TY  - JOUR
T1  - Platoncu Felsefenin İslâm Dünyasındaki Seyri:  Otantik ve Sahte Eserlerin Tercümesi ve Alımlanması
TT  - The Course of Platonic Philosophy in the Islamic World: The Translation and Reception of Authentic and Pseudo-Works
AU  - Toka, Tanju
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.20981/kaygi.1615606
JF  - Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi
JO  - Kaygı
PB  - Bursa Uludağ University
WT  - DergiPark
SN  - 2645-8950
SP  - 725
EP  - 760
VL  - 24
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, Platon’un eserlerinin İslâm dünyasında alımlanma sürecini ve antik felsefî mirasın İslâm felsefesi geleneğiyle etkileşimini incelemektedir. Bu bağlamda araştırmanın temel amacı, Platon’un hem otantik hem de ona nispet edilen sahte eserlerinin İslâm dünyasındaki tercüme süreçlerini ve etkilerini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda Devlet, Yasalar, Phaidon ve Timaios gibi otantik eserlerle birlikte Vasiyyetü Eflâtûn, el-Uhûdu’l-Yûnâniyye ve Risâle Eflâtûn ilâ Furfuryûs gibi sahte eserler incelenmiştir. Yunanca-Süryânîce ve Yunanca-Arapça tercüme geleneklerinin Platon düşüncesinin İslâm felsefesindeki alımlanma sürecine etkilerini merkeze alan çalışma, bu süreçte ortaya çıkan tercüme eğilimlerini tartışmaktadır. Çalışma, İslâm filozoflarının Platon’un eserlerini hangi açılardan ele aldığı ve özellikle siyaset felsefesi bağlamındaki etkileri incelenmektedir. Platon’un siyaset felsefesi, Devlet ve Yasalar eserleri aracılığıyla İslâm siyaset felsefesine yön vermiş; Aristoteles’in Politika’sına erişimin sınırlı olması da bu etkinin artmasına zemin hazırlamıştır. Sahte eserlerin alımlanması, İslâm dünyasında Platoncu mirasın genişlemesine katkıda bulunurken, otantiklik meselesinde farklı yaklaşımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Son olarak bu çalışma, belirlenen eserler özelinde Platon’un düşüncelerinin İslâm dünyasındaki etkilerini daha geniş bağlamda anlamaya mütevazı bir katkı sunmayı amaçlarken, İslâm felsefesinde Platoncu etkilerin kapsamını, sınırlarını ve bu mirasın entelektüel dönüşümünü aydınlatmayı hedeflemektedir.
KW  - Platon
KW  - Aristoteles
KW  - İslâm felsefesi
KW  - Yunaca-Arapça
KW  - Otantik-Sahte Eserler
N2  - This study examines the reception of Plato’s works in the Islamic world and the interaction between the ancient philosophical heritage and the Islamic philosophical tradition. In this regard, its primary aim is to reveal the translation processes and intellectual impact of both the authentic works of Plato and pseudo works attributed to him. To this end, it analyzes authentic texts, such as the Republic, Laws, Phaedo, and Timaeus, together with pseudo works, including Waṣiyyat Aflāṭūn, al-ʿUhūd al-Yūnāniyya, and Risālat Aflāṭūn ilā Furfuryūs. By focusing on the role of the Greek-Syriac and Greek-Arabic translation traditions, the study examines the translation tendencies that influenced the reception of Platonic thought within Islamic philosophy. It further explores the ways in which Muslim philosophers engaged with Plato’s writings, with particular emphasis on their influence in the field of political philosophy. Plato’s political philosophy, articulated through the Republic and Laws, provided a decisive framework for Islamic political thought, while the limited access to Aristotle’s Politics further reinforced this Platonic impact. The reception of pseudo-Platonic works, on the other hand, broadened the circulation of the Platonic legacy in the Islamic world but also raised diverse approaches concerning the issue of authenticity. Ultimately, the study seeks to contribute to a broader understanding of Plato’s intellectual influence in the Islamic world by shedding light on the scope, limits, and transformation of the Platonic heritage within Islamic philosophy.
CR  - Abbès, M. (2022). The influence of Aristotle’s thought on Arab political-philosophical ideas. In N.-L. Perret and S. Péquignot (Eds.), A critical companion to the ‘mirrors for princes’ literature. Boston: Brill.
CR  - Adamson, P. (2012). Aristotle in the Arabic commentary tradition. In C. Shields (Ed.), The Oxford Handbook of Aristotle (pp. 645-664). Oxford: Oxford University Press.
CR  - Aertsen, J. A. (2010). Platonism. In R. Pasnau and C. van Dyke (Eds.), The Cambridge History of Medieval Philosophy (pp. 76-85). Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - Arzhanov, Y. (2019). Syriac sayings of Greek philosophers: study in Syriac gnomologia with edition and translation. Lovanii: Peeters.
