter Dergi. (2022). Bölgesel güç dengelerinde Türkiye-Katar ilişkileri. https://kriterdergi.com/kitaplik/bolgesel-guc-dengelerinde-turkiye-katar-iliskileri CR - Kurşun, Z. (2002). Katar. TDV İslâm Ansiklopedisi, 25, 29-31. CR - Miller, R. (2024). Qatar–Türkiye relations during the embargo of Qatar: a case study in derivative power. International Politics, 16(3), 1–25. https://doi.org/10.1057/s41311-024-00609-1 CR - Muriç, K. (2020). Türkiye-Katar ilişkileri ve bölgesel dengeler. İNSAMER Araştırma, 122. https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/rapor-turkiye-katar-iliskileri-ve-bolgesel-dengeler.pdf CR - Pala, Ö., ve Aras, B. (2015). Arap Baharı'na İlişkin Türk ve Katar Dış Politikasında Pratik Jeopolitik Akıl Yürütme. Balkan ve Yakın Doğu Araştırmaları Dergisi, 17, 286 - 302. https://doi.org/10.1080/19448953.2015.1063274. CR - Riggs, R. (2020). The Qatar–Iran–Turkey Nexus: Shifts in Political Alliances and Economic Diversification in the Gulf Crisis. , 181-191. https://doi.org/10.1007/978-981-15-8735-1_11. CR - Star Gazetesi. (2022). Türkiye ile Katar arasında güçlü iş birliği sürüyor. Star Gazetesi. https://www.star.com.tr/ekonomi/turkiye-ile-katar-arasinda-guclu-is-birligi-suruyor-haber-1799302/ CR - Tire Ticaret Odası. (2018). 2018 yılı ülke raporu. Tire Ticaret Odası Yayını. İzmir. CR - TÜRKSAM. (2023). Anadolu-Körfez hattında stratejik iş birliği: Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komite 9. Toplantısı. TÜRKSAM. https://www.turksam.org/detay-anadolu-korfez-hattinda-stratejik-is-birligi-turkiye-katar-yuksek-stratejik-komite-9-toplantisi CR - Uzman, Z. (2019). (2019). Common interests will keep Turkey and Qatar together. Emerald Expert Briefings. https://doi.org/10.1108/oxan-db249226. CR - Verdixanov, I. (2024). Değişen güç dengeleri karşısında Türkiye ile Katar'ın ortak hareketlerinin geleceği. Türkiye Sosyal Bilimler Dergisi, 15(3), 89-110. CR - Yıldırım, F. (2021). Osmanlı’dan günümüze Katar-Türkiye ilişkileri. İslam Medeniyeti Dergisi, 7(47), 1-21. CR - Yeşi̇lyurt, N., ve Yetim, M. (2020). Emergence of the Turkish/Qatari Alliance in the Middle East: Making of the Moderate Resistance Bloc. , 131-164. CR - Yetim, M., ve Akcan, N. (2020). Türkiye-Katar ortaklığında sert güç. Ortadoğu Analiz, 11(92), 24-28. UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/anasamasd/issue//1609270 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4475842 ER -