TY  - JOUR
T1  - Tarihî ve Kültürel Mirasın Korunmasında Millî Saraylar Yaklaşımı
TT  - National Palaces’ Approach to the Conservation of Historical and Cultural Heritage
AU  - Yıldız, Yasin
PY  - 2024
DA  - December
Y2  - 2024
DO  - 10.32704/erdem.2024.87.201
JF  - Erdem
PB  - Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
WT  - DergiPark
SN  - 1010-867X
SP  - 201
EP  - 230
IS  - 87
LA  - tr
AB  - Türkiye’nin tarihî ve kültürel mirasının özgün örneklerinden vemedeniyet tarihimizin anıtsal yapılarından olan Osmanlı sarayları;temsili, simgesel ve sanatsal değeri yüksek yapıtlardır. Günümüzebüyük oranda muhafaza edilmiş halde ulaşan Osmanlı sarayları,yapıları, bahçeleri ve barındırdıkları koleksiyonları ile temsil ettiklerimedeniyetin mimarî ve estetik anlayışını yansıtan son derece önemlieserlerdir. Zira tarihî ve kültürel miras sadece yapıları veya eşyalarıdeğil, o eserlerin yaşattığı kültürel ve tarihî birikimin izdüşümlerinide kapsamaktadır. Bu nedenle tarihî mirasımızı oluşturan eserlerinkorunması, yaşatılması ve bunun sürdürülebilir kılınması, toplumsalkimliğin korunmasına eşsiz bir katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda,ülkemizdeki tarihî mirasın saraylar bölümünden sorumlu bir kurumolan Millî Sarayların, emanetçisi olduğu bu eserlerin muhafazasıve yaşatılması kapsamında yürüttüğü restorasyon ve konservasyonuygulamaları dikkate değer bir araştırma alanı olarak öne çıkmaktadır.Başkanlık, bünyesinde bulunan tüm taşınır ve taşınmaz kültürvarlıklarının muhafazası, bakımı ve gelecek nesillere aktarılabilmesiiçin önemli çalışmalar yürütmektedir. Bu nadide yapılar her ne kadargünümüze büyük ölçüde ulaşabilmiş olsa da inşa edildikleri tarihtengünümüze kadar geçen süreç içerisinde zaman ve çevresel faktörlerbaşta olmak üzere çeşitli sebeplerden kaynaklı hasarlar ve bozulmalarmeydana gelmiştir. Restorasyon süreçlerinin ilk aşamasında bu hasarve bozulmalara neden olan etkenler, alanlarında uzman restoratörlertarafından değerlendirilmekte, ardından restorasyon öncesindeyapılması gereken çalışmalar başlatılmaktadır. Tüm bu çalışmalarehemmiyeti sebebiyle titizlikle yürütülmektedir. Milli Saraylarınyürüttüğü restorasyon ve konservasyon çalışmalarının bilimselaçıdan değerlendirilmesi ve düzenlenmesi, her biri alanında uzmanbilim insanlarından oluşan Millî Saraylar Bilim ve DeğerlendirmeKurulu tarafından yerine getirilmektedir. Karar aşamasında uzmanlık gerektiren spesifik konularda Millî Saraylar Danışmanlık Komitesiüyelerinin görüşlerine de başvurulmaktadır. Millî Saraylar restorasyonuygulamalarında, yapının hâlihazırdaki durumu izin verdiği ölçüde,restorasyon sonrası kullanımı ile ilgili fonksiyon önerileri debelirlenmektedir. Bu aşamada ana prensip, yapının tarihî kimliğininve belge değerinin mümkün olabildiğince korunabilmesidir. MillîSaraylar, emanetçisi olduğu kültürel miras niteliğindeki saray,kasır ve köşk gibi yapılara dair müdahale biçimlerini ve bunlarınuygulanma prensiplerini uluslararası çağdaş koruma yöntemlerinikullanarak belirlemekte ve çalışmalarını sürdürülebilirlik ilkesinedayanarak yürütmektedir. Bu çalışmada, yüz yıllık bir geçmişe sahipolan Millî Saraylar Başkanlığının restorasyon alanındaki deneyimi,güncel kapasitesi ve uygulamalarının muhtelif örnekler üzerindensomutlaştırılarak irdelenmesi hedeflenmektedir.