CR  - Bayraktar, M. (2014). İslâm felsefesine giriş. Ankara: TDV Yayınları.
CR  - Bedevî, A. (1953). Tasâvîr âmme. el-Usulu’l Yunananiyle li’n nazarîyyeti’s-siayasiyye fi’l-İslâm (ss. 5-75). Kahire: Maktabat An-Nahdat Al-Misriyyah.
CR  - Boter, G. (1989). The textual tradition of Plato’s Republic. Leiden-Boston: Brill.
CR  - el-Câbirî, M. Â. (2019). Arap ahlaki aklı (M. Çelik, Çev.). İstanbul: Mana Yayınları.
CR  - Çağrıcı, M. (1989). Kindî’nin Def‘u’l-Ahzân adlı risalesi, kaynakları ve tesirleri. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 7, 220-241
CR  - Daiber, H. (1971). Ein bisher unbekannter pseudoplatonischer text über die tugenden der seele in arabischer überlieferung. Der Islam, 47, 25-42.
CR  - Das, A. R. (2020). Galen and the Arabic reception of Plato’s Timaeus. Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - Das, A. R. (2023). Introduction: The best doctor‐philosopher. In A. R. Das (Ed.), Galen’s humanistic medicine: the essay quod optimus Medicus (pp. 3-20). Tübingen: Mohr Siebeck.
CR  - Ebü’l-Hasan el-el-Âmirî, E. H. (2013). Kitâbü’l-emed ale’l-ebed (Y. Kara, Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
CR  - Endress, G., and Ferrari, C. (2017). The Baghdad Aristotelians. In U. Rudolph, R. Hansberger, and P. Adamson (Eds.), Philosophy in the Islamic world: 8th-10th centuries (R. Hansberger, Trans.) (pp. 421-525). Leiden/Boston: Brill.
CR  - Fahri, M. (1997). İslam felsefesi tarihi (K. Turhan, Çev.). İstanbul: Ayışığı Kitapları.
CR  - Fârâbî. (1974). Felsefetü Eflâtun. In F. Rosenthal and R. Walzer (Eds. & Trans.), Alfarabius de Platonis philosophia (pp. 1-26). Londra: Warburg Institute.
CR  - Fârâbî. (2018). Telhîsu nevâmîsi Eflâtûn (F. Olguner, Ed. & Trans.). Ankara: Aktif Düşünce.
CR  - Goodman, L. E. (1990). The translation of the Greek materials into Arabic. In M. J. L. Young, J. D. Latham and R. B. Serjeant (Eds.), Cambridge history of Arabic literature: Religion, learning, and science in the Abbasid period (pp. 477-497). Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - Gutas, D. (1988). Plato’s “Symposion” in the Arabic tradition. Oriens, 31, 36-60.
CR  - Gutas, D. (1994). Pre-Plotinian philosophy in Arabic (other than Platonism and Aristotelianism): A review of the sources. In W. Haase (Ed.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (pp. 4939-4973). Berlin/New York: De Gruyter.
CR  - Gutas, D. (2010). Origins in Baghdad. In R. Pasnau & C. van Dyke (Eds.), The Cambridge history of medieval philosophy (pp. 11-25). Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - Gutas, D. (2017). Arapça’ya tercüme edilen Yunanca felsefî eserler (İ. H. Üçer, Çev.). İçinde M. C. Kaya (Ed.), İslâm felsefesi tarih ve problemler (ss. 777-797). İstanbul: İSAM Yayınları.
CR  - Hayes, J. (2015). The Arabic reception of the Nicomachean Ethics. In A. Alwishah & J. Hayes (Eds.), Aristotle and the Arabic tradition. Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - İbn Ebû Usaybia. (1965). Uyûnü’l-enbâʾ fî tabakāti’l-etıbbâʾ (N. Rızâ, Ed.). Beyrut: Menşûrât Dâr Mektebeti’l-Hayât.
CR  - İbn Fâtik. (2013). Muhtâru’l-hikem (O. Güman, Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
CR  - İbn Miskeveyh. (1952). el-Hikmetü’l-hâlide: Câvîdân-Hıred (A. Bedevî, Ed.). Kahire: Matba‘atu’t-Tıbâ‘ ve’n-Neşrel-Hükûmiyye el-Mısriyye.
CR  - İbnü’l-Kıftî. (1999). Tarihu’l-hükemâ (J. Lippert, Ed.). İskenderiye: El-Ma‘hed li-Târîhi’l-‘Ulûmi’l-‘Arabiyye ve’l-İslâmiyye.
CR  - İbnü’n-Nedim. (2019). el-Fihrist (R. Şen, Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
CR  - İhvân-ı Safâ. (2014). İhvân-ı safâ risâleleri (A. Kahraman, Ed., C. IV). İstanbul: Ayrıntı.
CR  - Kaya, M. (1983). İslâm kaynakları ışığında Aristoteles ve felsefesi. İstanbul: Ekin Yayınları.
