TY  - JOUR
T1  - الوطن في الشّعر العربي الحر (أنشودة المطر لبدر شاكر السّيّاب أنموذجًا)
TT  - SERBEST ARAP ŞİİRİNDE VATAN (ÖRNEK OLARAK BEDR ŞÂKİR ES-SEYYÂB'IN “YAĞMURUN ŞARKISI” ŞİİRİ)
AU  - Alahmad, Mohamad
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.32330/nusha.1635735
JF  - Nüsha
JO  - Yer Aldığı İndeksler ve Veritabanları
PB  - Oku Anonim Şirketi
WT  - DergiPark
SN  - 1303-0752
SP  - 319
EP  - 346
VL  - 25
IS  - 60
LA  - ar
AB  - إنّ حبّ الوطن دفع شعراء العراق في فترة الاحتلال الغربي وبعدها للدفاع عن وطنهم العراق والدعوة إلى تحقيق حريّة الوطن. ويأتي في مقدّمة هؤلاء الشّعراء الشّاعر بدر شاكر السّيّاب الذي شاهد ظلم المحتل الغربي ومن ساعده من العراقيين الخونة لوطنه العراق؛ لذلك دافع بالكلمة عن حريّة وطنه، وأظهر براعة شعرية عالية في التعامل مع موضوع الوطن الذي شكّل بُعدًا أساسيًا في شعره. تناولت هذه الدراسة الوطن في قصيدة "أنشودة الوطن" للشاعر العراقي بدر شاكر السّيّاب بسبب ما تمتاز به هذه القصيدة من تناول لافت للنظر لموضوع الوطن، حيث اعتمد الشّاعر على طريقة مميزة في البناء الموسيقي واللغوي في تناوله لهذا الموضوع، واعتمد على الرمز الذي أغنى القصيدة ومنحها ظلالا واسعة في البعد الدلالي والجمالي. عرّف البحث بالشّاعر بدر شاكر السّيّاب وبالشّعر الحرّ، ثمّ تتبع ما تضمّنته قصيدة "أنشودة المطر" عن الوطن سواء بالتصريح أو بالتلميح. وبدأ بعنوان هذه القصيدة، وبيّن علاقته بالوطن، ثمّ درس مضمون القصيدة وتوقف فيه عند الوطن والمشاعر التي رافقته ولا سيما الحب والحزن والأمل. ثمّ تناول البناء الموسيقي لهذه القصيدة، ودرس الموسيقا الخارجية والموسيقا الداخلية، وأبرز ارتباطهما بالوطن. وتوصّل البحث إلى عدّة نتائج، أهمها أنّ كلمة "مطر" شكّلت محورًا مركزيًّا دارت حوله شتى المعاني والمشاعر في القصيدة، وحمل تكرارها مشاعر نفسية مكثّفة لدى الشّاعر بدر شاكر السّيّاب، وجاء هذا التكرار ليعبّر بالرمز عن مشاعر الحب والحزن والأمل للشاعر السّيّاب تجاه وطنه. وقد تآزرت هذه اللفظة وغيرها من ألفاظ القصيدة بالإضافة إلى موسيقاها لتعكس العلاقة بين الشّاعر المحبّ وبين وطنه، وبلغ البناء اللغوي والموسيقي للقصيدة مستوى راقيًا جعل وصول معانيها والمشاعر التي تحملها هذه المعاني أكثر عمقًا وأبلغ أثرًا لدى المتلقي
KW  - الأدب العربي
KW  - الشّعر
KW  - أنشودة المطر
KW  - بدر شاكر السّيّاب
KW  - الوطنالكلمات المفتاحيّة
N2  - Vatan sevgisi, Batı işgali ve sonrasında Iraklı şairleri de anavatanları Irak'ı savunmaya ve vatanlarını özgürlüğüne kavuşturma çağrısında bulunmaya yöneltmiştir. Bu şairlerin başında Batılı işgalcilerin zulmune ve onlara yardım eden hain Iraklılara tanık olan şair Bedr Şâkir es-Seyyâb gelmektedir. Bu nedenle sözle vatanının hürriyetini savunmuş ve şiirinin temel boyutunu oluşturan vatan konusunu ele almada büyük bir şiirsel ustalık göstermiştir. Bu çalışmada Iraklı şair Bedr Şâkir es-Seyyâb'ın "Vatan Şarkısı" adlı şiirinde vatan konusu ele alınmıştır; zira bu şiirin vatan konusunu ele alışındaki dikkat çekici yapısı, şairin dilsel ve müziksel yapıda kendine has bir metod kullanması nedeniyledir. Bu konuyu ele alırken şiiri zenginleştiren, ona anlamsal ve estetik boyutta geniş gölgeler veren sembolden yararlanılmıştır. Araştırmada şair Bedr Şâkir es-Seyyâb ve serbest şiir tanıtılmış, ardından “Yağmur Şarkısı” şiirinde vatanla ilgili açık veya örtülü olarak neler yer aldığı incelenmiştir. Çalışmada şiirin başlığıyla başlanıp vatanla olan ilişkisi anlatılmış, ardından şiirin içeriği incelenerek vatan ve başta aşk,hüzün, umut olmak üzere kendisine eşlik eden duygular üzerinde durulmuştur. Daha sonra bu şiirin müzikal yapısını ele alınmış, dış müzik ve iç müzik üzerinde çalışılmış ve bunların vatanla olan bağlantısı vurgulanmıştır. Araştırmada çeşitli sonuçlara ulaşılmış olup bunlardan en önemlisi şiirde çeşitli anlam ve duyguların etrafında döndüğü “yağmur” kelimesinin merkezi bir eksen oluşturması ve tekrarının şair Bedir Şâkir es-Seyyâb için yoğun psikolojik duygular taşımasıdır. Ayrıca bu kelime şair es-Seyyâb'ın memleketine olan sevgisini, üzüntüsünü ve umudunu sembolik olarak ifade etmek için tekrar edilmiştir. Şiirin bu sözü ve diğer sözleri, müziğinin yanı sıra, aşık şairin memleketi ile olan ilişkisini yansıtacak şekilde bir araya getirilmiş, şiirin dil ve müzik yapısı üst düzeye ulaşmış, bu manaların ve taşıdıkları duyguların muhatapta daha derin ve etkili olmasını sağlamıştır.
