TY  - JOUR
T1  - Yaşlı Bireylerin Kronik Hastalığa Uyum ve Psikolojik İyilik Hali Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi
TT  - Evaluation of the Relationship Between Adaptation to Chronic Illness and Psychological Well-Being of the Elderly
AU  - Yıldırım, Dilek
AU  - Boyacı, İbrahim Halil
AU  - Akyüz Özdemir, Ferda
PY  - 2025
DA  - February
Y2  - 2025
JF  - Aydın Sağlık Dergisi
JO  - Aydın Sağlık
PB  - Istanbul Aydin University
WT  - DergiPark
SN  - 2149-5769
SP  - 33
EP  - 52
VL  - 11
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Yaşlanma, fizyolojik ve bilişsel işlevlerde azalma ile karakterize olan ve kronik hastalıkların gelişiminde rol oynayan en önemli faktörlerden biridir. Ülkemizde 65 yaş ve üzeri bireylerin yaklaşık %8’i, hipertansiyon, diyabet ve kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklarla sahiptir. Kronik hastalıkların etkin yönetimi, yaşam kalitesini artırmak ve psikolojik iyilik halini desteklemek açısından kritik öneme sahiptir. Ancak polifarmasi, bilişsel sınırlılıklar ve sağlık okuryazarlığı eksikliği gibi faktörler, tedaviye uyumu zorlaştırmaktadır. Bu çalışmada, yaşlı bireylerde kronik hastalıklara uyum ile psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı ve korelasyonel tipteki bu çalışma, Kasım-Aralık 2024 tarihleri arasında Muğla’da bir sağlık merkezinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya kronik hastalığı olan, 65 yaş ve üzeri olan, iletişim sorunu bulunmayan ve çalışmaya katılmayı kabul eden 254 hasta dahil edilmiştir. Çalışma verileri Katılımcı Bilgi Formu, Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği aracılığı ile elde edilmiştir. Katılımcıların yaş ortalaması 71,36±7,10 yıl olup, en sık görülen kronik hastalık hipertansiyon (%62,2) olarak belirlenmiştir. Kronik hastalığa uyum puan ortalaması 80,53±8,47, psikolojik iyilik hali puan ortalaması ise 41,79±7,93 olarak bulunmuştur. Kronik hastalığa uyum ile psikolojik iyilik hali arasında pozitif bir ilişki saptanmıştır (r=0,253; p
KW  - Uyum
KW  - Yaşlılık
KW  - Karonik Hastalık
KW  - Psikolojik iyi  oluşuk
N2  - Ageing is a major factor in the decline of physiological and cognitive functions and plays a role in the development of chronic diseases. In our country, approximately 8% of people aged 65 and over have chronic conditions such as hypertension, diabetes and heart failure. Effective management of chronic diseases is essential to improve quality of life and support psychological well-being. However, factors such as polypharmacy, cognitive limitations and lack of health literacy make adherence to treatment difficult. This study aimed to examine the relationship between chronic disease adherence and psychological well-being in older people. This descriptive and correlational study was conducted in a health centre in Muğla between November and December 2024. The study included 254 patients with chronic diseases, aged 65 years and above, who had no communication problems and who agreed to participate in the study. The study data were collected using the Participant Information Form, the Adaptation to Chronic Disease Scale, and the Psychological Well-Being Scale. The mean age of the participants was 71.36±7.10 years and the most common chronic disease was hypertension (62.2%). The mean score for adaptation to chronic illness was 80.53±8.47 and the mean score for psychological well-being was 41.79±7.93. A positive relationship was found between adjustment to chronic illness and psychological well-being (r=0.253; p
CR  - Ağar, A. (2020). Yaşlılarda ortaya çıkan psikolojik değişiklikler. Geriatrik Bilimler Dergisi, 3(2), 75–80. https://doi.org/10.47141/geriatrik.744968
CR  - Akarsu, T. (2022). 65 yaş üstü kalp yetersizliği olan hastalarda akılcı ilaç kullanımı ile hastalığa uyum ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi. http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/4733/4/TanerAkarsuDRTez.pdf
CR  - Akpınar, C. V., Mandıracıoğlu, A., Ozvurmaz, S., Kurt, F., & Koç, N. (2023). Medication adherence and health literacy of individuals with a chronic disease in a rural area. In Araştırma Makalesi / Research Article Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine (Vol. 62, Issue 3, pp. 406–417).
