@article{article_1629438, title={KARAYOLU TRAFİK YARALANMALARI KÜRESEL HASTALIK YÜKÜNÜN ZAMANSAL EĞİLİMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI}, journal={SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi}, volume={7}, pages={28–43}, year={2025}, author={Cancan, Hatice and Yiğit, Vahit}, keywords={Road Traffic Injuries, Global Burden of Disease, DALY, Joinpoint Regression Model}, abstract={Karayolu Yolu Trafik Yaralanmaları (RTI), Küresel boyutta, Sosyo-Demografik Indeks (SDI) ülke grupları ve Türkiye’de önde gelen ölüm nedenleri arasında yer alan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Çalışma, 1990-2019 yılları arasında RTI’ların prevalans, ölüm oranları ve DALY’lerin zamansal eğilimlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Değerlendirme Küresel, SDI ülke grupları ve Türkiye karşılaştırmalarını içermektedir. 1990-2019 yılları arasında RTI prevalans, ölüm ve DALY oranları Joinpoint Regresyon Analizi (JRA) yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma verileri Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) veri tabanından elde edilmiştir. Çalışmada, prevalans, ölüm oranı ve DALY değişken olarak kullanılmış ve TRI’ların zamansal eğilimleri Küresel, SDI ülke grupları ve Türkiye arasında karşılaştırılmıştır. RTI ölüm oranlarına bakıldığında, en düşükten yükseğe doğru bölgeler sırasıyla Yüksek SDI (9,259), Yüksek-Orta SDI (11,956), Küresel (14,985), Düşük-Orta SDI (17,239), Orta SDI (17,451) ve Düşük SDI (19,895) ülkeleridir. En yüksek ölüm oranları Düşük SDI ülkelerinde gerçekleşmektedir. RTI prevalans SDI bölgeleri arasında, en düşükten yükseğe doğru sırasıyla Yüksek SDI (1932,425), Orta SDI (3198,143), Küresel (3425,181), Yüksek-Orta SDI (3485,405), Düşük SDI (4322,152) ve Düşük-Orta SDI (4907,245) ülke grupları yer almaktadır. RTI hastalık yükü verisi olan DALY oranlarına bakıldığında ise en düşükten sırasıyla; Türkiye (508,913), Yüksek SDI (562,111), Yüksek-Orta SDI (763,36), Küresel (917,937), Orta SDI (987,992), Düşük-Orta SDI (1080,249) ve Düşük SDI (1152,152) ülkeleri yer almaktadır. Ölüm oranlarındaki gelişmelere rağmen, karayolu yaralanmaları dünya çapında kritik öneme sahip hastalık ve ölüm nedeni olmaya devam etmektedir ve özellikle gelişmekte olan ekonomilerde yol yaralanmalarının nasıl önlenebileceğini daha iyi ölçmek ve anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Önleyici tedbirlere yatırım yapmak ve karayolu yaralanması mağdurlarının ilk müdahale travmasına ve tıbbi bakıma erişimini sağlamak, gelecekte karayolu yaralanması yükünde iyileştirmelere yol açabilir.}, number={1}, publisher={Süleyman Demirel University}