CR  - Kaya, M. (2004). Meşşâiyye. TDV İslâm Ansiklopedisi (ss. 393-396). Türkiye Diyanet Vakfı.
CR  - King, D. (2010). The earliest Syriac translation of Aristotle’s Categories: Text, translation and commentary. Leiden-Boston: Brill.
CR  - Korkut, Ş. (2015). Fârâbî’nin siyaset felsefesi: Kökenleri ve özgünlüğü. Ankara: Atlas Kitap.
CR  - Mahdi, M. (1991). Philosophy and political thought: Reflections and comparisons. Arabic Sciences and Philosophy, 1, 9-29.
CR  - Mes‘ûdî. (2014). Murûcu’z-zeheb (D. A. Batur, Çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
CR  - Moseley, G. J. (2017). Plato Arabus: On the Arabic transmission of Plato’s dialogues, text and studies [Unpublished Doctoral Dissertation, Yale University]. New Haven.
CR  - Olguner, F. (1989). Batı ve İslâm kaynakları ışığında Platon. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
CR  - Olguner, F. (1994). Eflâtun. TDV İslâm Ansiklopedisi (ss. 469-476). Türkiye Diyanet Vakfı.
CR  - Özturan, H. (2020). Êthostan ahlâka: Antik Yunan ahlâk literatürünün İslâm dünyasına intikali ve alımlanışı. İstanbul: Klasik Yayınları.
CR  - Platon (sahte). (1953). “el-Uhûdu’l-Yûnâniyye.” İçinde A. Bedevî (Neşr.), el-Usulu’l yunananiyle li’n nazarîyyeti’s-siayasiyye fi’l-İslâm (ss. 1-64). Kahire: Maktabat An-Nahdat Al-Misriyyah.
CR  - Platon (sahte). (1980). “Risâletü ilâ Furfuryûs fî hakîkati nefyi’l-hemm ve isbâti’r-ru’yâ cevâben ileyhi an suâl sâbık.” İçinde A. Bedevî (Neşr.), Eflâtun fi’l-İslâm (ss. 235-243). Beyrut: Dârü’l-Endülüs.
CR  - Platon. (1989). Phaidon (S. K. Yetkin & H. R. Atademir, Çev.). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
CR  - Platon. (2018). Menon (Ö. Bayoğlu, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
CR  - Sâid el-Endelüsî., S. (2014). Tabakâtü’l-ümem (R. Şeşen, Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
CR  - Saliba, G. (2007). Islamic science and the making of the European Renaissance. Cambridge, MA: MIT Press.
CR  - Sezgin, F. (2007). İslâm’da bilim ve teknik (A. Aliy, Çev., Vol. 1). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
CR  - Şehrezûrî. (2015). Nüzhetü’l-ervâh (E. Altaş, Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
CR  - Şeyho, L. (1911). Makâlât felsefiyye kadime li-ba‘di meşâhîr felâsifeti’l-Arab. Beyrut: Dârül’-Arabi’l-bustânî.
CR  - Tanrıverdi, E. (2007). Arap kültüründe çeviri çalışmaları ve Huneyn b. İshâk ekolü. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 12(23), 93-150.
CR  - Toka, T. (2022). İslâm siyaset felsefesinde yasa kavramı. [Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. İstanbul.
CR  - Ulukütük, M. (2010). İslam düşüncesinde tercüme faaliyetleri: Hermeneutik ve bibliyografik bir katkı. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 249–288.
CR  - Vagelpohl, U. (2008). Aristotle’s Rhetoric in the East: The Syriac and Arabic translation and commentary tradition. Londra: Brill.
CR  - Walker, P. E. (1994). Platonisms in Islamic philosophy. Studia Islamica, 79, 5-24.
CR  - Walzer, R. (1962a). Platonism in Islamic philosophy. In Greek into Arabic: essays on Islamic philosophy (pp. 236-252). Cambridge: Harvard University Press.
CR  - Walzer, R. (1962b). On the legacy of the classics in the Islamic world. In Greek into Arabic: Essays on Islamic philosophy (pp. 29-37). Cambridge: Harvard University Press.
CR  - Watt, J. W. (1995). Eastward and Westward transmission of classical Rhetoric. In J. W. Drijvers & A. A. MacDonald (Eds.), Centres of learning: Learning and location in Pre-Modern Europe and the Near East (pp. 63-75). Leiden: Brill.
CR  - Watt, J. W. (2005). Aristotelian Rhetoric in Syriac: Barhebraeus, butyrum sapientiae, Book of Rhetoric. Leiden-Boston: Brill.
CR  - Watt, J. W. (2019). Syriac philosophy. In D. King (Ed.), The Syriac world (pp. 422-437). Londra/New York: Routledge.
CR  - Yolcu, H. M. (2020). Fârâbî felsefesinde Platon’un alımlanışı. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. İstanbul.
UR  - https://doi.org/10.20981/kaygi.1615606
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4502587
ER  -