TY - JOUR T1 - II. DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA TÜRKİYE’DEKİ KADINLARIN SUÇ ORANLARI ÜZERİNE TARİHSEL BİR DEĞERLENDİRME TT - A HISTORICAL EVALUATION ON THE CRIME RATES OF WOMEN IN TURKEY DURING THE YEARS OF WORLD WAR II AU - Berber Babalık, Banu PY - 2025 DA - August Y2 - 2025 DO - 10.14520/adyusbd.1611441 JF - Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi PB - Adıyaman University WT - DergiPark SN - 1308-9196 SP - 377 EP - 412 VL - 0 IS - 50 LA - tr AB - Dünyanın gördüğü en büyük savaşlardan biri olan II. Dünya Savaşı, silahlı bir çatışmanın içinde olmamasına rağmen Türkiye’yi derinden etkilemiştir. Savaşın etkileri politik alana olduğu kadar, halkın gündelik yaşamına da olumsuz yönde yansımıştır. Savaş süresince ordunun hazır halde bekletilmesi Türkiye’de ekonomik sıkıntılara sebep olmuştur. Bu dönemde yaşanan ekonomik zorluklar sosyal çalkantıları da beraberinde getirmiştir. Bu süreç içerisinde kadınların toplumsal rolleri ve bu rollerdeki değişimler dikkate değerdir. Savaş atmosferinin olumsuz etkileri toplumsal düzenin bozulmasına neden olurken istenmeyen davranış olarak tanımlanan suç sayılarını artırmıştır. Bu çalışmada İkinci Dünya Savaşı dönemi Türkiye’sinde kadınların suç oranlarının artış nedenleri, mevcut sosyal dinamikler ve tarihsel bağlam içinde incelenmiştir. Savaş şartlarının getirdiği değişimler çerçevesinde kadınların suç oranları ile ilişkisini sorgulamak üzere arşiv belgeleri, tetkik eserler, ulusal basın ve Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın amacı kadın ve suç ilişkisini tarihsel perspektiften ele alarak, aktif savaş yıllarında yaşanan toplumsal sorunların suça etkilerini ortaya koymaktır. Çalışmada işledikleri suç sonrası mahkûm edilen kadınların genel özellikleri, suç türleri, suça etki eden nedenler ve ortaya çıkan sonuçlar savaşın getirdiği koşullar çerçevesinde değerlendirilmiştir. KW - II.Dünya Savaşı KW - Türkiye KW - Kadın KW - Kadın Suçluluğu N2 - World War II, one of the biggest wars the world has ever seen, deeply affected Turkey despite not being involved in an armed conflict. The effects of the war had a negative impact on the daily life of the people as well as on the political sphere. Keeping the army in readiness during the war caused economic difficulties in Turkey. The economic difficulties experienced during this period also brought social turmoil. The social roles of women and the changes in these roles during this period are noteworthy. The negative effects of the war atmosphere led to the deterioration of social order and increased the number of crimes defined as undesirable behaviour. In this study, the reasons for the increase in women's crime rates in World War II-era Turkey are analysed within the existing social dynamics and historical context. In order to question the relationship between women and crime rates within the framework of the changes brought about by the war conditions, archival documents, analytical works, national press and data from the Turkish Statistical Institute were used. The aim of the study is to address the relationship between women and crime from a historical perspective and to reveal the effects of social problems experienced during the active war years on crime. In the study, the general characteristics of women convicted of crimes, the types of crimes, the reasons affecting the crime and the results were evaluated within the framework of the conditions brought about by the war. CR - Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu/Yer Numarası BCA. 490.1.0.0-63.240.9-1/6. CR - Adliye İstatistikleri 1933-1934 (1937). T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, Ankara: Receb Ulusolu Basımevi. CR - Boşanma İstatistikleri 1932-1940-1945-1950-1960, (1962). T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Yayın No: 419. CR - Boşanma İstatistikleri 1940-1963.