@article{article_1630752, title={Erken İslâmî Dönemde Bir Kâtip Portresi: Mısır’ın İlk Âmili Verdân er-Rûmî}, journal={İSTEM}, pages={31–50}, year={2025}, DOI={10.31591/istem.1630752}, author={Burgu, Abdullah}, keywords={Egypt, Scribe, Verdan er-Rumi, Amr b. As, Muawiyah b. Abu Sufyan}, abstract={Arap Yarımadası’ndan henüz devletleşmemiş bir siyasi kültürün içinden gelen Müslüman fatihler; Doğu’da Sâsânî İmparatorluğunu yıkarak, Batı’da ise Roma-Bizans İmparatorluğunu hakimiyetindeki bazı bölgeleri ele geçirerek, fetihlerin hemen akabinde bin yıllık iki geleneğe varis olmuşlardır. Köklü devlet mekanizmasıyla dikkat çeken bu iki devlet, çeşitli meslek sınıflarından meydana gelen kâtiplerle toplum ve devlet işlerine yönelik çözümler üretmeyi başarmışlardır. Müslüman idareciler yeni bir devletin temellerini atarken tecrübe ve birikimlerinden faydalanmak istedikleri imparatorluk tecrübesine sahip bu tür kâtiplerin idari işlerde kullanılmasında bir mahsur görmemişlerdir. Bu nedenle İslâm’ın ilk yüzyılı boyunca, İslâm İmparatorluğunun bürokratik işlerini yürüten Irak, Mısır, Suriye ve Horasan’da bu geleneği temsil eden ve kâtip sınıfından gelen çok sayıda isimler ve figürler ile karşılaşılmaktadır. Bu makale, Hz. Ömer dönemi gibi çok erken bir devirde Mısır’da maliye bürokrasisinde istihdam edilen Verdân isimli bir kâtibin biyografisi, faaliyetleri, siyasi ve mali hadiselerdeki rollerini incelemektedir. Çalışma, Verdân’ın şahsında söz konusu geçiş döneminin kâtipler sınıfındaki ve İslâm İmparatorluğunun bürokratik sistemindeki gelişmelerin yapısal bir analizini içermektedir. Araştırmada, İslâm tarihi incelemelerinde genellikle halife, vali ve Arap kökenli üst idarecilere yoğunlaşan yerleşik tarih bakış açısının yerine, bir arka planda ve ikinci derecede tarihsel olayların gelişimini organize eden, gündelik hayat ve bürokratik yaşama değin muhtelif olaylarda rol oynayan alt figürlerden birine odaklanılmıştır. Her ne kadar modern çalışmaların dikkatini çekmese de mevcut tarih kaynakları bu tür şahıslarla ilgili mebzul miktarda bilgiler aktarmaktadırlar. Söz konusu bilgiler, değerlendirilerek erken İslâmî dönemde siyasi olayların dahi içerisinde yer alan bir kâtibin portesinin çıkarılması hedeflenmiştir. Kaynak tahlili ve doküman analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada ahbâr niteliğindeki erken dönem İslam kronikleri, fütûh kitapları, şehir tarihleri ve Mısır tarihine ayrılan eserlerden yararlanılmıştır.}, number={45}, publisher={Necmettin Erbakan University}