@article{article_1614570, title={HÂKÂNÎ-İ ŞİRVÂNÎ’NİN TERSÂİYE KASİDESİNDEKİ MESİHÎ-SÜRYANÎ KAVRAMLAR ÜZERİNE BİR İNCELEME}, journal={Nüsha}, volume={25}, pages={128–185}, year={2025}, DOI={10.32330/nusha.1614570}, author={Başçı, Veysel and Başçı, Nezahat}, keywords={Fars Edebiyatı, Hristyanlık, Süryaniyat, Hakani-i Şirvani, Tersaiye}, abstract={XII. yüzyıl İran-Azerbaycan coğrafyasında yetişen ve Fars edebiyatındaki Sebk-i Azerbaycanî adlı edebî üslubun önemli temsilcilerinden olan Hâkânî-i Şirvânî şiirlerinde İslamî öğelere olduğu kadar Hristiyanlıkla ilgili kavramlara da geniş ölçüde yer vermiştir. Bunda Kafkasya gibi çok dinli ve çok kimlikli bir coğrafyada yaşamış olmasının yanı sıra Müslüman olmadan önce Süryanî/Nasturî bir Hristiyan olan annesinin de etkisi vardır. Hâkânî’nin şiir divânı ile diğer eserlerinde gözle görülen bu etkinin en fazla hissedildiği kasidelerinden birisi Bizanslı Komnenos Hanedanlığı’ndan I. Andronikos Komnenos’a hitaben yazdığı doksan bir beyitlik Tersâiye adlı kasidesidir. Andronikos’un 1174 yılında Gürcü ordusuyla birlikte Şirvân ve Hazar kıyılarına gerçekleştirdiği sefer esnasında yazılmış bu kaside, Hristiyan inanç ve düşüncesinin Müslüman bir şair tarafından dillendirilmiş en mükemmel örneklerinden birisi kabul edilir. Söz konusu kasidede Meryem, İsa, havariler, azizler, episkopos ve patrik gibi Hristiyan dini merciler etrafında gelişen teo-mitolojik inanışlarla birlikte, ʻıydu’l-ḫamşin (pencâhe), ʻıydu’l-heykol, ıydu’l-dinhâ, sevmu’l-uzrâ gibi Hristiyan ritüellerindeki ibadet çeşitleri ile özel gün ve yortulara işaret edilmiştir. Kasidede nukoşo, çelipâ, sâlib, şilihâ, yeldâ, mulû, neysân, melkâ, deyr, azrâ, sekubâ, mehran, metran, caslik, zunnar, kissis, ur, azîr, işâ vb. Süryanice kökenli daha birçok özel isim ve kavram da yer almaktadır. Ayrıca kasidede Doğu edebiyatlarına da yansıdığı şekliyle İsa’nın eşeği, İsa’nın iğnesi, İsa’nın kuşu, İsa’nın nefesi vb. terkip, mefhum ve mazmunlar da kullanılmıştır. Bu makalede, Hristiyan ve Süryanî unsurlarına geniş yer verdiği için Tersâiye olarak adlandırılmış söz konusu kasidede yer alan Hristiyan mitolojisi, inanç ve litürjisi bağlamındaki terimler ile Süryanî kökenli kimi kavram ve terkipler, dinî ve edebî yönleriyle birlikte incelenmiş, ayrıca kasidenin eksiksiz Türkçe çevirisi de ilk kez bu çalışmayla birlikte araştırmacılara sunulmuştur.}, number={60}, publisher={Oku Anonim Şirketi}, organization={yok}