CR  - Alharbi, B., Masud, N., Alajlan, F., Alkhanein, N., Alzahrani, F., Almajed, Z., Alessa, R. M., & Al-Farhan, A. (2020). Association of elderly age and chronic illnesses: Role of gender as a risk factor. Journal of Family Medicine and Primary Care, 9(3), 1684. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_1060_19
CR  - Atella, V., Mortari, A. P., Kopinska, J., Belotti, F., Lapi, F., Cricelli, C., & Fontana, L. (2019). Trends in age-related disease burden and healthcare utilization. Aging Cell, 18(1). https://doi.org/10.1111/acel.12861
CR  - Atik, D., & Karatepe, H. (2016). Scale development study: Adaptation to chronic illness. Acta Medica Mediterranea, 32(1), 135–142. https://doi.org/10.19193/0393-6384_2016_1_21
CR  - Aytap, F., & Özer, Z. (2021). Kronik hastalığı olan bireylerde depresyon riski ile hastalık öz yönetimi arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(2), 212–222. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.788814
CR  - Bakir, G. K., & Akin, S. (2019). Yaşlılıkta kronik hastalıkların yönetimi ile ilişkili faktörler. 2(2), 17–5.
CR  - Buford, T. W. (2016). Hypertension and aging. Ageing Research Reviews, 26, 96–111. https://doi.org/10.1016/j.arr.2016.01.007
CR  - Demir, R., Tanhan, A., Çiçek, İ., Yerlikaya, İ., Kurt, S. Ç., & Ünverdi, B. (2021). Yaşam Kalitesinin yordayıcıları olarak psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumu. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 192–206. https://doi.org/10.33308/26674874.2021351256
CR  - Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., won Choi, D., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97(2), 143–156. https://doi.org/10.1007/s11205-009-9493-y
CR  - Elkin, N. (2020). Yaşlılarda polifarmasi ve akılcı ilaç kullanımına aile hekimliği yaklaşımı. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11, 279–290. https://doi.org/10.38079/igusabder.649423
CR  - Genç, F., & Yiğitbaş, Ç. (2021). Hipertansif yaşlıların hipertansiyon algıları ve kontrollerine ilişkin davranışları. Genel Tıp Dergisi,  31, 1–11.
CR  - Günel, M., & Demirtaş, A. (2023). Kronik hastalığa sahip genç ve yaşlı hastaların ilaç uyumu ve akılcı ilaç kullanım bilgi düzeylerinin incelenmesi. Health Care Academician Journal, 11, 82–92. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1335296
CR  - Guo, J., Huang, X., Dou, L., Yan, M., Shen, T., Tang, W., & Li, J. (2022). Aging and aging-related diseases: from molecular mechanisms to interventions and treatments. In Signal Transduction and Targeted Therapy (Vol. 7, Issue 391, pp. 1–40). Springer Nature. https://doi.org/10.1038/s41392-022-01251-0
CR  - Hayırkuş, B., & Çapar, A. (2024). Yaşlı Bireylerin Öz Bakım Gücü İle Psikolojik İyi Oluşları Arasındaki İlişki: Bir Huzurevi Örneği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 18(3), 336–345. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1423785
CR  - He, B., Ma, Y., Wang, C., Jiang, M., Geng, C., Chang, X., Ma, B., & Han, L. (2019). Prevalence and risk factors for frailty among community-dwelling older people in china: a systematic review and meta-analysis. In Journal of Nutrition, Health and Aging. 23(5), 442–450. https://doi.org/10.1007/s12603-019-1179-9
CR  - Jiang, C. hong, Zhu, F., & Qin, T. ting. (2020). Relationships between chronic diseases and depression among middle-aged and elderly people in china: A Prospective Study from CHARLS. Current Medical Science, 40(5), 858–870. https://doi.org/10.1007/s11596-020-2270-5
CR  - Kang, H., & Kim, H. (2022). Ageism and psychological well-being among older adults: A Systematic Review. Gerontology and Geriatric Medicine, 8, 23337214221087024. https://doi.org/10.1177/23337214221087023
CR  - Karakaş Asi, S., & Durmaz, H. (2017). Yaşlılık dönemi psikolojik özellikleri ve moral. Kocatepe Tıp Dergisi, 18, 32–36.
