@article{article_1623170, title={ZAHİREDDİN MUHAMMED BÂBÜR ŞAH’IN ŞİİR TARZINDAKİ MENTORLARININ YARATICI ETKİSİ}, journal={Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi}, pages={479–496}, year={2025}, DOI={10.60163/tkhcbva.1623170}, author={Salohiy, Dilorom}, keywords={Influence, mentor, epic poetry, real life, humanity, artistic traditions, composition, image, plot, lyrics, ghazal, “tadridge”, kerchief, the statesman.}, abstract={Bu makalede Ali Şîr Nevâî, Nizâmî-i Gencevî ve Zahireddin Muhammed Bâbür Şah’ın sanatsal, estetik ve ideolojik ilkelerinin özellikleri incelenmiştir. Makalede büyük Türk şairlerinin edebî mirasının ideolojik, tematik ve tür özgünlüğü tahlil etmektedir. Ayrıca makalede Ali Şîr Nevâî’nin şiir üslubunun Bâbür Şah’ın yaratıcı yolunun oluşumundaki etkisi araştırılmıştır. Makalede iki büyük düşünürün, dönemin sosyal hayatında büyük önem taşıyan zamanlarının tasavvuf akımlarına karşı tutumu vurgulanmıştır. Ali Şîr Nevâî’nin hümanist görüşleri, Bâbür’ün dünya görüşü çerçevesinde, kendi eserlerinde ve düşüncelerinde yorumlanmıştır. Bâbür’e göre, halkın çektiği acı karşısında en önde gelen değer, vatanseverlik ve ülkenin baskınlardan korunmasıdır. Her şairin, akıl hocasının yaratıcı ilkelerini kendi tarzında algıladığını ve takip ettiğini, ideolojik kavramını kendi sosyal tabakasının çıkarlarına dayanarak yarattığını belirtmek önemlidir. Babür, XVI. Yüzyıl Türk aristokrasisinin bir temsilcisiydi. Lirik kahramanlarının imajı, bu aristokrasinin ruhunu, hayallerini ve özlemlerini yansıtmaktadır. Nizâmî-i Gencevî’nin Bâbürname ve Penc Genc adlı eserlerinde fütüvvetin, yani Gençlik halkının niteliklerinin doğrudan müellifin kişiliğine yansıdığı söylenebilir. Nizâmî-i Gencevî ve Bâbür, oğullarına ahlaki davranışları öğretmek amacıyla şiir biçiminde öğütler yazarken, bu eserleriyle Ortaçağ Doğu’sunda yaygın olarak bilinen iki Sûfî hareket olan ‘Ahi’ ve ‘Nakşibendî’ tarikatlarının doktrinleri hakkında da bir fikir vermektedir. Büyük bilim adamları, manevi ve mistik fikirlerini sanatsal imgeler, semboller ve metaforlar kullanarak soyut bir biçimde yansıtırlar. Nakşibendiye tarikatının ünlü öğreticisi Hoca Ahrar Velî’nin Validiye adlı mensur eserini Farsça’dan Türkçe’ye şiirsel bir dille çeviren Bâbür, bu çeviriyle yalnızca Nakşibendiye tarikatının tasavvuf eğitimine dair bilimsel ve felsefi görüşlerini Türkçe konuşan okurlara aktarmakla kalmamış, aynı zamanda bu düşüncelerin yaygınlaşmasına ve halkın manevi gelişimine de büyük katkı sağlamıştır. Bu yönüyle, Bâbür Şah’ın ilgili çalışmadaki rolü, onun tasavvufi düşünceye verdiği önemin somut bir göstergesi olmuştur}, number={114}, publisher={Ankara Hacı Bayram Veli University}