CR  - Abbâs, İ. (1992). Bedir Şâkiru’s-Seyyâb dirāse fi ḥayātihi ve şi’rih. Beyrut: el-Muessesetu’l-ârabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
CR  - Alahmad, M. (Nisan 2019). “Ḥanne Mîne’nin üç eseri (baḳāyā ṣuvar, el-mustenḳa‘ ve’l-ḳitāf) örneğinde otobiyografik Roman”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, s. 263-274.
CR  - Alahmad, M. (2021). Şair Ömer Ebû Rîşe'ye göre vatana bağlılık şiiri ve sanatsal yapısı. Ankara: Sonçağ.
CR  - Bennâ, H. (Mayıs 2022). “er-Ru‘yetü’ş-Şiiriyye vt-Teşkîlü’l-cemālî fî ḳasîedti ‘unşûdeti’l-matar li-Bedr Şakir es-Seyyâb”. Mecelletü’l-Fünûni ve’l-Edebi ve ‘Ulûmi’l-İnsâniyyât ve’l-İctimâ‘, s. 47-64.
CR  - Cezzâr, M. (1998). el-‘Unvān ve simyo ṭıkyā’l-ittiṣāli’l-Edebî. Kahire: el-hey‘etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmme li’l-Kitâb. 
Curcânî, Ali b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerîf. (ts). Muʻcemu’t-tâʻrîfāt. Kahira: Dâru’l-Fazîle.
CR  - Duhâ, A. (2018). en-Nihāye fi’l-‘arûz. Kahira: İbdâ‘ li’l-İ‘lâm ve’n-Neşr.
CR  - Fâhurî, M. (1996). Mûsîḳâ’ş-şi’ri’l-Arabî. Halep: Meşûrâtu Câmi‘ati Halep.
CR  - Fîrûzâbâdî, Mecduddin Muhammed b. Ya‘Kûb. (2005). el-Ḳāmûsul-muḥîṭ. Beyrut: Muessesetue’r-risâle.
CR  - İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. (ts). Lisānu’l-‘Arab. Kâhira: Dâru’l-Mâa’rif.
CR  - Mehmetali, B. (2020). Vaẓîfetu'l-anāṣiri'n-naḥviyye. Ankara: Sonçağ.
CR  - Ömer, A. (2008). Mu‘cemü’l-Luġati’l-Arabiyyeti’l-mu‘āṣıra. Kahşra: ‘Alemu’l-Kutub.
CR  - Râvî, S. (Aralık 2022). “es-Ṣûratu’ş-şi’riyye fî kaṣîedti ‘unşûdeti’l-matar li-Bedr Şakir es-Seyyâb”. Mecelletü’l-‘Ulûmi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye, s. 155-174.
CR  - Sa’id, C. (2004). Muʻcemü’l-muṣṭalaḥât ve’ş-şevāhidi’l-felsefiyye. Tunus: Dâru’l-Cenûb li’n-Neşr,.
CR  - Salîbê, C. (1982). el-Muʻcemü’l-felsefî. Beyrût: Daru’l-Kitâbi’l-Lübnânî.
CR  - Şâkir Seyyâb, B. (1997). Divân Bedir Şâkiri’s-Seyyâb. Beyrut: Dâru’l-‘Avdeh.
CR  - Takkûş, Muhammed. (2015). Târîhu’l-Irâki’l-Hadîs ve’l-Muâsir. Beyrut: Dâru’n-Nefâis.
CR  - Turkey, M- Karataş, Y. (2023). “Diasporada Suriye Şiiri”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, s. 77-97.
UR  - https://doi.org/10.32330/nusha.1635735
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4591246
ER  -