CR  - Kaya, A., & Gamsızkan, Z. (2022). Yaşlı bireylerin kronik hastalık sayıları ile aile hekimliğine başvurularının incelenmesi: tek birimlik retrospektif çalışma. Turkish Journal of Family Practice, 26(1), 1–5. https://doi.org/10.54308/tahd.2022.22932
CR  - Kaymaz, T. T. (2016). Psychosocial adjustment to disease in ındividuals with diabetes. Journal of Psychiatric Nursing, 7, 61–67. https://doi.org/10.5505/phd.2016.50251
CR  - Kermen, U., İlçin Tosun, N., & Doğan, U. (2016). Yaşam doyumu ve psikolojik iyi oluşun yordayıcısı olarak sosyal kaygı. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2, 20–29.
CR  - Kozak, F., & Akyıl Çevik, R. (2021). Yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ile yaşam kalitesi ilişkisi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 4(3), 122–132. https://doi.org/10.54189/hbd.997788
CR  - Kubzansky, L. D., Huffman, J. C., Boehm, J. K., Hernandez, R., Kim, E. S., Koga, H. K., Feig, E. H., Lloyd-Jones, D. M., Seligman, M. E. P., & Labarthe, D. R. (2018). Positive psychological well-being and cardiovascular disease: JACC Health Promotion Series. Journal of the American College of Cardiology, 72(12), 1382–1396. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2018.07.042
CR  - Manav İnel, A., Bozkurt, A., & Coşkun, E. (2021). Yaşlıların kişisel anlam profili ve psikolojik iyi oluşlarının değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4(1), 48–55. https://doi.org/10.38108/ouhcd.816449
CR  - Maresova, P., Javanmardi, E., Barakovic, S., Husic, J. B., Tomsone, S., Krejcar, O., & Kuca, K. (2019). Consequences of chronic diseases and other limitations associated with old age - A scoping review. BMC Public Health, 19(1). https://doi.org/10.1186/s12889-019-7762-5
CR  - Ocakoglu, G., Demirci, H., Guclu, O. A., & Guclu, Y. (2020). Association between health literacy and medication adherence in the elderly population with chronic disease. Thiopian Journal of Health Development, 34(2).
CR  - Ok, E., & Sayilan, S. (2022). Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde depresyon ve tedavi uyumu.  Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Araştırma Makalesi GUJHS (Vol. 11, Issue 2, pp. 610–616).
CR  - Oliveros, E., Patel, H., Kyung, S., Fugar, S., Goldberg, A., Madan, N., & Williams, K. A. (2020). Hypertension in older adults: Assessment, management, and challenges. Clinical Cardiology, 43(2), 99–107. https://doi.org/10.1002/clc.23303
CR  - Owen, F. K., & Çelik, N. D. (2018). Yaşam boyu sağlıklı yaşam ve iyilik hali. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 440–453. https://doi.org/10.18863/pgy.364108
CR  - Özdemir, Ö., Akyüz, A., & Doruk, H. (2016). Compliance with drug treatment in geriatric patients with hypertension. Medical Journal of Bakirkoy, 12(4), 195–201. https://doi.org/10.5350/BTDMJB201612404
CR  - Şahin Akgün, Z., & Şahin, M. (2014). Adaptation of elderly diabetic patients to activities of daily life and evaluation of their self-care abilities. Turkish Journal of Geriatrics, 17(3), 278–284.
CR  - Sezer, Ö., Cezik, E. S., & Dağdeviren, H. N. (2023). Adherence Levels of Hypertensive Elderly Individuals and Associated Factors: A Cross-Sectional Study. Konuralp Tıp Dergisi, 15(3), 324–330. https://doi.org/10.18521/ktd.1332494
CR  - Telef, B. B. (2013). The Adaptation of Psychological Well-Being into Turkish: A Validity and Reliability Study. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374–384.
CR  - Umutlu, S., & Tekin Epik, M. (2019). Türkiye’de Yaşli Nüfus ve Sosyal Politika Uygulamaları. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 11, 29–43.
CR  - Yılmaz, F., & Çağlayan, Ç. (2016). The effects of healthy lifestyle on the quality of life among elderly. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 20(4), 129–140. https://doi.org/10.15511/tahd.16.04129
CR  - Yılmaz, F., & Çolak, M. (2018). Evaluation of beliefs about medicines and medication adherence among elderly people with chronic diseases. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 3(2), 113–121. https://doi.org/10.5336/healthsci.2017-58835
CR  - Zhao, C., Wong, L., Zhu, Q., & Yang, H. (2019). Prevalence and correlates of chronic diseases in an elderly population: A community-based survey in Haikou. PLoS ONE, 13(6). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0199006
UR  - https://dergipark.org.tr/en/pub/asder/issue//1613678
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4494314
ER  -