@article{article_1614432, title={Rusya, Osmanlı ve İran Arasındaki Rekabette Bir Tebaa: XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Kafkasya’daki Ermenilerin Durumu (1801-1849)}, journal={Tarih Dergisi}, pages={114–136}, year={2025}, DOI={10.26650/iutd.1614432}, author={Keçeci, Serkan}, keywords={Armenians, Caucasus, Russian Empire, Ottoman Empire, Iran}, abstract={Bu çalışma jeopolitiğin önemli bileşenleri olan coğrafya ve demografiye vurgu yapmaktadır. Üç emperyal gücün -Rusya, Osmanlı ve İran- Kafkasya vilayetlerindeki savaş sonrası demografik dalgalanmaları yönlendirme iradesi ve becerisi onların stratejik anlamda güçlü ve zayıf yönlerinin açığa çıkmasına da sebep oldu. İran ve Osmanlı İmparatorluğu sınırları içindeki Ermenilerin 1826-1828 Rusya-İran ve 1828-1829 Rusya-Osmanlı savaşları sonrasında Rusya tarafından Kafkasya’da yeni ele geçirilen bölgelere kitlesel göçü, Rusya’nın kolonizasyon siyasetinde ve bölgede Rusya hâkimiyetinin pekiştirilmesinde önemli bir dönüm noktasıydı. Türkmençay ve Edirne Antlaşmaları, yaklaşık 150.000 Ermeni’nin Rusya İmparatorluğu topraklarına göç etmesiyle sonuçlandı. Bu durum büyük kriz dönemlerinin yerel halklar üzerinde hangi seviyede demografik sonuçlar doğurabileceğinin bir örneği olarak da ele alınabilir. Bilhassa Kırım Savaşı sonrasında ‘demografik muharebe’ olarak da adlandırılan oldukça geniş çaplı göç olaylarının en yakın öncülü olarak gerçekleşen Ermeni nüfusun bu kitlesel hareketi önceki yüzyıllarda imparatorluklar tarafından ele alınan paradigmaların değişmekte olduğunun da bir yansımasıdır. Önceki yüzyıllardaki örneklerine kıyasla Ermenilerin imparatorlukların merkez ve taşrasındaki malî, iktisadî ve ticarî alandaki etkinliği ve önemi, Rusya İmparatorluğu’nun güneye doğru ilerleyişi ve Kafkasya’da artan askerî prestiji ile değişmeye başladı. Bu süreç Osmanlı ve İran idarî merkezlerinin Ermeni cemaatine olan bakışını gözden geçirmesine sebep olurken aynı zamanda Rusya’nın sınır bölgelerindeki güvenlik kaygısını azaltmak ve daha idare edilebilir bir demografik yapı inşa etme kaygısını da beraberinde getirdi.}, number={86}, publisher={Istanbul University}