(1965) , Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Yayın No:471. CR - Hükümlüler İstatistiği 1935-1943 (1946). Devlet İstatistik Enstitüsü. CR - Hükümlüler İstatistiği 1938-1950 (1952). Ankara Basım ve Ciltevi: Ankara. CR - Hükümlüler İstatistiği 1938-1952 (1954). Ankara Basım ve Ciltevi: Ankara CR - Mahkûmlar İstatistiği 1941-1958 (1960). T.C. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, Ankara: Kars Matbaası. CR - Resmi Gazete, 16.05.1939, S.4209. CR - Resmi Gazete, 12.06.1939, S.4230. CR - Resmi Gazete, 23.06.1939, S.4240. CR - Resmi Gazete, 27.06.1939, S.4243. CR - Resmi Gazete, 13.08.1942, S. 5183. CR - Resmi Gazete, 6.05.1942, S.5099. CR - Resmi Gazete, 27.03.1944, S.5665. CR - Resmi Gazete, 25.05.1944, S.5713. CR - Resmi Gazete, 19.01.1942, S. 5010. CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 18.01.1940, C.8: 138- 158. CR - Akşam, 2 Şubat 1940. CR - Akşam, 19 Şubat 1940. CR - Cumhuriyet, 25 Temmuz 1939. CR - Cumhuriyet, 12 Ocak 1942. CR - Cumhuriyet, 14 Ocak 1942. CR - Cumhuriyet, 5 Nisan 1945. CR - Cumhuriyet, 18 Nisan 1942. CR - Cumhuriyet, 9 Haziran 1945. CR - İkdam,7 Mayıs 1941. CR - İkdam, 11 Mayıs 1941. CR - İkdam, 13 Mayıs 1941. CR - İkdam, 24 Mayıs 1941. CR - İkdam, 27 Haziran 1941. CR - İkdam, 2 Temmuz 1941. CR - İkdam, 6 Temmuz 1941. CR - İkdam, 21 Temmuz 1941. CR - İkdam, 27 Temmuz 1941. CR - İkdam, 17 Ağustos 1941. CR - İkdam, 5 Eylül 1941. CR - Ulus, 6 Ekim 1943. CR - Vatan, 20 Ocak 1942. CR - Vatan, 19 Şubat 1942. CR - Vatan, 25 Şubat 1942. CR - Vatan, 17 Mart 1942. CR - Vatan, 15 Nisan 1942. CR - Vatan, 22 Kasım 1942. CR - Vatan, 3 Aralık 1942. CR - Yeni Asır, 23 Mayıs 1942. CR - Yeni Asır,25 Mayıs 1942. CR - Yeni Asır, 11 Haziran 1942. CR - Adler, F. (1975). Sisters In Crime: The Rise Of The New Female Criminal. McGraw-Hill. CR - Ağaoğlu Canay, D. (2004). Kadın Suçluluğu. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. CR - Akay, T. (2018). “Polis Mecmuası Verilerine Göre I.Dünya Savaşından Cumhuriyetin İlk Yıllarına İstanbul’da Suç.” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVIII/Özel Sayı:127-155. CR - Akgündüz, A. (1999). “Kanunnamelerdeki Ceza Hukuku Ve Şer’i Tahlili”. İslam Araştırmaları Dergisi, XII/1:1-16. CR - Akın, D. (2021). “II. Dünya Savaşının Türkiye’de Sosyal Hayat Üzerindeki Etkileri”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi. 07(04):19-26. CR - Akoğlu, F.Ö. (2023). “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Hırsızlık ve Cinayet Olaylarının Cumhuriyet Gazetesine Yansıması”. Belgi, S.26: 127-148. CR - Akşin, S. (2017). Kısa 20. Yüzyıl Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayın. CR - Aktaş,E.- Nalçacı, M.E. (2022).“Suç Ve Ekonomi”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İİBFD,7(14):316-340. CR - Armaoğlu, F. (1958). “İkinci Dünya Harbinde Türkiye”, AÜSBF Dergisi, C.13, S.2:39-179. CR - Armaoğlu, F. (2007). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995). İstanbul: Alkım Yayın. CR - Arpacı, M. (2016). “Foucault, Biyopolitika ve Biyotarih: Tarihsel Çalışma Alanı Olarak Tıp, Beden ve Nüfus”, Vira Verita E-Dergi, 3:80-98. CR - Arslan, M. (2016). “2.Dünya Savaşı ve Türkiye’de Savaş Ekonomisi”, Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, S.2:1-14. CR - Ataöv, T. (2008). 2. Dünya Savaşı, İstanbul: İleri Yayınları. CR - Avcı, M. (2004). Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar. İstanbul: Gökkubbe Yayınları. CR - Aybar, C. (1943). “Türkiye’de Mahkumlar ve Suçlar”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.1, S.4: 844-875. CR - Başaran, K. (2012). Yoksulluk, Suç İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep. CR - Baydar, E. (1978). II.Dünya Savaşı İçinde Türk Bütçeleri. Ankara: Başbakanlık Basımevi. CR - Becker, G. S. (1968). “Crime And Punishment: An Economic Approach.” Journal Of Political Economy, 76(2):169–217. CR - Bülbül, İ. (2006). İkinci Dünya Savaşının Türkiye’de Sosyal Hayata Olumsuz Yansımaları. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi. S.9-1:1-51. CR - Boykoy, S. (2008). II.Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’nin Sosyo-Kültürel Yapısı. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. CR - Burkay, S. (2008). “Teorik Çerçevede Suç”, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, S.2/4:1-15. CR - Cömertler, N.Kar M.(2007). “Türkiye’de Suç Oranının Sosyo-Ekonomik Belirleyicileri: Yatay Kesit Analizi” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62, S.2:37-57. CR - Çakır, G. (2023). “Erken Cumhuriyet Döneminde Nüfus”, Sosyal Beşeri Bilimlerde Güncel Tartışmalar I, Ankara: Gece Kitaplığı. CR - Çalıcı, C. (2022). Tek Parti Döneminde Basında Kadın Suçluluğunun Sosyal Inşası: Tan Ve Ulus Gazeteleri Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul. CR - Çalışkan, A. (2022). “Suça Ilişkin Makro Veriler Üzerinden Kadın Suçluluğunun Analizi: Türkiye Özelinde Dönemsel Tespitler”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.71:144-167. CR - Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960. Ankara: İmge Kitabevi. CR - Decker, S.H. and C.W.Kohlfeld. “Certainty, Severity and Probability of Crime- Alogistic Analysis”, Policy Studies Journal, 19/1:2-21. CR - Değirmenci, S. (2023). “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye Ekonomisi: Politikalar, Yaklaşımlar ve Sonuçlar”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi”, C.12, S.2:181-204. CR - Demirbaş, H. (2020). “Kadın ve Suç: Birbiri İle İlişkilendirilmesi Zor İki Kavram”. Destandan Güncele Doğudan Batıya Kadın Üzerine Tartışmalar. İstanbul: Nobel Yayınevi. CR - Dızman, Z.Ş. (2019). “Kadın Suçluluğunun Toplumsal Nedenleri”, Asos Journal, S.90:433-441. CR - Dönmezer, S. (1984). Kriminoloji. İstanbul: Filiz Kitabevi. CR - Dönmezer, S. (1943). “Çocuk Suçluluğu, Nevi, Sebep Ve Saikleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 1, S. 2: 227-244. CR - Ehrlich, I. (1996). Crime, “Punishment, And The Market For Offenses”, Journal Of Economıc Perspectıves, Vol. 10, No. 1:43-67. CR - Er, N. (2024). “Toplumsal Uyumun Temelleri: Theophile’nin Funck-Brentno’nun Sosyal Ahlak Teorisi”, Van İlahiyat Dergisi, 12/21: 161-179. CR - Esmer Ş. Sander, O. (1996). İkinci Dünya Savaşında Türk Dış Politikası. Olaylarla Türk Dış Politikası 1919-1945. Ankara: Siyasal Kitabevi. CR - Goloğlu,M. (2017). Milli Şef Dönemi 1939-1945. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. CR - Gökçe, B. (2019). Türkiye’nin Toplumsal Yapısı Ve Toplumsal Kurumlar. Ankara: Savaş Yayınevi. CR - Gökkaya, B.ve Biçici, M. (2023). Türkiye’de Biyopolitika ve Kadın. Ankara: İksad Yayınevi. CR - Gözcü, A. (2018). “İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Ekonomik Durumun Sosyal Hayata Etkilerine Dair Bazı Tespitler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.62:85-108. CR - Güllü, İ. (2014). “Suç Olgusuna Teorik ve Eleştirel Bir Yaklaşım”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (Özel Sayı 1):104-107. CR - Güriz, A. (1975). Türkiye’de Nüfus Politikası ve Hukuk Düzeni, Ankara: Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları No.2. CR - Gürun, K. (1988). “Türkiye’yi II. Dünya Savaşına Sokma Çabaları”. Belleten, C.52, S. 204:1455-1468. CR - Howsen, R.M. and Jarrell S.B. (1987). “Some Determinants of Property Crime, Economic Factors Influence Criminal Behavior But Cannot Completeley Explain the Syndrome”, American Journal of Economics and Sociology, 46/4:445-457. CR - İçli, T.