KW  - Millî saraylar
KW  - restorasyon
KW  - kültür
KW  - koruma
KW  - kültürel miras
N2  - As distinctive examples of Türkiye’s historical and cultural heritageand as monumental landmarks within our civilizational history, theOttoman palaces are works of significant representational, symbolic,and artistic value. These palaces, which have largely survived to thepresent day in a well-preserved state, are of exceptional importanceas they reflect the architectural and aesthetic sensibilities of thecivilization they represent through their structures, gardens, andthe collections they contain. Indeed, historical and cultural heritageencompasses not only buildings and objects but also the culturaland historical accumulations embodied by these works. Therefore,the preservation, continuation, and sustainability of these assets thatconstitute our historical heritage provide an invaluable contribution tothe protection of societal identity. In this context, the restoration andconservation practices carried out by the Directorate National Palaces,the institution responsible for the section of our country’s historicalheritage pertaining to palaces, concerning the preservation andsustainability of the assets it holds in trust, emerge as a noteworthy areaof research. The Directorate undertakes significant efforts to preserve,maintain, and ensure the transmission of both movable and immovablecultural assets under its jurisdiction to future generations. Althoughthese invaluable structures have largely survived to the present day,they have sustained various forms of damage and deterioration overtime, primarily due to the passage of time, environmental factors,and other contributing causes. In the initial phase of restorationprocesses, expert restorers evaluate factors contributing to damageand deterioration. Following this assessment, necessary preparatorymeasures are initiated prior to the commencement of restoration.Given their importance, all these works are carried out with theutmost care and precision. The scientific evaluation and organizationof the restoration and conservation efforts conducted by the NationalPalaces are carried out by the National Palaces Science and EvaluationCommittee, which is composed of experts in their respective fields.During the decision-making process, input is also sought frommembers of the National Palaces Advisory Committee on particularissues requiring specialized knowledge. In restoration practices, theNational Palaces also identifies functional recommendations for thepost-restoration use of the structure to the extent permitted by itscurrent condition. At this stage, the primary principle is to preservethe historical identity and documentary value of the structure to the greatest extent possible. National Palaces determines the methods ofintervention and the principles of their implementation for culturalheritage structures such as palaces, pavilions, and kiosks, employingcontemporary international conservation techniques, and conductsits work based on the principle of sustainability. This study aimsto examine the experience, current capacity, and practices of thecentury-old Directorate of National Palaces in the field of restorationby concretizing these aspects through various examples.
CR  - Akcan Ekici, Sakine (2018). 17. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Ehl-i
Hiref-i Hâssa Teşkilatı Birimleri ve Yapısal Özellikleri, İstanbul: İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi
Bilim Dalı Doktora Tezi.
CR  - Can, Selman (2006). “XIX. Yüzyılda Osmanlı Mimarlığının Teşkilat Yapısı
ve Balyanlar”, 150. Yılında Dolmabahçe Sarayı Uluslararası Sempozyumu,
c.1, s. 64-79.
CR  - İntizâmî, (1587). Sûrnâme-i Hümâyûn, TSM, Env. No: H. 1344, 255a.
Kandemir, Özge (2013). Kültürel Miras Kapsamındaki Yapıların
Çağdaş Yaklaşımlarla Müze İşlevine Adaptasyonları: “Yeni” Mekânsal
Deneyimler’’, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
CR  - Koçak, Emine - Eskici, Bekir (Aralık 2019). “Müzelerde Korumaya Etkiyen
Faktörler”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 24.
CR  - Kuban, Doğan (1969). ‘‘Modern Restorasyon İlkeleri Üzerine Yorumlar’’,
Vakıflar Dergisi, S. 8.
CR  - Necipoğlu, Gülru (2007). 15. ve 16. Yüzyılda Topkapı Sarayı Mimari, Tören
ve İktidar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
CR  - Orgun, Zarif (1938). ‘’Hassa Mimarları’’, Arkitekt, S. 1938-12 (96).
Turan, Şerafettin (Mayıs 1963). “Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları’’,
Tarih Araştırmaları Dergisi 1/1.
CR  - Turan, Şerafettin, (2020). “Mimarbaşı”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C.30,
Ankara 2020, s.90-91
CR  - Uluengin, M. Bülent (2002). Rölöve, Yem Yayın, İstanbul.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1986). “Osmanlı sarayında Ehl-i Hıref
(sanatkârlar) Defterleri”, Belgeler: Türk Tarih Belgeleri Dergisi, 11(15).
CR  - Yaman, Bahattin (2008). “1545 Yılı Saray Sanatkârları”, Belleten, C.72
(264), s. 501-534.
CR  - Yaman, Bahattin (2008). Osmanlı Saray Sanatkârları: 18. yüzyılda Ehl-i
Hıref, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
CR  - BCA.30.18.1.1/12.68.1 (8 Ocak 1925).
UR  - https://doi.org/10.32704/erdem.2024.87.201
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4481251
ER  -