- Öğün, A. (1988). “Sosyal Değişme Süreci Içinde Kadın Suçluluğu”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.5, S.2:17-32. CR - İçli, T.G. (1993). Türkiye’de Suçlular: Sosyal Kültürel ve Ekonomik Özellikleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. CR - İçli, T.- Öğün, A. (2000). “Kadın Suçluluğunu Etkileyen Bazı Sosyolojik Faktörler”. Kadın Araştırmaları Dergisi, C.1, S.1:11-36. CR - İdem, T. (2022). “Cumhuriyet Döneminde Kadın Mahkumlara Verilen İdam Cezası”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.11, S.2:727-743. CR - İl, S. (1990). Türkiye’de Kadın Suçluların Genel Özellikleri Ve İnfaz Sürecindeki Sorunları Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. CR - İlbars, Z. (2007). “Suç Antropolojisi: Kadın Ve Suç”. Antropoloji, S. 22:1-13. CR - İleri, T. (2018). “II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de İzlenen Ekonomi Politikaları”, Sosyal Bilimler Dergisi, S.19:302-316. CR - İnalcık, H. (2000). Şeriat Ve Kanun, Din Ve Devlet, Osmanlı’da Devlet, Hukuk Ve Adalet. İstanbul: Kronik Yayınları. CR - Kalaycıoğlu, S. (2016). Toplumsal Yapı: Toplumsal Kurumlar, Gruplar Ve Toplumsal Değişme. İstanbul: Dora Yayıncılık. CR - Kırkpınar, L. (1999). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Kadın. İzmir: Zeus Yayıncılık. CR - Kızmaz, Z. (2003). “Economical Structure And Crime: A General Evaluation On The Findings Of Some Studies.” Fırat University Journal Of Social Science, C.13, S.2:279-304. CR - Kocadaş, B. (2007). “Düşük Sosyo-Ekonomik Yapı Suç İlişkisi: Malatya’da Çocuk Suçluluğu”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 1: 157-186. CR - Koçak, C. (2002). Siyasal Tarih (1923-1950), Türkiye Tarihi 4, İstanbul: Cem Yayınevi. CR - Konan, B. (2008). “Osmanlı Devleti’nde Çocuk Düşürme Suçu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, LVII/4. CR - Koruculu, I. (2019). Kriminolojide Kadın Suçluluğunu Açıklayan Yaklaşımlar. İstanbul: Onikilevha Yayınları. CR - Köymen, N. (1942). Milli Korunmada İktisadi Tedbirler, Türk İktisat Cemiyeti Konferansı Serisi:15, Ankara: Uzluk Basımevi. CR - Küçükşengül Özkan, Ş. (1990). Kadın Ve Suç. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, İzmir. CR - Metinsoy, M. (2017). İkinci Dünya Savaşında Türkiye. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. CR - Meydan Larousse (1973). “Suç Maddesi”, C.11, İstanbul: Meydan Yayınları. CR - Oran, B. (2016). Türk Dış Politikası. İstanbul: İletişim Yayınları. CR - Ortaköylü, L., Taktak, Ş., Balcıoğlu, İ. (2004). “Kadın ve Suç.” Yeni Symposium 42, (1):13-19. CR - Öğün, A. (1990). Kadın Suçluluğunun Sosyo-Kültürel Konumla Ve Bu Konumdaki Değişmelerle Ilişkisi: Sivas Yarıaçık Cezaevinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara. CR - Öner, F. (2023). “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Hırsızlık Ve Cinayet Olaylarının Cumhuriyet Gazetesine Yansıması”. Belgi Dergisi, S.26, S.127-148. CR - Pamuk, Ş. (2018), Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. CR - Pazarlıoğlu, V. - Turgutlu,T. (2007). “Gelir, İşsizlik Ve Suç: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Finans, Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(513):63-70. CR - Polat, F. (2021), İkinci Dünya Savaşında Türkiye’de Kadının Günlük Yaşamda Yeri (1939-1945). Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi. CR - Pollak,O. (1979). “The Masked Character Of Famale Crime”, The Criminology of Deviant Women, Boston :Hooughton Mifflin Company. CR - Sander, O. (2001). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara:İmge Kitabevi CR - Sander, O. (2013). Türkiye’nin Dış Politikası. Ankara:İmge Kitabevi. CR - Sarıdemir, S. S. (2024). “İdman Bayramı Kutlamalarında Türk Kadınının Yeri ve Önemi”. 3rd International Turkish And World Womens Studies Congress,164-172. CR - Sarıkaya, M. (2009). “Gürbüz Türk Çocuğu Dergisinde Çocuk Sağlığı Konusu”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.9:151-163. CR - Saruç, S. (2013). Kadın Hükümlüer:Cezaevi Yaşantısı Ve Tahliye Sonrası Gereksinimler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. CR - Siegel, L.J. (1989). Criminology, St. Paul: West Publishers Company. CR - Soares, R.R. (2004). “Crime Reporting As A Measure Of Institutional Development”, Economic Development And Cultural Change, Vol.52, No.4. CR - Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin Uluslararası Siyasal Bağıtları Cilt II (1945-1990). Türk Tarih Kurumu. CR - Süzgün, G. (2018). “II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Suç ve Asayiş”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma, Ankara: Berikan Yayınevi. CR - Tekeli, İ.- İlkin, S. (2014). İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi. C.3. İstanbul: İletişim Yayınları. CR - Tekeli,İ.- İlkin,S. (2016). İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, C.2, İstanbul: İletişim Yayınları. CR - Tezel, Y.S. (2015). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. CR - Tilman, K.H. -Nam, C.B. (2008). “Family Structure Outcomers of Alternative Family Definitions”, Polulation Research and Policy Review, 27(3):367- 384. CR - Tombak, F. (2024a). “Osmanlıca Spor Basını ve Biyopolitika:Kitap Kritiği”. Uluslararası Beden Eğitimi ve Spor Teknolojileri Dergisi, 5/2:1-5. CR - Tombak, F. (2024b). “İsmet İnönü Dönemi (1939-1950) Türkiye’de Sosyal Darwinizm ve Öjenik Politika ve Uygulamaların Değerlendirilmesi”, İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(3): 1753-1786. CR - Toprak, Z. (2017). “Erken Cumhuriyet, Nüfus Sorunu ve Çocuk Ölümleri”, Toplumsal Tarih, S. 281: 22-31. CR - Tuna, F. (2024). “Suç Kavramına Tarihsel ve Sosyolojik Bir Bakış,” Https://Polisdergisi.Pa.Edu.Tr/Suc-Kavramina-Tarihsel-Ve-Sosyolojik-Bir-Bakis-1785. E.T.11.08.2024. CR - Türk Dış Politikası C.1, (2016). Ed. Baskın Oran, İstanbul: İletişim Yayınları. CR - Utkugün, C. (2016). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Ekonomik Sıkıntıların Sosyal Hayata Etkileri (1939-1945). Doktora Tezi Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon. CR - Uçarol, R. (1995). Siyasi Tarih (1789-1994). İstanbul: Filiz Kitabevi. CR - Üçok, C. (1946). “Osmanlı Kanunnamelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, III/1:125-146. CR - Vergili, A. (2020). Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele ve Nüfus Politikaları, İstanbul: Doğu Kitabevi. CR - Yağcı, Z. G. (2022). Osmanlı Kanunnamelerinde Suç Ve Ceza: Kadınlar, Klasik Dönem Osmanlı Toplumunda Kadın. Ankara: Berikan Yayınevi. CR - Zürcher, E.J. (2013). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. UR - https://doi.org/10.14520/adyusbd.1611441 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4484641 ER -